Cvorta Ductrigna christiauna
 |
Questo testo è completo, ma ancora da rileggere. | |
| ◄ | Üna chiantzun davart la libartad da Grischuns | Chiarta | ► |
Questo testo fa parte della raccolta Rätoromanische chrestomathie
GIAN PEIDAR SCHALCHET.
Cvorta Ductrigna christiauna compoasta dal Rob. Bellarmin Et da noeff missa in ilg languaikt aroumaunsch tres Jan Pedar Schalket. Stampæda in Milaun tres ilg Stampaduor Gio. Angel Naue.
De l’Eucaristia S. Tschaina.
DAclarem huossa ilg tearz Sacramaint, & par ilg prum d’schem ami che vól dir Eucharistia?
M. Quaist eis un pur num Crechisch, & vol dire, una in grazchiaula mimieurgia, u in grazchiamaing, perche in quaist sacramaint s’fò mimieurgia, & s’in grazchia Dieu dilg Excellentischim benefici della Saingchischama paschiun dilg Saluedar, & insemel ans vain dò ilg vair coarp, & saung da noas Segnar, par ilg quel nus eschans ubliòs da rendar grazchias etearna, á Dieu.
D. Daclarē plu plainamaing tuot à que chi eis cuntgnieu in aquaist Saing Sacramaint, affinche cugnoischant la sia grandezchia, eau ilg poassa taunt melg gl’hunurer.
M. L’hostia u libleda la quela uus s’uais sun l’auter auaunt ch’ella saia cunsacreda n’eis autar ch’un pocg d’paun fat in fuorma d’una petta s’tiglia: mà subit ch’ilg Prer ho profarieu ils pleds de la cōsecratiun s’chiatta in aque l’hostia, u iblæda ilg vair coarp dilg Segnar, & parche ilg vair coarp dilg Segnar ais vif, & vnieu alla diuinitæd nella parsuna dilg filg da Dieu par aque insemel cun ilg coarp s’chiatta eir ilg saung, & l’hoarma, & la diuinitæd, & vscheia tuot Christus Dieu, & hum. N’elg madem moed aint’ilg chialisch auaunt la consecratiū n’eis autar ch’un pocg d’uin, cun un poc d’auua: mà subito finida la consecratiun s’chiatta aint ilg chialisch ilg vair saung da Christo: & parche ilg saung da Christo: nun ais our d’uard ilg coarp; par à que in ilg chialisch s’chiatta in semel cun ilg saung ilg coarp, & l’hoarma, & lad diuinitæd dall’istês Christo, & uscheia tuot Christus Dieu, & huom.
D. Eau vez pur, chia l’hostia zieua la consecratiun ho figura da paun, scho par ilg prum, & chia que chi ais ilg chialisch ho figura da vin scho par ilg prüm.
M. Vscheia ais chia in l’hostia reista la figura, & eir la culur, & la sauur dal paun chi eirra in prum, ma & nun ais la sustanzia dal paun chi eirra in prum: & vscheia suòt la figura dal paun nun ais paun: ma ilg coarp dal segnar: Et vòèlg dær vna sumaiglia par incler. Hauares vdi, chi a la Duonna da lot s’mudia in vna statua d’sel. Huossa chi guardaiua quella statua. ressaiua la figura dalla Duonna da lôt & nundimena quella nū eirra pu la duonna da Lôt: ma sæl suot la figura da una duonna: Et scho dimena in quella conuersin s’muda la sustanzia dadaint, Et reista la figura da duor; vscheia in quaist mysterio s’muda la sustanza interiura dal paun in ilg coarp dal Segnar, & reista da duor la figura dal paun, chi eira in prüm. Al madē s’dessa incler dal chialisch, & sauair, chia allò ais la figura, & ilg sapur, la culur, & vdur dalvin, nun ais par à que allò la sustanzia dal vin, ma ilg saung, dilg Segnar suot aquella spetie dilg vin.
D. Am sumaiglia chi saia vna grãda chiòsa ch’un coarp grãd sco eis quel dilg Segnar poassa stær suot vna spetie schi pitschma, sco eis quella da l’hostia u ibleda consacræda?
M. Elg eis uairamaing vna granda chiòsa: ma granda ais eir la pussaunza da Dieu, chi pò fær chiòsa plu grandas che quella che nus paun incler, & vsche Christus cura ch’el dis aint in sieu Saing Euangeli che Dieu pudes fær ch’un chiamel, ilg quæl eis vn animæl plu grand ch’un chiauailg pases tres una fora d’una guoglia, matet tiers, che quaistas choisas sun im pussibles als humens: mà, che â Dieu ais pussibel tuottas chiòsas.
D. Eau haues guged qualch’exaimpel par incler co ilg madem coarp dilg Segnar poassa ster intauntas Iblædas ch’is chiattan in taunts Autels.
M. I nun eis bricchia da bsoeng d’incler las marauaglias da Dieu, mà elg eis auuonga da las crair, siand che nus eschans tschearts che Dieu nun s’pò ingiannær, imparò s’uoelg eau dær un qualch’exaimpel par noassa consolatiun. Alg ais tscheart che noassa hoarma eis vna sula, & eis tuotta in tuotta la membra dilg coarp tuotta aint in la teista, tuotta in ils peis aschi tutta in la plu pitschna part chi saia dilg noas coarp â che marauaglia eis’ilg dimæna che Dieu poassa fær stær ilg coarp da seis filg in blearas iblædas, siand ch’el fó stær la mademma hoarma tuotta, & intera in tauntas, & vsche diuersas, & separædas parts dilg coarp? Is legia aint in la vitta da Saing Antoeni da Padua che ilg numnò Saing una vòtta ch’el predgiaiua in una (l)[c]itæd d’Italia fut chiatò par diuigna pussaunza d’esser in ilg madem temp in Portugal à fer à nu se quell’autra bun oùra. Par taunt schia Dieu ho pudieu fer che Saing Antoeni fus insemel in duos logss vsche dalontsch & in propria fuorma: parche nu vain Dieu à spudair fer che Christus stætta in blearas Iblædas suot la spetie u figura dellas mademmas Iblædas?
D. D’schen da grazchia, Christus s’partel giu datschêl cura ch’el vain aint in l’iblæda, û pur reist’el eir in tschêl?
M. Cura che noas Segnar cumainza ad esser aint in la Saingchia Ibleda schi nu s’partal dilg tschêl; ma s’chiatta insemel tres virtüd diuigna in tschêl, & aint in l’iblæda. Piglê l’exaimpel da noassa hoarma cura ün eis ün Ifaunt da pocgs dis, eis’el pitschnet da coche uus s’uais, & schia uus ilg misurassas gnis el ad essar circa üna palma grand, all’hura cræschant d’uainta ilg dobbel plü grand da che quæl era auaunt, & sch’ün ilg misuras schi fuss’el plu da duos pal mas. Huossa s’dumanda eau schia l’hoarma la quæla eira ilg prum in una sula palma, egia laschiò quella pruma palma par gnir aint in la saguonda, û na? Elg eis tscheart ch’ella nun ho laschæda, ny nu s’ê distaisa; parche ch’ella ais indiuisibla: par taunt sainza laschær la pruma, ho ella cuminzo â stær eir in la saguonda. Vscheia dimæna noas Segnar nu laschia ilg tschêl, par s’achiaettær in l’iblæda, ny sasêhia vna iblæda par s’achiattær in l’autra: mà s’achiatta in semel in tschêl, & in tuottas las ibledas.
D. Eau he imprais aque ch’ais cuntgnieu in quaist Saingchischim Sacramaint: huossa giauusch eau da sauair che chiòsa vegna ratscherchæda par ilg arfschaiuar degnamaing?
M. Vegnan ratschærchædas trais chiòsas, la pruma ais ghe la parsuna s’cufessa da seis pchiòs, & procurescha d’esser in grazchia da Dieu cura ch’ella vò as paruargær, û cumungær. Parche vna de las causas parche quaist Sacramaint ans vain dò in fuorma da paun eis affin che nus inclegian ch’el vain dò als vifs, & bric(c)hia als moarts par nudriær la grazchia da Dieu, & par l’accræschar. La saguonda chiòsa necessera ais che nus saian à gun in tuot, & par tuot, assauair, ch’algmain da mezza noat ingiu n’hægian pigliò inguotta ny annchia un pò d’auua. La tearza che nus inclegiã aque che nus fain, & che nus hegian dauozchiū uia d’un schi grand mysteri: & par taunt quaist Sacramaint nu vain dò à pitschan Ifaunts, ny a lieud narra, ny ad autars chi nun haun lur intellet.
D. Quauntas vottas an duuain nus cumunichær?
M. L’ubligatiun della Saingchia Baselgia ais das cumunicher algmain una vòtta gl’an, aque ais, a Paschquas della rasustaunza. Ma inguottadamaing cufgnisse da fer plu spes saguond ilg cusailg diig cufessadur.
D. Daclarem huossa ilg frut ch’is tira hor da quaist Sacramaint, & la fin par la quela el eis stò instituieu.
M. Par trais chiaschuns hò Christus noas Segnar instituuieu quaist nobilischim Sacramaint. Par la pruma par ch’el saia la spaisa de las hoarmas. Da plu parch’el saia ilg Sacrificci della legtschia noua. La tearza parch’el saia un cuntinuel memoriel de la paschiun, & vn paing chiarischim de la sia amor vers nus.
D. Che effet fò el in taunt sco l’eis spisa de l’hoarmas?
M. El fò quel effet chi fò la spaisa corporela n’elg coarp: che par aquaist ans vain do in spetie u figura da paun. Parche dacō ch’ilg paun cunserua la chialur naturæla, aint in aquel consista la vitta dilg coarp: vscheia qua ist Saingchischim Sacramaint cura el eis arfschieu degnamaing cunserua, & accræscha la chiaritæd, la quela ais la sanitæd da l’hoarma.
D. Che effet fò el intaunt’sco el eis un Sacrifici?
M. Appæscha Dieu cu(u)[n] ilg muōd, & ottain u congusta blears beneficcis bricchia sulamaing par ils vifs, mà eir par ils moarts chi sun in ilg Purgatoeri. Vus dauais sauair co ch’in ilg veilg Testamaint gniuã ufferts blears sacrificcis d’animæls; mà aint ilg Testamaint nof in leu da tuots quels sacrificcis eis succedieu ilg sacrificci della Messa, aint in quel tres ils mauns dels Preer vain vffiert à Dieu ilg sacrificci acceptischim dilg coarp & saung dilg sieu filg il quæl eira denotò in tuots quels sacrificcis dilg Testamaints veilg.
D. Che effet fò el sco paing, & memoriæl de l’amur dilg Segnar vers nus?
M. Fò che nus ans algoardans da nus suessa da cuntar amær vn ch’in s’ho vsche fick amòs. Et par taunt da có che Dieu aint ilg Testamaint veilg vulet ch’ils ils Hebreers bricchia sulamaing maungiæssan la manna la quæla et tramattet ad els giu da tschel: má vulet eir ch’els cunsaluassen un vasche plain da quælla manna in mimieurgia da tuots ils beneficcis che Dieu ils hauaiua fat, cura ch’el ils mnet hor d’Egipta: vscheia Christus ho vulieu che quaist Saingchischim Sacramaīt bricchia sulamaing saia da nus mangiô: ma eir ch’el saia cunseruò sur gl Autæl, & tal vóttas purtò in processiun, affinche imminchia vòtta che nus ilg s’uain nus ans algoardans de la sia infinitamur vers nus. Ma speciælmaing la Saingchia Messa eis vn summari u compendi da tuotta la vitta da noas Segnar, affin ch’el me nuns vegnan hòr da sen, u mimieurgia.
D. Eau giauusch da sauair co la Messa saia vn summari u compēdi da tuotta la vitta da Christi, parche che quæ vain am seruir da stær plu dauotzchiusamaing, & cun plu attentiun cura ch’eau am chiat praschaint.
M. Eau d’schare su’ lg plu cuort. L’introit de la Messa vol dir, ilg giauuschamaing dels Saings Paders ch’els hauaiua dalla fgnuda da noas Segnar. Ilg kyrieleison manaigia las vusch dils madems Patriarchs, & Profets ils quæls dnmandaiuan à Dieu quaista fgnuda, taunt temp auaunt giauuschæda. La Gloria in excelsis denotæscha la naschentschia dilg Segnar. L’urazchiun chi vain zieua vol dir la presentatiun, & unfferta alg taimpel. L’Epistla la quæla s’disch dalla vart s’nestra dilg Autæl significhæscha la preidgia da Saing Gian Battista ch’inuidaiua ils humens à Christo. Ilg Graduale vol dir, la conuersiun della lieud alla precdghia da Saing Gian. L’Euangeli ch’is leggia alla vart dretta dilg Autæl manaigia la predghia dilg Segnar ilg quæl nus trans faræscha de la s’nestra alla dretta, aque ais, dallas chiòsas temporælas, allas æternælas, & dalg pchiò alla grazchia: & insemel s’poartan las gluschs, & l’inzains par denotær ch’ilg Saing Euangeli hò illuminò ilg muond, & remplieu da bun’udur de la glieurgia da Dieu. Ilg credo, vol dir, la cunuersiun dilgs Saings Apoastals, & autar Discipals dilg Segnar. Las sagretas las quælas s’cumainzan zieua ilg Credo, denotæschen ils sacrets trattamaints dals gudeaus cuntar Christum. La prefatio ch’is chiaunta ad hauta uusch, & finischa Osanna in excelsis vol dir, l’intreda sulemnela chi fæt noas Segnar in Hierusalē ilg di dals palms. Las segretas chi vaun zieua denotæschan la paschiun da noas Segnar, & ilg huzær l’hostia, vol dir, l’eleuatiun da noas Segnar in crusch, Ilg Pater noster, vol dir l’urazchiun dilg Segnar d’autaunt ch’el pendeiua su la crusch. Ilg rumper l’Hostia u iblæda, vol dir la plæia da la launtschia. L’Agnus Dei, vol dir, ilg plaunt dellas Marias cura che Christus fut pigliò giu de la crusch. La cumuniun dilg Prer vol dir la sapultura. La dauos cumuniun la quæla s’chiaunta cun allagrezchia vol dir la rasustaūza l’ita missa est, vol dir l’Ascensiun. La benedictiun dilg Sacerdot vol dir la sgnuda dilg Spiert Saing l’Euangeli alla sing da la Messa vòl dir la preidghia dals Saings Apoastals, cura siand ramplieus dilg Spiert Saing els cuminzettan à preidghcær gl’Euangeli par tuot ilg Muond, & in quæl nised dettan principi alla conuersiun dalla lieud.
De la Penitenzchia.
VAin huossa zieua ilg quart Sacramaint, ilg quæl vain numnò penitēzchia; daclarem che chiòsa saia quaist Sacramaint.
M. La penitenzchia significheschas trais chiòsas. La pruma denota vna tschearta virtudt par la quæla l’hum s’arugla dils seis pchiòs, & ilg sieu viui cuntreri vain numnò in penitenzchia, aque ais cura ch’ilg bum nus s’uòl pantir u aruglær: mà vòl par sauærær aint ilg pchiò. Par ilg saguond numnains penitenzchia la paigna, & l’afflictiun la quæla gl’hum piglia sun se sues par satisfær à Dieu par ilg mæl, ch’el hò fat: & vscheia d’schains ch’un fatschia granda penitenzchia parche el s’affligæscha grandamaing cun daguner, & autras austeritæds. Par ilg tearz penitenzchia vol dir vn Sacramaint instituieu da Christo par pardunær ils pchiòs ad aquæls ils quæls zieua ilg Battaisam haun pers la grazchia da Dieu, & zieua sun stòs aruglòs dilg lur errur, & giauuschen da turnær in sia grazchia.
D. In che consiste principælmaing quaist Sacramaint?
M. In duos chiósas: in la confessivn dilg pchiadur, & in l’absolutiun dilg Prer. Parche Christus hò fat ils Prers Gudischs dils pchiòs, ch’is cumettan zieua ilg Battaisam, & vòl, ch’els in sieu leu hægian l’autorited d’astramettar pur ch’ilg pchædar ils cunfessa, & saia dispoast da co chi cunuain. Tælmaing che in quaist consiste ilg Sacramaint che da cò che exteriurmaing ilg pchadur confessa ils seis pchiòs, & ilg Prer exteriurmaing pronunciæscha l’absolutiun; vscheia Dieu interiurmaing par mez da quæls pleds dilg Prer, schlia quell’hoarma dilg nuf dils pchiòs cū ilg quel ell’eira liæda, & senda ad ella la sia grazchia, & la (b)[l]ibarescha del’obligatiun ch’ella hauaiua d’esser precipiteda in Infiern.
D. Che chiòsa eis ’ilg da bsoeng par arfschaiuar quaist Sacramaint?
M. E sun da bsoeng trais chiòsas la cuntritiun, confessiun, & satischfactiun: las quælas trais chiòsas sun las trais parts della pœnitenzchia.
D. Che vol dir cuntritiun?
M. Ch’ilg còr dur dilg pchædar sa lambgia, & in tschært moed sa rumpa tres dulur d’hauair uffais Dieu. Ma in particulær cuntain las cuntritiun duos chiòsas, & l’una n’eis bastaunt a sainza l’autra. La pruma ch’ilg Phædar hegia vairamaing dulur da tuots ils seis pchiòs ch’el ho comis zieua ilg Battaisam, & par taunt ei s’è necessæri da bain examinær, & cunsidarær tuottas las sias actiuns, & hauair dulur da bricchia las hauair fattas saguond la regla della Saingchia legtschia da Dieu. La saguonda ch’ilg pchedar hægia un fearm propoest da nu pcher plu.
D. Che vol dir confessiun?
M. Ch’ilg pchæder nus s’cuntainta de la contritiun, ma giaiadauant ils peis dilg Prer, sco ghæt la Madlaigna tiers ils peis da Christi, & cunfessa ils seis pchiós cun vardæd, ny cun mettar tiers, ny cun pigliar dauent, ny cun maschder cun manzoengnas cun simplicitæd bricchia cun sia sa suüsær, ny cun dær la cuolpa ad autars, ny cun multipliær plæds sainza bsoeng cun integritæd cun ils dir tuots, nu laschand bsoeng cun integritæd cū ils dir tuots nu laichãd hoùra inguotta par vargoigna, & cun dir ilg incumbar d’imminch’ün, & las circumstaunzas importauntas taunt sco el s’pò algurdær & infing cun vergoingna, & humilitæd; bricchia cun dir su ils pchiòs da co ch’is disch su vna histoargia, mà cun ils cunfessær sco una chiòsa vergoingnusa, & indegna d’vn christiaun cun euuer humilmaing pardun.
D. Che vuol dir fatischfactiun? M. Ch’ilg pchædar hægian intentiun u anim da fer penitēzchia, & par taunt accetta gugend quælla paigna ch’ilg confessur vain algmettar su, & l’accumplæscha bainbod s’inpisant, che Dieu ilg fò grandischma grazchia alg ’li parduner la paigna etearna dilg Infiern, & s’cuntantær d’vna paigna tempuræla blear mendra, da quælla ch’ils pchiòs maritaiuan.
D. D’schem huossa, che frut appoarta quaist Sacramaint?
M. Quatar fruts grandischims. Ilg prum ais aquel ch’eau he dit che Dieu ans parduna ils pchiòs cumis zieua ilg battaisam, & ans muda la paigna etearna dilg ifiern, in vna paigna tempuræla, d’indurær in quaista vitta, u aint ilg Purgiatori. Ilg saguond che las bugnas ouras las quælas nus hauaiuan fattas cura nus eirã in grazchia da Dieu & Zieua pearlas tres ilg pchió, nus vegnan randudas par mez da quaist Sacramaint. Ilg tearz eis ch’ia nus eschans schliòs dilg nuf della excumunicatiun, schia par soart, nus eiran liòs da quella. Parche vus dauais sauair, che l’excumunicatiun ais vna paigna grandischma la quæla nus priua dellas vrazchiuns de la Saingchia Baselgia, da pudair arfschaiuar ils Sacramaints, da pudair cunuerser cun ils fideils, & finalamaing da pudair esser supulieu in leu benedieu. Huossa da quaista paigna usche sgrischus(u)[a] eschens nus libaròs tres ilg Sacramaint della penitēzchia, saguond l’autoritæd chi haū ils Preer[s] dals Vuaischsks, u dilg Pappa: schia bain che quaista absolutiun della scumuongia pò gnir dæda sainza ilg Sacramaint, & dilg Prelat, bainch’el nu saia Sacerdos. Ilg quart, & dauós frut eis che nus eschans fats dengs, & meritaiuels dilg thesor dellas Indulgenzas las quælas daū suuent ils Pappas.
D. Che chiosa vol dir Indulgēza?
M. L’Indulgenza eis vna liberalitæd, la quala Dieu droua parmez da eis Vicario cun ils seis fideils da parduner[s] adels la paignas tempurela u tuotta v in part, la quala els eiran vbliòs d’indurær par ils lur pchiòs in quaist muond u aint ilg Purgiatoeri.
D. Che fo lg da Bsoeng par gudaier l’Indulgenza?
M. Che l’hum saia in grazchia, da dieu, & par taunt ch’el s’cufessa schel sa chiatta in pchiò, & ch’elg acumplæscha aque ch’il Pappa cumanda cura che’ l concieda l’Indulgenza.
D. Quaunt suuent eis ’lg bsoeng d’arfschaiuar ilg Sacramaint della pentenzchia?
M. La Saingchia Baselgia cumanda ch’imminch’un s’cunfessa algmain vna votta gl’an. Ma da plu eis ’lg da bsoeng das s’cunfesser iminchia vòtta che la parsuna s’uòl cumunicher sch’ella chiatta sia cunscienzchia cun pchiò mortæl, & ilg sambgiaunt cura ella sto in tearm dalla moart; u s’metta in qualch’impraisa innua ’lg eis, prieual da murir. Má vltra quaistas obligatiuns eis ’lg bain fat das s’[cu]fesser suuent, & tgniar la conscienztschia netta, & principelmaing siand che chi s’cunfessa darær cun granda difficultæd s’po bain cunfessær.
D. Am reista par ilg dauòs da vus dumander quælas saian las buna òuras, & pleschaiulas â Dieu par sotischfær par ils pchiòs?
M. Tuottas s’rafaræschan à trais, assauair, all’surazchiun, gugun, & gl’Almosna, che uscheia muossa l’Aungel Raffael, & a Tobias, & la ragtschun eis parche hauiãd l’hum l’hoarma, ilg coarp, & ils bains exteriurs. Cun l’urazchiuu offaræsch’el à Dieu ils bains de l’hoarma, cun ilg gugun ils bains dilg coarp, cun l’almosna ils bains exteriurs. Et par l’urazchiū s’inclegia eir vdir la Messa, dir ils set psalms, gl’ufficci dals moarts, & autras tælas chiòsas: tres ilg gugün s’inclegian tuottas las autras austeritæds corporælas, sco cilicis, disciplignas dormir in terra, pelegrinatiuns, & sumbliauntas chiosas: par l’almòsna s’inclegia tuotta soart d’autra chiaritæd, & saruezzen ch’is fò alg proassam par l’amur da Dieu.
D. Par bain gunær chi chiòsa fó’ lg da bsoeng?
M. Fò da bsoeng trais chiòsas mãgier sulamaing vna vòtta alg di. & quaist in tuorn mêz di (& quaunt plu s’intarda taūt mêlg eis ’lg) & s’astgnair da chiarn, ofs, & latura, ū chiòsas da lat.
D. Eis ’lg melg da sa satisfer fær à Dieu da se sues cun quaistas oùras, u da pigliær l’Indulgenzchia?
M. Elg eis melg da satischfer da se sues cun quaistas ouras; parche cun l’Indulgenza sa sotisfo ’lg dilg par la paigna, mà cun quaistas òuras sa sotischfo ’lg, & insemel sa marita la vitta etearna ma ilg melg da tuot eis la seruir dilg tuot, satischfant da se sues taunt is’pò, & in semel pigl’eir l’indulgenza.Racuogliamaint da diversas vrazchivns miss dal languaikt Italiaun in ilg Roumaunsch tres Gian Peidar Schalchett. In Milavn tres ilgs artauals de Gian Bat.
Colonna 1626.
DEDICATIVN
A ll’Illustrissima Signura, la Signura Chiapitaniæssa
MARGRETTA PLANTA
da Vvildenberg cunsoart dilg Illustrissim Signur Caualier Rodolf Planta da Vvildenberg sia obseruandischma Signura Ambda.
ILs Theologs, Illustrissima Signura, discurants dils grands, & mirafliùs miracquels, & beneficcis, che Dieu operæscha in sias creaturas, [p. 4] dient, che trauntar ils corporæls saia ilg plü grand ilg resùscitær ils moars: trauntar ils spirituæls reconciliær l’hoarma cun Dieù tres la gustificatiun, la quæla s’hò tres ilg Pichiò sequestrada da Dieu. Ilg che am sumaiglie esser zuond bain discurrieu: siand che l’vna da quellas chiosas ans priua dilg plù grand bain da quaista Vitta, ch’eis l’vniun dilgs coarps cun l’hoarma: l’autra dilg plù grand bain de l’autra vitta, ch’eis l’vniun, ch’e l’hoarma, ch’eis in grazchia da Dieu, hò cun Dieu. Et Sch’lg eis chiosa ratschiunaifla in aquaist muond ch’ùn ch’hò arfschieu qualche beneficci, ù dun d’ùn autar saia arcunfschaint, & grat ad aquel dilg quel, & hò arfschien tal beneficci? Quaunt Plü ratschiunaiuel eis lg, che quel chi arfschaiua da Dieu la gustificatiun, & l’vniun cun la Saingchia Catholica, [p. 5] Apostolica, & Rumauna Baselgia, saia arcuntschaint à Dieu d’un vsche grand, & miraflius beneficci? Gl’ingrazchia, loda, glorifichæscha, & saimper mailg benedæscha? Partaunt, Illust: Sig., Siand che Dieu s’ho tres la sia smisùræda misericoargia tiræda oùr del errur, aint ilg quel vus eiras naschiùda, & s’ho turnantæda aint ilg rauuoilg della sia spùsa, ch ’eis la saingchia Catholica, Apostolica, & Rumauna Baselgia: Schi eis ilg deschaint che (scò causa che vus ilg fastchais) ingrazchias Dieu d’vn tæl benefici: sco eir eau sur tuots sun culpaunt dîlg fær, m’hauiand eir tres sia spùra misericoargia, la quæla nu vòl la moart dilg Pchædar, ma chial s’cunuertæscha, &, viua, tirò aùr dilg madem errur. Mò siand che nus nu pudain cun üngùna chiosa plùbain mussær [p. 6] à Dieu la noassa arcuntschentschia, che cun l’vrazchiun, schi ha eau vulieu (par satisfar in part alla mia obligatiun) fær in Rumaunsch aquaist cudaschet d’Vrazchiuns, tres las quælas cur nus ürain, schratschiunains nus cun Dieu, cur nus ligiain, schiratschiuna Dieu cun nus: & hæ vulieu à quel dedichar à voassa Signoria Illustrissima in testimonianza della granda algrezchia ch’eau hæ hugieu hauiand inclet la sia conuersiun. Parche sch’ils Aungels faun plù feista, & haun plu algrezchia d’vn ch’is s’cunuertæscha à Dieu, che da nunaunta giò cunuertieus, Quaunt plù granda allegrezchia des eau hauair chi sun stò aint ilg madem errur, & hæ arfschieu da Dieu la madema grazchia? Parche vngùm nu sò che saiala süda, schinun à quel chi l’ho vna votta hugida pearsa, & la hò [p. 7] allur darchio Surfgnuda. Par taunt schi s’uòelg eau, Illustrissima Sig. hauair hautama ing ruuæda che vus aquaist mieu pistchen praschaint vòeglias arfschaiuar d’ùn bun òelg, & piglær la bugna vòèglia par ils fats. Am vòèglias eir me saimper laschær esser par arcumandò, Ruuiand l’omnipotaint Dieu, ch’el s’vòeglia saimper cunsaruær aint in sia saingchia grazchia, & s’voeglia dar brastch, & agùdt, che vus (sco la principæla da quaist paiais) poassas dær cun voas virtuus exaimpel, occasium à tuots autars desiderùs dilg sur saludt da raturnær alla Saingchia, Catholica, Apostolica, & Rumauna Baselgia: & che vus sco ùn’autra Hester, Iudith, & Saingchia Magretta Saias saimper prompta, & voluntusa da fær professiun da quella, & da deffendar continuælamaing l’hunur da Dieu, & sia [p. 8] Saingchia cretta. Da Tumilg als 2. . ., p. Marz 1624.
Da voassa Signoria Illustrissima.
Obediaintischim Neif
Gian Peidar Schalchett.
Alla memieurgia daîs Trapassòs.
SEgnar Dieu, Saing Bab la misericoargia dilg quel eis granda, la cumpaschiun dilg quel eis eternæla. Ea t’arou chia tù t’algoardast da tuots fideils, ils quels sun Christiaunamaing, & prusamaing traoassòs. Talgoardat [p. 50] da noas Bauuns, & da noas paraints, Bab, & Mama, frars, & suors, & da tuots noas amis: & dò’ els la grazchia, la quæla els haun da te tres Christum sperò, als hauiand pardunò tuots ils lur pchiòs. Nun intrer in gùdicci cun eis: affin che tù nu’ ls mettast dalla vart s’nestra; nu’ ls cundamnær allas eternælas paignas: mà ratschaiua els aint i’ g eternæl rapòs, & algrezchia, nùua ch’els poassan vair te ò Saingchia Trinitæd cun tuots ils elets, & ch’els allò accomplæschan vinturaiuelmaing tuottas aquellas chiosas ch’els haun in quaist muond eretticù tres la moart, & rasùstaunza da teis filg Jesus Christus noas Segnar, & noas Redemptur. Amen.
Vrazchiun alla mimieurgia dils Saings.
Hægiast eir ò Segnar compaschiun da me tieu indèng seruiaint, suuainter la grandezza da tia misericoargia, & m haciand in aquaist muond pardunò ils pchiòs; num laschær aint ilg autar andurær ils turmaints cun ils nosch: ma am dò qualche pitschna part aint in tschèl cun ils tais Saings, ils quels siand coaptos in tia membra, & fats vn coarp aint in te t’ingrazchian dilg Saung chia tu hæst spans par els, cun ilg quel tu ils hæst lauos n’haun eir bricchia hugieu tema da spendær lur Sanng par l’amur [p. 51] tia & da lur frars, ils quels t’haun amò aint in lur vitta’ & aint in la moart t’haun sgundos, & par aque haun els meritò las corunnas triumfantes. Dals quels Schiabain ch’eau nun sun inguæl ad æls aint in merits, inguotadamaing am vòègliast tres tia sula misericoargia fer participaiuel tres lur metit, & intercessiun. Amen.
Cur is dtsch ilg Bab noas.
Par ilg prùm sa stò dir ilg Bab noas, allura Schi giauùschain cun aquists plædts la pæsch, la quæla noas Segnar ans ho acquistò cun sieu Saung.
O Segnar nus t’ruuain dans vulair spandrær da tuots mæls passos, praschaints, & ch’haun da gnir: & ans do misericordiusamaing aint in noas dis la pæsch tres l’intercessiun della Biæda, & Gloriùsa Vergine Maria mama da Dieu & dils teis Saingschs Apoastals peidar, & Paul, & Andreia, cun tuots ils Saings, che nus agugdòs da tia misericoargia, & dals pchiòs Saian Saimper libers, & sguros da tuotta turbatiun, & tribulatiun. Tres ilg madem noas Segnar Iesum Christum. Amen.
| [p. 52] | Cur is dis gl' Agnus Dei. |
OMnipotaint misericoargiauel Dieu, ò creatur, ò schiafidar mieu, eau sun tia creatura, teis mauns m’haun fat quellas mauns di eau las quælas sun par amur mia sü’ lg lain dè la crusch attachædas cun guottas, nus sbutær l’oura da teis mauns: ma risschguarda las plæias da teis mauns: prain mira segnar aint in teis mauns m’hæst tu scrit giu, lègia la scrittura suessa, & saluam. Che eis gl’hum ch’el pò tschantschær cun sièu creædar sparduna à mi tieu seruiaint, ilg quæl præsumæscha da tschantschær cun vn vschè grand segnar. La necessitæd nun hò legtschia. La dulur am sfoarza da dir. La misiergia ch’eau andùr am fò clamær.
Eau sun amalò paraque clam eau tiers ilg Mèdi eau sun oarb par taunt schi hæ eau præscha da gnir tiers la glùm. Eau sun moart paraque schi suspir’eau alla vitta: eau fastin tiers tè ò Iesus Nazarenus, ilg quæl èst là funtauna de la vitta.
O Jesus filg da Danid hægiast misericoargia da me, hægiast misericoargia da me funtauna da misericoargia.
Tu hæst vdieu mæ mællaun clamans tiers te.
Tu hæst segnar Dieu ell hunur da teis M’exoda adentschia da mia hoarma. Amen.
| [p. 53] | Vrazchiun alg butsch de la pæsch. |
SEgnar dò pæsch in noas dis, parche i nun eis vngun autar chi cunbatta par nus schi nun tù noas Dieu.
Vers. Duainta la pæsch in tia virtùd.
Resp. Et abundaintschia in tias tuors.
Dieu dalg quæl vegnan ilgs Saings giauuschamaings, il drets cusailgs, & las gustas ouras do à teis seruiaints quella pæsch la quæla ilg muond nupò dær, affinche noas cors siand attacchiòs à teis cumandamaints, & la tema dils anamis piglæda dauent nus hægian ùn tèmp paschaiuel, & riposaiuel. Tres Christum noas Segnar. Amen.
Alla comuniun.
O Saing Banchet aint ilg quel Christus vain arfschieu, vain celebræda la memieurgia da sia Paschiun: l’hoarma vain ramplida da grazchia, & ans vain dò ilg paing de la glieurgia ch’ho da gnir.
Segnar ch’ins hæst laschò la memieurgia da tia Paschiun suot vn marifliùs Sacramaint; nus ruuain chia tu ans vòègliast imprestær grazchia che nus poassan hundrer ilg Saings mysteris da tieu coarp, & Saung, affinche nus Saintan continuellamaing ilg frut da tia Redemptiun, chi viuas’& regnas Dieu in tuotta eternitæd. Amen.
| [p. 54] | Vn’autra Vrazchiun. |
BAb da cumpaschiun Segnar Dieu misericoargiaflischim, eau t’rou Segnar fò che quaist Sacrificci miruett, ù Sainga Saung dilg Coarp, & Saung da teis filg noas Segnar Iesus Christi, ilg quel aint in eternæla memieurgia, & ingrazchiamaint a qui, & partuot par la deuotiun de la Saingchia Baselgia vain par ilg bain da tuots nus autars offeart, nus congùsta tiers te misericoargia & nus acquista ilg Salugdt eternæl. Amen.
Ingrazchiamaint Zieva la Communiun.
EAu t’ingrazchia Dieu omnipotaint che schia bain eau saia indeng da tia maesa celestiæla inguottadamaing m’hæst fat la grazchia. Et m’hæst dô la deuotiun da arfschaiuar spirituelamaing ilg coarp, & Saung da teis filg noas Segnar Iesus Christi arfschieu huossa dalg spirituæl coarporælmaing.
Partaunt siãd che eau sun tia creatùra, o Bab, schi t’arou eau d’inclinær in me tias vraiglias, & parmetta che quaista saludaiula comuniun di l’Eucharistia saia nuzaiula à me, & à tuots, ils fedeils trapassòs.
Allura che rasuscitand aint ilg di dilg gùdicci vegnan cun allegrezchia aint in la comuniun dals Saings, & da tuots ils elets gnir praschantòs cun los nuoarzas alla vard dreta da teis filg noas Segnar Iesus Christus ilg [p. 56] ilg quæl vain à gùdichær ilg muond. Amen.
Lascha huossa ir ò segnar ilg tieu seruiaint aint in pæsch suuaintar ilg tieu plædt parche ch ils meis òèlg ilg tieu saludt haū uis, ilg quel tu hæst parò dauaunt la fatschia da tuotta la lieud, la glusch in reuelatiun dals paiauns, & glieurgia da tieu pòuel. Glieurgia alg Bab & alg filg, & alg Spiert Saing. Da co ch’ilg era aint in principi huossa, & Saimpermæ. Amen.
Alla dauos collecta.
OMnipotaint, eternæl, misericoargiauel Dieu eau nu sun tscheart dēg da gnir dauaunt ilg cōspet da tia Maiestæd par amur da meis surpassamaints, & pchiòs, & ch’eau cunpuræschã dauaūt te par dumãdær qual chiosa, blearmaing ch’eau vegna exodieu, & ch’eau suruegna da te, aque ch’ea dumãd. Ma siand che tu hæst constituieu, & schantò par Mediatur traūtar te, & ils pouars pchedars tres tia grãd’amur paternæla ilg tieu sulet naschieu filg, traūtar quels pcheduors, eau am racugnosch esser ilg plu meluanturaiuel.
Aquaist noas Conciliædar, & Mediatur t’offeræsch’eau cun granda speraunza chia tia Maiestæd in consideratiun da del vegna am exodir, par l’amur da quaist am uoegliast fer participaiuel da mieu giauuschamaing [p. 57] ilg quel tu perpetuelamaing hunurast, & n’ilg refusas unguna chiosa.
Eau t’arou chia tu uoegliast arfschaiuar da me pouer pchedar quaist Sacrificci, quaista uffearta, & nu uoegliast andurer ch’eau saia ingianò da mia speraunza. Amen.
Cur’ilg prer da la Beneditiun.
CVn la Celestiela benedictiun ans uòèglia benedir la diuigna Maiested & una Deiited, Bab, Filg & Spiert Saing. Amen.
Als Saings Aungels.
EAu s’rō tuots uus Saings Aūgels, chia tres uoassa intercessiun am uegna dò agugdt, & uirtudt, ch’ungun inimi am poassa noschar ny aint in uia ny aint in aua, ny aint in fèù, nym poassam ny an doarmant, ny an veiglant squitschær suot ù vffendar.
Alla Saingchia Vergine Maria.
RAgigna dilg tschèl, & signura della tearra giuuantschella Saimper Saingchischma, mamma da Dieu, & da noas Segnar Iesus Christi roua par me pchædar tieu seruiaint, & par tuòtta la Saingchia Baselgia da Dieu. Par la ramischiun dals pchios, par l’augmentatiun, & aureschamaint de las [p. 58] virtùdts, par la pæsch, & sandæd dilg fideil pòèual, & par tuots ils seruiaints da Dieu tant vifs, che moarts. Et che gl’omnipotaint Dieu tres teis merits, & vrazchiuns hægia huossa. Et in etearnum misericoargia da quaista lieud pchiodusa, & plaigna d’iniquitæds. Amen.
Recumandatiund’vna Christiauna parsuna.
DAlla danadetta, & improuista mæla moart ans vòèglia nus libærar ilg omnipotaint Bab, & Filg, & Spiert Saing. Amen.
Las oarmas da tuots ils fidels trapassos rapossen tres l’infinida misericoargia da Dieu aint in pæsch. Amen.
Vrazchiun da dir zieusa ch’ilg spirituæl ho lèt las Vrazchiuns.
MIsericoargiastischim Segnar, ilg quel nun t’hæst bricchia dedengno chia nus pouers murtæls poassas stær in aquaista hura dauaunt tia fatschia par t’glotifichær, & ludær. Am pardugna in quaest tèmp d’- Vrazchiuns meis pchios che eau hæ commis affin ch’ilg inimi nu s’poassa gloriær incuntar da me ch’eau nu mi hægia ny aunchia parchuro da pchær aint ilg temp suessa da la vaira doctrigna.
Vna piusa Meditaciun da la celestiæla Hierusalem.
NVs duuain in tæl guisa viuar aint in aquaist muond chia enta ch’ilg coarp vain à cumanzær à gnir maglio dals vearms aint in la foassa, che l’oarma s’allegra cun ils Saings aint in tschèl nus stuuain indrizzær ilg spiert in aque leèt, inua ch’el ho da dir nus stuuain festinær da dir allo inua che nus saimper poassant viuer, & inua nus n’hegia plù temma da murir.
Schia nus amain vschè grandamaing quaista mæl stataiula vitta, aint in la quæla nus viuain cun taunta stainta, inua chia nus cun durmir, mangiand, & bauand paidain cun fadia satischfær alg bsoèng dalla natura humaugna: quaum plù dessent nus amær la vitta eternæla, aint in la quæla nus gnin d’hauair d’andurær ùngùna fadia, inua eis la plu grand’allegrezchia, la plu granda felicitæd, biæda libartæd, & vinturaiula biædentschia.
Jnua ch’ils humens vegnan ad esser adinguæls als Aungels da Dio, & ils giusts vegnan â gluschir da co ch’ilg sulailg aint ilg Araginanal da lur Bab.
Quella eraist tu ch allura vegna ad esser la Splendur daeas oarmas, cur che la glùsch dals coarps vain ad hauair la splendur dilg sulailg Allò nu vain ad esser vngùna tristezza, [p. 60] vnguna anguoscha, ùnguna dulur, ùngùna temma, allòunguna stainta, üngùna moart, ma la parpetuæla sandæd, parseueræscha allò saimper mæ. In aque leù nu tainta la malizchia, & nuneis ùngùna misiergia de la chiarn, allò n’eis ùnguna maladia, zuond ùnguna necessitæd, allò nun eis ùngùoa Said, ny fraid, ny chiot, eis ùngùna fadia da gùnær, ny eir ùngùn tentamaing dilg inimi, ny vnguna voluntæd da pchær, ny pusaunza da pudair surpasser: ma tuot plain algrezchia, tuotta sedtezchia. Els humens vegnan eir in cumpagnia dals Aungels à rumagnair in etearnū, Sainza ùngùna infirmitæd della chiarn.
Allo vain ad esser vna plaschaiulezza Sainza fin, vna sempitearna biædentschia saint in la quæla sch’vn vain vna votta pigliò sù, schi vain el adùgna saluò. Alio eis ilg rapos da tuotta stainta, la pæsch da tuots inimis, la plaischaiulezza della nouitæd, la sgurezza de la eternitæd, la suauitæd, & dultschezza dalla visiun da Dieu.
Et chi nu giauùsches grandamaing d’afdær in aque leu? & par l’amur de l’eternitæd, & par l’amur de la visiun de Dieu?
Incitamaints della Christiauna pietæd.
Talgoardat da Santifichar ilg di dilg Sabbath. Exod. 20.
[p. 61] T’impaisa saimper ma da quelas chiosas, che Dieu t’ho cumandò. Eccles. 3.
Saias sobris, & veiglè, parche noas Aduersari ilg diauel vò antuorn da co ch’ùn liun brùllant, tscherchant da trauuondar ùn qualchun. I. Pet. 5.
Nus s’vòèglias iniurar cun vin, aint ’ilg quel eis la luxuorgia: ma s’rampli dilg Saing Spiert tschand grazchias saimper par tuots. Ephes. 5.
Ilg pùtanoeng, & tuotta immundicitæd, ù sturpchentschia, ù naraisch tschantscher, ù vòèdaria, la quæla nun eis a propòèst nu vengna nyauncha numnæda trauntar vus, ma plu bòd l’actiun da grazchias. Ephæs. 5.
Ve alg hum tres ilg quel vain ilg schiandal. Math. 18.
Ma eau di a vus che la lieud hò da rendar quint aint ilg di dilg gudicci dilg mendar mælnuzaiuel plæd, quels haun dit Math. 12.
Hægiast Dieu aint in teis còr tuots ils dis de la tia vitta, & t’imparchüra da mæ nu cun santir alg pchio. Tob. 4.
Schia vus Sauais quaistas chiosas schi gnis ad essar biòs, schia vus fatsgias aquellas ilg bùt de la vitta eis Christus loan. 13.
Vrazchiun da dir gl’vndishdi.
Vrazchiun da dir par preparær ilg cor, cur ’is vol vrar.
MIsericoargiaulischim Segnar Iesus am guuearna, & posedæscha affin ch’eau debitamaing, [p. 62] & deuotzchiusamaing fatschia mias Vrazchiūs alla glieurgia da tei num, & a mia salugdt, & da tuot ilg pòèual Christiaun. Amen.
Humbla Vrazchiun d’vn penitaint.
OMnipotaint eternæl Dieu, Segnar da tuotta glieurgia. Guarda eau miser, & pouer pchædar, aspir à te meis creæder, & Redemptur, vèng tiers te meis misericoargius gùdisch, & alg thrun da tia Maiestæd, racugnoisch la grandezza da meis fals, & ils bùt dauaunt teis peis, cun ils quels eau hæ par ilg prùm dehonestò ilg tieu Saingchischim num. Hæ transgredieu teis cumandamaints, hæ sbutò tia voluntæd, & teis cumandamaints, hæ maculò meis coarp, & mia oarma, & hauiand smanchiò tia misericoargia, & grazchia hæ parseuerò aint ilg mæl.
Quantas vottas ò buntadaiflischim Segnar hæ eau sbutò tia inspiratiun, cun la quæla tu m’hæst clamò à mèlgdramaing da mia uitta? Quauntas votras hæ eau tgnieu vngun quint de la tia lungia patientzchia cun la quæla tu hæst andurò me obtinò ch’eau eira? Quantas vottas hæ eau laschio ir our da seu la memiergia de la tia preciusa moart, la quæla tu hæst andùrò par me pouer, & mæl ingrazchiauel pchædar? Quauntas uottas [p. 63] hæ eau dò schiandal cun la mia mæla vitta ad aquels, che tu hæst sprandò s la crusch: Quauntas vottas hæ eau abùsò da tia buntæd?
O Segnar eau n’hæ fat inguotta d’bòèn, & n’hæ eir bricchia mis diligenzchia da t’complaschair: ma hæ parsauarò in mælas, & noschas actiuns. Eau nun sun deng d’huzær meis òèlgs tiers te, uschè am sfoarza la mia cunsciēzchia da tgniar la fatschia bassa, & tia maiestæd, o Bab, la quæla am guarda da partuot am fò temma.
Inua des eau huossa fugir? in che leù am des eau zuppær ia(m)[ai]t in quel tia ira num chiatta? Ma inguottadamaing aint in ùn tæl stramizzi, & temma am uain à dimaint, & quaist pains eau, che tu saiast meis Bab quntudaiflischim, ilg quel nun uoegliast la moart di lg pchædar, ma t’cumòuas à granda cumpaschiun sur tia creatura.
Par taunt schi veng eau tiers te ch’est ilg Bab da tuotta misericoargia, & Dieu da cunsolation: Eau quel filg pears ueng tramblant tiers te. O beningnischim Bab pardugna à mi tuots meis pchiòs tres tia grãdischma, & insuidaiula pietæd.
Am libaræscha da mia ingustizchia tres ilg merit da tia Saingchisma uitta, & pittra moart. M’arfschaiuam aint in tia grazchia, della quela eau hæ dulur d’esser crudo. Dom virtùd, & foarza, affin che eau da d’huossa [p. 64] inuia instituescha mia uitta suuainter tia uoluntæd, ch’eau rumaingna aint in tia grazchia infigna alla vitta celestiæla.
O dutsch Iesus, o nòèbla genitùra da Dieu viuaint ò eternæl Araig, & Guuernatur dilg Araginæual celestiæl, ilg quel sco mediatur traunter teis Bab, & nus pouers pchæduors interceidast par nus, & est noas Auuò, eau t’rou par amur da quæla granda chiaritæd, la quæla t’ho tiro giù dilg tschèl aint ilg Chiastischim vaintar de la Vergine Maria, la quæla t’hò eir co mouieu d’andurer la moart de la cusch.
Eau t’arou par l’amur de las deguottantas guottas da tieu Saung, las quælas tu hæst spans par noassa saludt, chia tu am uòèglias abbratschær me indèng pchædar cun la tia ordinæra grazchia, & misericoargia, & ope ræscha taunt in me ch’eau duainta participaiuel da la tia Saingischma vitta, & partischaun dalla tia benedetta moart, affin ch’eau moart alg muond viua aint in tin charitæd, & moùra: & ch’eau saia zieua ilg cuors da quaista vitta arfschieu tires te aint in tieu Araginæual, aint in la celestiæla patria tres tia grazchia. Amen.
Vrazchiun alla Saingchischma Trinitæd.
OSaingchia Trinitæd eau cun ils læfsz, & cun tuotta la mia pusaunza t’lòd, benedæsch, [p. 65] & t’adur, & ingrazch a tia buntæd, & misericoargia da tuots ils beneficis, & chiaunt ilg hymnum, ù chianzun spirituæla da tia Glieurgia, Saing, Saing, Saing. Eau t’inuochesch chia tu vegnast aint in me, & fatschias vn taimpèl plain da tia glieurgia.
Eau rou ilg Bab tres ilg filg, Eau rou ilg Filg tres ilg Bab, eau rou ilg spiert Saing tres ilg Bab, & ilg filg chia tuots viccis s’allungæschan da me, & chia tuottas Saingchias virtudts uegnan plantædas in me. Am parchuram l’oura da teis mauns chi ho spraunza in te, & ch’is fida sulettamaing aint in tia misericoragia. Eau t’arou chia tu am defendast aqui, & par tuot, huossa, & saimper, da doùra, & da dains, affin ch’ils ingianamaints dilg inimi nu chiatan ùngùn lòè aint in me.
Fu est Dieu omnipotaint ilg defensur, & protestur da tuots aquels chi haun spraunza aint in te, sainza ilg quel ùngun eis sgur, ùngùn libarò dals pricuals. Tu est Dieu, & nun eis autar Dieu ourainter te, ny in schèl sù haut, ny in tearra giu has: ilg quæl hest grandas, & mirafliùsas chiosas, & incugnoischùdas dallas quelas n’eis ùngùn innuombar.
A ti cunuain lòd, hunur, & chianzuns ludaiulas. A ti chiauntan lòd tuots ils Aungels, ils tschèls, & tuottas las pussaunzas, sco alg [cre]aturlas creaturas, alg Segnar ils seruiaints, ints, alg Araig ils sudòs. Tuottas rceaturas magnifichæsan te Saingchia Trinited, & tuot spiert loda.