Stóries e chiánties ladines/XVI
 |
Questo testo è da formattare. | |
| ◄ | XV | XVII | ► |
XVI. La Lum dĕ Mont da Corn.
A òs, oh pici mitons, kĕ tormentès ocī,
Kĕ torès soënz dĕ cóa i pici a půres òmes,
Kĕ zënza šůgo scèkĕ té pici vidī
Abinès d’ ocī mórtʼ e copá gran sòmes,
Conté òi şëgn, šĕ metès a vérda, na stória,
Kĕ sará per óš bëgn segů meritória.
Inch òs, oh jonʼ e vèdli, dèdĕ şëgn a mënt,
Kĕ lascèsĕ dĕ batĕ les půres vachies,
Can kʼ ëles ó, dal trá stanchies, palsé n momënt,
Kĕ nĕ scorièsĕ půri bòs a gran tachies
‒ An vèga les saníš, dṓ èdmes bèl pasades ‒
Per les fadis, kʼ ëi féž a òs con gran straciades!
Metèdĕ chi òs a vérda, granʼ fantʼ dai chiavai,
Kĕ chiariès datrái zënza šůgo e meşůra
E ferlès con scoriades zënza palsé mai
Sůn ki půri rozons dĕ sòt e dĕ sůra,
Scèc šʼ ëi nĕ sentis chi ëi les rīs scoriades
E les bůrtes batůdes e baketades!
Òs důtʼ, sibĕ ëi sibĕ ëles, kĕ nʼ ès imparé
Dĕ traté l půr bestiam o ocī la manīra,
Scoltèdĕ şëgn dër bèl, dĕ ves insignè òi proé,
Kʼ an nĕ dës fa dĕ mal a bèstia senzīra!
Gran pichiè è tormenté val zënza defèža,
Per ater è na tala chi fètra imprèža.
Jůn Marò ‒ šʼ a la Plī o jů al Plan, nĕ pón savëi
Fṓl na òta n contadin, tlamé da důtʼ Zůco;
Bèl da pič, can kʼ ël ava dʼ anʼ cater e trëi,
Fageṓl la chiacia al pic, al flinc ed al cůco;
Sů per tëtʼ, parëis, lëgns e crëp sʼ arpizavel,
I pici dĕ cóa tratʼ fóra tormentavel.
I pici ocī savṓl da piè scèc òm espért;
Ki půri cóši spó portavel tĕ stala;
Dṓ avëi sëré sů bèl vidri e ůš da vigni pért,
Joré i lasciāl per crignes, chianḗs e sala,
Fina kĕ piá da rī giat dṓ longia chiacia
Ëi fòs mangiá e scarzá ilṓ tĕ bůrta boácia.
Bëgn tóš dĕ tormenté ocī contënt nĕ nʼ èl plů;
Só bèl ért pról con pici agnī e con aşóres;
Inch les giarines scékel plů kĕ nó l valtů;
I galůč sel tëm plů kʼ i patrons les nóres;
Dĕ ciacé incërc les alchies ál tan gran crëta,
Kĕ ki kĕ l vèga crëi důtʼ, kʼ ël nʼ á na vëta.
I chians, sī pici sī granʼ, sī blancʼ o sī fòš,
Ki féž per nóš rī Zůco na gran ligrëza,
Mëndra segů nó, kʼ è per ël i codaròš;
Prové próvel dĕ té bèsties la sveltëza
Con liač peşóc také con spéc tĕ la còda
Per les sgaré spó zënza quʼ ël sĕ dòda.
Šʼ ël pó spó con marizia abinè adụm plů chians,
Sī tĕ na chiaşa sī tĕ val mažon o ara,
Ah, chi ligrëza iló dʼ armé bëgn stérc sůs mans
Dĕ bones gran scoriades per la capara,
Kʼ ël despartëš tra i půri chians con stlefades,
Kĕ kiš respògn con gran orlades e scraiades.
I giatʼ i fageóva inch gonót divertimënt,
I pici, šʼ ël podṓ i sofoiè tʼ èga frëida
O i giavé tĕ coltůra vis o tĕ ciomënt;
I vèdli spó, kĕ lʼ èga o boácia nĕ sfrëida,
Sërá ten sac petāl te parëis con fórza
Con bótʼ sůrtʼ scèkĕ sona na vèdla scórza.
Mò só apetít, col tëmp devëntel trés plů gran;
Gonót pënsel dí e noet a mórt e a tortůra,
Kʼ ël podèssa sotmëtĕ giatʼ da rī crestian;
Basté n’ i basta plů èga, sacʼ e coltůra,
Dĕ spedi in lʼ ater mon giatʼ ciafé ól manīra,
Kĕ sibĕ plů peşóchia e manco leşīra.
Zůco pënsa, mò ël pënsa šériamënter dī,
‒ Zůco ava per té cóses na bona zůchia ‒;
Dṓ mil pensīrz ciafé ál kël kʼ ël da tëmp kirī;
Scèc persona, kĕ dlon saltan va e sʼ incůchia,
Dṓ cůrt tëmp va, varida da lʼ incochiada,
Inscí ciafa chi Zůco dʼ ért noeva strada.
N bèl gran giat fòsc dĕ trëi anʼ á dĕ Zůco l vigin;
Sůn kël mostré ól, sĕ pënsel, dĕ só ért la sciënza;
L bèl i fégel e dant e dṓ, kerdan min, min!
Ed adóra marízies e gran paziënza,
Kĕ Morèt ‒ inscí l tlama la viginanza ‒
Sĕ lascia piè da kël kĕ nʼ á per giatʼ crianza.
Revè a bon póst, Morèt lascel jů bèl sůn banc,
Kĕ maolëia zënza sospeté cativéria;
Zůco intan, tormenté da bůrta sëi dĕ sanc,
Scèkĕ gonót del mon lʼ ó la gran meşéria,
Kīr snèl dal fi la cësta, kʼ è sůn corona,
E sĕ lascia spó trascinè da sůa ria ona.
Morèt, kʼ ingòmba l spinè la còda sů pért,
Sĕ pëia Zůco ed i lëia bëgn strënt pīš e můşa;
Fat këš, con só cortèl taiënt scomëncel spó só ért
Zënza misericordia degůna e scůşa:
Scèkĕ becá, kĕ sbecarëš con speriënza,
Féž Zůco dĕ nóš půr Morèt con gran sciënza.
Con gůsto táiel e zéra e tira e stracia l giat;
Mò këš nʼ i dá chiamó del důt contentëza;
L pèşo rèsta da fa chiamó ad èster důt fat:
Pīč kĕ malan, con bůrta, ria, gran ligrëza
I tirel sé, n gran pùgn, sù la chiér bèl bludra,
Spënt a té crodeltè da sůa anima lụdra.
Kël bel Dī, kĕ dal cīl vèga del mon i fatʼ,
A trat sun Zůco dṓ keš at snèl na saíta;
Castiè ál dĕ kël crodèl ten còlp důtʼ sů bůr atʼ;
Só córp toké dal fůc rèsta zënza vita,
Mò compagnia tʼ i féž l giat con bůrta véra,
Kĕ sta sdraiè dlongia Zůco bèl ía per téra.
Gran mé mësa dorè kël giat e gran tormënt;
Ël maolëia trés e scráia scèkĕ na creatůra,
Mò dal mórt nè sen val, kĕ důtʼ á gran spavënt;
Só bóia acompagnel inch a la sepoltůra,
Trés maolan dal gran mé in móda spaventòşa,
Kĕ důtʼ sĕ tëm da këla bèstia sgriciòşa.
Sůs zeremónies fégen, scèc ël alda, al mórt;
L prò féž la crůž tĕ fósa, giavada sòta,
L vascèl spó lascen jů con fụmz in dërt e stórt;
Con bótʼ sůrtʼ tòma dṓ la téra tĕ na òta
Sůl mórt e l despartëš dai vis per dagnòra:
Slambroté l „De Profundis” růn důt a lʼ òra.
Důta kesta fonzion acompagna l půr giat
Con maolamënt da bèstia pīč kĕ salvara;
Dṓ les fonzions e důt incërc a la dṓ fat
Sen va l bon prò tĕ dlīža e lʼ atra gënt para;
Mò Morèt dlon maolan va e sĕ sdraia sůn fósa,
Kʼ ē per kël Zůco mórt segů fètra cósa.
Trëi dís e trëi noets è sté trés iló Morèt
Maolan, scraian, kʼ an lʼ aldī lonč per këles viles;
Finalmënter revada kʼ è la térza noet,
Kĕ l giat féž trés këles bůr ů̄ž půc zeviles,
Devënta l maolamënt plů dèbl e sʼ arkita;
Con dër bůr scrai salvar á feni l giat la vita.
Vigni noet dṓ la mórt dĕ Zu̇co vèga gënt
Su̇n mont da Corn na picera lụm du̇t brụma,
Kĕ jóra incërc dĕ vigni vérs, oh gran spavënt!
Ëla jóra dĕ bóta ed è scèkĕ strụma,
Kĕ féž savëi só orëi con sëgns solamënter
Per nĕ podëi di su̇a rejon atramënter.
La lụm, in prụma picera, vèghen crescian;
Dal brụm pasé la vèga gënt a blankicia;
Granëza e fòrma tólʼla dĕ mana, bèl plan.
A pè dĕ la mana èl n giat fòsc, kĕ s’aricia,
Tratan kĕ këla fu̇c dĕ vigni vérs spu̇da,
Scèkĕ róda da bon maèster dlonc tenúda.
Chi kʼ è këla lụm, nʼ ái bría dĕ di, l savès bèl;
Lʼ anima dĕ kël bu̇r Zu̇co vèl, kĕ pëna,
Condanada da Dī in étérn per l gran flagièl,
Kʼ ël á dĕ pichiá cometu̇ cër Mantëna.
Ladins, šʼ odès dĕ la Lụm da Corn la rabia,
Imparèdĕ a tigni les pašions tĕ gabia!