Rätoromanische chrestomathie X/Cuortas e devotas Oratiunetas 1797
 |
Questo testo è completo. | |
| ◄ | Jnstruzziun ad imprender da bustabbiar MDCCLXXXIX | Historia della Salutatiun angelica | ► |
CUORTAS E DEVOTAS ORATIUNETAS.
Cuortas, e devotas ORATIUNETAS cun in bel möd, ò direttiun per far üna Confessiun, e Chiamüngia perfetta. Scò èr per taiclar cun devotiun la S. MESSA. Verti del Tudaischg in il pled ladin della Vall de Müstair. Per üs, e nüz della christiauna Juventüm della terra da Müstair. Cun Licentia dels Superieurs. Stampa in Brigantz, tras Giosepp Brentano, l’onn 1797.
| [p. 3] | ORATIUNETAS |
a minchia Christiaun nüziaivlas a dovrar. Benedittiun.
della dumaun, cur’ün leva sü.
In Num dal Bap, e dal Filg, e dal Spiert sonch. Amen. In Num da meis Segner cruchifichià Jesun Christ lev’jau sü, il qual m’ha spendrà cun seis pretiùs saunch. Quel ma vöglia custodir da tot il màl dell’orma, & del corp; èr im concedar quai, chi ma po promover, e confermar in tot il bain della salüt eternala. Amen.
O Bap celestial tot pussont Dio! jau s’ rend da cor laud, & honur, chia vo m’hauat quista nott, & in tot temp passà conservà in vossa protettiun, [p. 4] e taunt gratiùsamaing parchürà. Jau s’ rou tras voss’infinita misericordia, chia vo ma vögliat cu’ l di’ dad oz concedar ampliamaint della vaira cretta, meldramaint della vita, purità della conscientia, & algrezia da vossa preschenza tras Jesun Christ nos Segner, il qual cun vo, & il sonch Spiert sia sur totas chiasas loda, benedi’, & honorà in eternità. Amen.
Sün quai ura duas Ave Marias in honur della purissima Vergina Maria, accio ella tras quell di’ ora t’ vöglia parchürar, tras sia potaint’intercessiun t’assister, e defender da tot il mal corporal e spiritual; & metta pro quists pleds:
Perquai ò Advocata nossa! inclinai voss misericordiaivels ögls sur no, e davo quist exili mossai a no Jesum, quel benedi’ frütt da voss veinter. O misericordiaivla, ò pietusa, ò dutscha Vergina Maria. Amen.
O Anguel da Dio! il qual vo eschat meis parchüradar tras pietà divina, [p. 5] in quist di’ illuminai, parchürai, retschai, e guvernai la mia persuna, la quala eis a vo recomandada. Amen. Bap noss ed Ave Maria.
Buna intentiun.
O sonchissna Trinitá, ün sulet Dio, jau s’offrech sü tots meis impissamaints, pleds, e fats units cu’ ls merits, e passiun da Jesu Christ, & tots ils sonchs a vossa plü gronda laud, & honur; & alla gloria da tots ils sonchs Elets, particularmaing della immaculata Mama Vergina Maria, per ingratiamaint da totas vossas gratias, & beneficis; per survegnir la gracia divina, & per cognosher, & complir vossa sonchissma voluntà; in sotisfattiun da meis pechiats, & in conversiun dels pechiaders; finalmaing in cuffort, & ajüd dellas povras ormas del purgiatöri. In quista fin m’incorporesch jau, & s’offrech sü a vo meis Dio! totas las sonchias Messas, devotiuns, & bunas ovras, las qualas in quist di’ gniraun fattas in tota la Christiaunità dellas [p. 6] qualas totas jau giavüsh’ da participar. Amen.
Benedittiun della saira avaunt dormir.
Jau s’ rend’infinitas gratias, ò Bap celestial! tras Jesun Christ vos sulet Filg, meis Seigner, chia vo m’hauat ushea gratiusamaing parchürà quist di’ ora. Jau rou, chia vo im vögliat pardunar meis pechiads, dels quals jau m’inriccl dal fond da meis cor, per havair tras ques offais vo suprem bain; però cun ferm Proponimaint, da meldrar mia vita, & mediante vossa gratia, da mai plü s’offender. Alla fin s’ rou jau, chia vo im vögliat medem ushea er quista nott parchürar, il qual jau recomond’ mia orma in voss mauns, & tot quai, chia vossa divina Majeftà m’ha cinchià; voss sonch Anguel sia cun mai, acciò il mal spiert nun haja forza sur da mai, amen. Sün quai di duas Ave Marias, sco chi stà sura, & l’oratiun del Anguel custodi [p. 7] cun ün Bap noss, & Ave Maria & la Credenza.
Cur’ün vol cumainzar a far qualch’Ovra.
Segner, Bap celestial! im concedai vossa divina gratia, accio tot quai, chia jau sun per far, ceda in vossa pü gronda honur, & da noss Segner Jesun Christ, cun bun principi, & buna fin, amen.
Cura chi tucca las huras.
O Dio! jau s’ rou, chia vo dedat als vivs vossa gratia, als moribuns üna beada mort, allas ormas del purgiatori la gloria celestiala, & mai pover pechiader la gratia da viver, & morir beatamaing tras Jesun Christ noss Segner, amen.
Oratiun avaunt mangiar.
Bap celestial, benedesha a no tots la spaisa, & baivronda, chia no retschavain [p. 8] da tia divina buntà; data’ ns la gratia, & spaissaintamaint la prò, sün quai no possan gialdair in vossa pü gronda laud, & nossa salüd, saimper units cun vos’amur tras Jesun Christ, amen. Bap noss, ave Maria.
Ingratiamaint davo il mangiar.
Bap celestial! no s’ingraziain, chia vo spaisiaintauat no indengs, & ins fauat participaivels paternamaing da vossas gratias, & ins allegrauat saimper cun voss beneficis. Laud, & honur sia a vo Dio in Ciël, pash als Christiauns in terra, gratia als benefattùrs, bun possamaint als morts, & davo quista vita mortala a tots la gloria celestiala, amen. Bap noss, Ave Maria.
Oratiun del Venerdi, cura ven sunà il zëng del Agonia da Christ.
Cur’ils Judeòs haun crucifichià Jesu, sun gnüdas fattas schürdüms, & sott la noavla hura braiva Jesus noss Segner cun àta gush: meis Dio, [p. 9] meis Dio, perchia m’auat bandunà; & cu’ l cheau inclinà ha’ l dar sü seis spiert. Quatras ò meis Segner Jesu Christ s’aduraini, & lodaini; siong tras vossa sonchia crush, tras vossa pittra passiun, & innocainta mort hauat liberà il mond.
Oratiun.
O Segner Jesu Christ! — tras la pittreza da vossa sonchia passiun, la quala vo hauat indürà per noss’amur sülla sonchia Cruch, specialamang in l’hura, cura vossa sonchissn’orma spártiva da voss sonchissen corp; s’ rou jau, chia vögliat havair misericordia vers mia povra orma; principalmaing cur’ la spirta da meis corp; acciò vossa passiun nun sia persa in reguard da mai, & aters pechiaders, amen.
O Jesu! a vo viv’jau, — ò Jesu! a vo mor’jau, — ò Jesu! voss sun jau viv, & mort.
Oratiun della Scola.
Gni naun, ò sonch Spiert! impli ils cors da voss fidels, & invüdai in ès [p. 10] il fö da voss’amur, il qual vo hauat raspà las gliaungas da tots ils pövels in uniun della vaira cretta.
Oratiun.
O Segner pussont Dio! giüdai gratiusamaing, chia pro no sia, & albiergia voss Spiart divin, il qual ins illuminesha, & mossa tota vairda; el ins parchüra, & confirmesha in tots noss defars, & tralashamaints nel temp dellas consolatiuns, & er dellas contrarietas, tras Jesun Christ noss Segner, amen.
Cura dumaun, a mezdi’, e’ la saira sa suna l’Ave Maria.
L’Anguel del Segner portet a Maria il salüd, & ella concepit del Spiert sonch. Ave Maria.
Guarda! jau sun la servainta del Segner, a mai devainta sovainter teis plet. Ave Maria.
Ed il pled eis fatt chiarn, & ha habità in no. Ave Maria.
| [p. 11] | La Salve Regina. |
Salüdada siat vo Regina, Mama della misericordia, dutscheza della vita, & nossa spraunza siat salüdada. Pro vo clomain no misërgiùs filgs da Eva; pro vo suspüraini (endone) [cridond], & larmond in quista vall da larmas. Eja damaia Advocata nossa vogliai voss misericordiaivels ögls vers no, & davo quista misergia ans mossai Jesum, quel benedi’ früt da voss vainter, ò gratiusa, ò pietùsa, ò dutscha Vergina Maria.
V. Roai per no sonchia Mama da Dio.
R. Sün quai no vegnan participaivels dellas promissiuns da Christ.
Oratiun.
Omnipotaint, eternal Dio! il qual vo hauat il corp, & l’orma della sonchia Vergina, & Mama Maria perdert per üna degna habitatiun da voss filg tras virtü del sonch Spiert, dat, chia no, ils quals ins allegrain pro sia [p. 12] recordensha, vegnan tras sia pietusa intercessiun deliberats dals s’approsmonds mals, & dela mort eternala. Tras il medem Jesun Christ noss Segner, amen.
Las Litanias Louretanas
- Segner, s’ lashai gnir pechia da no!
- Christ, s’ lachai gnir pechia da no!
- Segner, s’ lachai gnir pechia da no!
- Christ, ins daldai!
- Christ, ins exaudí
- Dio Bap del Ciël, s’ lashai gnir pechia da no,
- Dio Filg spendrader del mond, s’ lashai gnir pechia da no.
- Dio sonch Spiert, s’ lashai gnir pechia da no.
- Sonchia Trinità, ün sulet Dio, s’ lachai gnir pechia da no.
Sonchia Maria,
Sonchia Mama da Dio,
Sonchia Vergina dellas Verginas,
Mama da Christ,
Mama della divina gratia,
Mama pürissima,
Mama chiastissima,[p. 13] Mama mai debolizada,Mama immaculata,
Mama amavila,
Mama admiravila,
Mama del Creader,
Mama del Salvader,
Vergina prudaintissna,
Vergina veneranda,
Vergina laudaivla,
Vergina pussonta,
Vergina gratiusa,
Roai per no.
Vergina fidela,
Spëel della jüstia,
Zezla della sapienza,
Causa da noss’algrezia,
Vaschè spiritual,
Vaschè honoraivel,
Pretius vaschè della devotiun,
Rösa spirituala,
Tuer da David,
Tuer d’avorio,
Chiasa d’àr,
Archia della Lia,
Porta del Ciël,
Steila della Dumaun,
Salüt dels amalats,[p. 14] Recuors dels pechiaders,Consoladra dels contristats,
Ajüd dels C(c)hristiauns,
Regina dels Anguels,
Regina dels Patriarchs,
Regina dels Prophets,
Regina dels Apostels,
Regina dels Martirs,
Regina dels Confessurs,
Regina dellas Verginas,
Regina da tots ils Sonchs,
Regina del sonchissen Rosari,
Regina noss’Advocata,
Regina senza macla concepüda.Roai per no.
O Agnè de Dio, il qual vo pigliauat davent ils pechiats del mond, schaniai a no, ò Segner.
O Agnè da Dio, il qual vo pigliauat davent ils pechiats del mond, ins exaudi’, ò Segner.
O Agnè de Dio, il qual vo pigliauat davent ils pechiats del mond, s’ laschai gnir pachia da no, ò Senger.
[p. 15] V. Roai per no, ò sonchia Mama da Dio.
R. Acciò no, devaintan dengs dellas promissiuns da Christ.
Oratiun.
No s’ roain, ò Segner! vo vögliat schvüdar aint ins nos cors vossa gratia; accio no, ils quals no havain tras la ambachada del Anguel cognoschü l’inchiarnatiun da Christ voss Filg, tras sia passiun, & crush possan gnir mainats alla gloriusa resüstaunza. Tras il medem Christ noss Segner, amen.
V. Roai per no, ò sonch Giosepp.
R. Accio no devaintan dengs dellas promissiuns da Christ.
Oratiun.
No s’ roain, ò Segner! chia tras ils merits del spùs da vossa sonchissma Mama ans vegna jüda, accio, quai nossa possibiltà nun po gurbir, ans vegna tras sia intercessiun tschinchià. Il [p. 16] qual tuo vivauat, & reschauat cun Dio Bap in unità del sonch Spiert, Dio del’eternità, amen.
Cuorta Direttiun, per far üna Confessiun, & Chiamüngia perfetta, formada tras Dumondas & respostas.
D. Chia basönga, per far una perfetta Confessiun?
R. Cinchg pünchs sün necessaris.
D. Quals sun ques?
R. 1. Examinar accurat sia conscientia, & retuornar bain in memoria ils comiss pechiats. 2. Far sur quels üna cordiala rücclenscha. 3. Formar ün ferm proponiamaint, da scivar tals pechiats. 4. Palantar ils pechiats, specialmaing tots mortals al Confessur tenor las species, numer, [p. 17] & circumstanzas. 5. Davò fatta la confessiun, & ritschavüda l’absolutiun, complir la pentenza data sü del Confessur.
D. Co s’ dessi examinar la conscientia?
R. I s’ sto s’ meter in schnuoglias in sia chià, o in Baselgia, & roar il sonch Spiert cun devotiun per la gliüm della gratia, a cognoscher seis pechiats: ad havair dolur sur da quels, & per l’avegnir ad ils tralashar.
D. Co stò il Christiaun s’ preparar, a far quai?
R. El sto urar ushea:
Oratiun avaunt l’examen della Conscientia pe’ lla Confessiun, & er pe’ l examen della saira.
O chiaritataivelissen Bap eternal! jau s’ rend’infinits ingratiamaints, per tots beneficis contribuits taunt alla humanità da Christ, co a sia chiarissna Mama Maria, & sonch Giosepp seis [p. 18] Sustaintader, taunt a tots ils Sonchs, co a may pover pechiader, & a tot il mond. O benedita sia voss’omnipotentia, la quala m’ creà! — O arsaintissn’amur da voss divin Filg, la quala m’ spendrà! — O benedita sia voss’infinita Providenza, la quala m’hoz, e saimper conservà! — Per cordial ingrattiamaint s’ fetsch’jau quist’offerta; jau s’offeresch sü totas sonchias ovras, & lauds dels Jüsts in terra, tots ingratiamaints, & lauds dels Beads cun l’arsaint’amur, & adotariun dels Anguels, & Archaungels, Cherubins, & Seraphins; — alla fin s’offresch’ er sü ils infinits merits da Jesu, meis Salvader. Ah! — in amur da quell s’ roua dal fond da mais cor, — o Bap — o gliüm dal mond, chia vo s’ degnat, pro totas gratias fingià ritschavüdas, er da concedar a may indegna creatüra la gliüm da voss divin Spiert; accio meis intellet vegn’illumina, a cognoscher meis pechiats comiss cun impissamaints, pleds, & ovras, & er cun tralaschamaints da bleras bunas ovras; [p. 19] movantai er meis tebi cor, accio jau poss’havair üna cordiala dolur sur meis pechiats: ils confessar hum’ lmaing, & in avegnir meldrar mia pechiaminusa vita. O t’approsma! — Ah t’approsma pro may, o Spiert divin! — illuminescha meis intellet, — conferma mia memoria, — e mulschina — ah mulschina meis dür cor sco’ ls cors da David, & Magdalena! — amen.
D. Chia s’ dessi far davo il röv fatt al sonch Spiert?
R. I s’ dess examinar diligaintamaing la Conscientia sur il mal fat, & baint interlasch del remp dell’ultima confessiun naun, cun impissamaints, giavüschamaints, pleds, & ouvras fattas cunter Dio, cunter il Prossen, & sai svess; cunter ils dësch Comandamaints da Dio, & cinch della Baselgia, e cun ils cinch sentimaints; er s’ dess’ir tras ils pechiats mortals, & tras ils nov pechiats ësters.
D. Cur il Christiaun s’ha examinà in tala guisa, chia seguà lura?
[p. 20] R. Lura sequà la secunda, & terza part della pentenzia; ciòë, el stò far üna vaira rücclensha sur seis pechiats, & ün ferm proponimaint, da melgdrar sia vita.
D. Co sto’ l far üna vaira rücclensha, e proponiamaint?
R. El stò s’ metter in schnuoglias avaunt ün Crucifich. ó in baselgia cu’ ls mauns insemel, & öls schbasats; & dess s’impaiser sün sia nüglieza, & sü’ la Majestà divina, la q(n)[u]ala el ha offais tras seis pechiats; el s’ dess svess dumondar: chi sun jau? — Ah! — ün pover verm della terra, ün Schiav da mias malas inclinatiuns: — Chi eis Dio? E’ l eis ün som - atissen - infinitamai - velissem Bain; — & jau m’ha presummà, d’am metter scunter el, & il offender. Davo tals impissamaints segua la rücclensha.
| [p. 21] | Rücclensha. |
Jau m’incresh del fond da meis cor — da tots meis pechiats, brichia per caussa, chia jau nha ques merità ün chiastig temporal quà in quist, ò in l’ater mond aint il purgiatöri, oder zont ün chiastig eternal aint illas terriblas flammas del uffiern, ushebain chia quist motiv im dess finja caussar cordiala dolur per spüra tema vers il jüstissen judish: — mo na, jau nha grondissna dolur, e dischplashair sur meis comiss pechiats solamaing, siond jau nha tras ques offais, & disgustà a vo meis chiarissen, — & amaivelissen Dio, — a vo atissen - infinit Bain, il qual vo eischat deng da tot’amur, O meis dutschissen Jesu! — o fidelissen - divin Spus da mia orma! — ah! — s’havess jau mai offais! — mo da qua inavaunt im propon jau Bain fermissnamaing, mediante vossa gratia, da me’ lgdrar vita, e da nun s’offender plü.
[p. 22] D. Chia eisi quà da observar?
R. Quai: — chia, sha ün foss in stadi da pechià mortal, gniss in priel della mort, e nun podess havair ün Confessùr, chia ün tal possa gnir salv, sh’al fa üna cordiala rücclensha perfetta, la quala deriva naun da spür’amur vers Dio in sai svess atissen - infinit Bain, cun volunta da confessar, cur’el podess.
D. Chia segua davo fatta la rücclensha, e proponiamaint?
R. La Confessiun. Per far quella dessa’ l modestamaing ir aint il Confessional, s’ segnar, e roar del Sacerdot la Benedittiun, dshond: jau rou sia Reverentia pe’ la sonchia benedittiun, acciò jau possa confessar meis pechiats interamaing. — Lura dessa’ l dir: da mia ultima Confessiun naun fatta in tala Festa, o Domengia; o avaunt taunt Emnas, o Mais im dun jau in cuolpa, e confess d’havair offais meis buntadavel [p. 23] Dio cu’ ls sequains pechiats. — Quà di naun teis fallamaints cler - cuort - hümel, & interamaing tenor las species, numer (dels pechiats mortals) e circumstaunzas; senza t’ schüsar, o palaintar atras persunas; senza schminuir, o zoppaintar via ün o l’ater pechia per tuorpiensha, accio tü nun comettash ün sacrilëgi, & t’ fetschas deng del fö eternal.
D. Chia ha il penitaint d’observar davo dits ora seis pechiats?
R. El dess dir: da quists, & tots aters meis pechiats confessats & invlidats, cognoshüts, & nun cognoshüts nel temp da mia vita commiss, nha jau grondissna dolur in meis cor brichia taunt per tema del Chiastig, siond jau nha offais meis jüstissen Judish, meis buntadaivelissen Benefattur, co per spüra - cordial’amur, siond jau nha disgustà quella infinita Buntà, quel in sai svess [p. 24] perfettissen Bain. — Jau m’ propon mediante la gratia divina, da melgdrar mia vita. Jau rou sia Reverentia per una saludaivla pentenzia, e sonch’absolutiun sur meis pechiats.
D. Sün quai chia sto’ l far?
R. El stò cun attentiun tòr a cor tot quai, chia’ l Confessur l’admoniesha cuseglia, comonda, reprehenda, scomonda, mossa, & obligiaia; el sto responder sinceremaing sün totas dumondas. Alla fin basögnia d’esser attent sülla Pentenzia chia’ l Confessur da sü, e la complir promptamaing. Perchia quel, chi tralasha per spüra negligensha üna leva pentenzia, commetta ün pechia venial; e quel chi tralasha üna greva pentenzià per daschütlia, fa pechia mortal.
D. Alla fin co h’al da s’ reportar?
R. Davo retschavüda l’absolutiun, e fatt il segnavel della S. Crush, part’al del Confessur & avaunt, co [p. 25] complir la dada sü pentenzia, po’ l dir, scò segua.
O Dio! jau tuorn pro vo cun cordiala dolur sur meis pechiats per arsaint’amur vers vo. — Concedai, o Segner! chia quista mia confessiun tras ils merits da Maria, & tots ils Sonchs s’ sia accettaivla; e quai, chi maunc’alla mia pentenzia, vöglia voss’infinita misericordia supplir in melgdramaint da mia vita. Per supplimaint del S. Sacramaint s’offresch’jau sü l’a may missa sü pentenzia in uniun dels merits da Jesun Christ, in sotisfattiun de meis pechiats. Accettai, o Dio! quista libera offerta da mia reconciliatiun, e dovrai vers may pover pechiader la misericordia.
Qua dessash satisfar la dada sü pentenzia.
D. Stò damaja la missa sü pentenzia dalunga gnir ditta?
[p. 26] R. Id eis bun a dir avaunt la chiamüngia, però brichia da necessità, siond bleras giadas per bain del pechiader vegnan datas sü pententias da plüs dits, o Mais. Segua il Möd da Chiamüngiar miss avaunt tras Dumondas e Respostas.
D. Chia s’ dessi far davò complida la pentenzia tras sias cinch parts?
R. Il Christiaun s’ dess devotamaing preparar, a retschaiver degnamaing la sonchia Chiamüngia.
D. Chia basögnia per rétschaiver degnamaing il S. Sacramaint del Alter?
R. I basögnia üna buna preparatiun; la quala eis da duas sorts. La prüma necessaria, e l’atra nüziaivla, per gurbir plü gronda gratia.
[p. 27] D. In chia consista la necessaria?
R. 1. Chia’ l Christiaun sia da meza nott naun jejün da spaisa, e baibonda, pigliond ora sch’inchün foss grevamaing amalà.
2. Chia’ l Christiaun sia liber, e neth da pechiats mortals, dels quals el s’ sto avaunt nethiar tras il S. Sacramaint della pentenzia, observond accurat ils pünchs finja in seis lö declarats.
Sto’ l craiar fermamaing, chia sott las species del paun sia Jesu Christ, Dio & Hom vaira - e realmaing cun Corp & orma preshaint, sovainter la duttrina della cretta catholica.
Una tala preparatiun stò havair minchün, chi nun vol s’ pechiaintar cunter il Corp & Saunch da Jesu Christ, e retschaiver il S. Sacramaint per sia damnatiun.D. In chia consista la nüziaivla preparatiun?
R. La nüziaivla, numnada er preshainta [p. 28] preparatiun, consista in ün cordial giavüsh, da retschaivar il S. Sacramaint, & indivers arts da virtüts?
D. Chia atts puon gnir exercitats?
R. Taunter aters il seguaints. 1. Una buna intentiun. 2. Una viva cretta. 5 3. Una ferma spraunza. 4. Un’ardaint’amur. 5. Una vaira rücclensha. 6. Un cordial giavüsh pro Jesu. 7. Un humel ròv a tots ils Sonchs.
D. Co po’ l Christiaun far tals atts?
R. Qua sequa üna cuorta instruttiun.
La bun’intentiun.
Jau offresh sü mia chiamüngia, alla quala jau m’approsm’oz, alla divina Majestà, in recognoshensha della inchiarnatiun da Christ, in honur della sonchissna passiun da Jesu; er in honur della Regina del Ciël Maria, — da sonch Giosepp, e particulars Patruns, specialmaing da meis [p. 29] Num, e da quist di’, e da tots ils Sonchs. Jau offresh sü mia chiamüngia per ingraziamaint da tots beneficis taunt generals, co particulars, in concordia dels Prinzas catholics, in exstirpatiun dellas heresiàs, in ajüd dellas povras ormas, del purgiatöri. Accettai, o buntadaivel Dio; voss divin Filg cun tots seis merits, sudors, e pretius saunch per un’offerta da reconciliatiun, la qula jau s’ fetsh cun figlial cor, amen.
Att della Cretta.
Jau craig’, e cognosh, o buntadaivelissen Jesu! chia sott las species del paun siat vo quel medem filg da Dio, il qual il Bap ha generà dall’eternità naun; vo eshat cu’ l Bap, e sonch Spiert, adingual Dio, il qual vo per nossa salüt s’hauat degnà da devaintar hom, da gnir concepü, e neschar ora dell’immaculata Vergina Maria; vo hauat indürà, vo eshat mort, sepuli’, resüstà dels morts, it a Ciël, [p. 30] e sezauat della dretta vart del Bap; vo eshat il Judish dels vivs, e dels morts, il qual paja il bain, e chiastigia il mal. Tot quei craig’jau, siont vo l’infinita Sapiensha, e vairda hauat palaintà, e commondauat da craiar tras mez della Baselgia catholica. O meis amaivelissen Jesu! im confermai in quista cretta, aint in quala jau vö viver, e morir, amen.
Att della Spraunza.
O meis pietusissen Jesu! im para, chia jau dalda voss’amaivlissma gush sclingiond in mias ureglias ora del S. Sacramaint: s’ fatt tots naun prò, ils quals sun chiargiats da fadias, & jau s’ vö cuffortar. Perquai tot consolà, e plain da cordiala dutscheza m’approsm’jau pro vo cu’ l Publichian, sco’ l filg per’ s cun ferma spraunza da gnir tutt sü in gratia, e gnir spaisianta cu’ l pretius paun dels Anguels. Permettai, o buntadaivelissem Jesu! chia quista Spaisa, voss sonchissen corp eeda in perdun da meis pechiats, e [p. 31] salüd da mia orma. Conferma’ m, o Jesu! — jau mett’ tota mia confidensha, e spraunza in vo. Amen.
Att dell’Amur.
O amuraivelissen Jesu! Sco jau craig, in voss’infinita Sapienza, e vardà; sco jau sper’in voss’omnipotainta Buntà, e misericordia; ushea am’jau er vossa gratiosissma Buntà, siont vo s’auat interamaing tschinchià a may, inguotaintà süla crush; & oz s’ sporshauat miraivliusa - e charitataivlamaing aint in la sonchissma Tschaina. Er jau ma surdun interamaing a vo per spür’amur. Accettai damaia, ò amaivelissen Jesu! meis frai cor, & accendai quel cu’ l fö da vossa divin’amur. S’aprosmai Jesu, o amur da meis cor! — o vita da mia orma. Amen.
Att della rücclensha, & humiltà.
O Dio! jau sà, chia vo nun rebütauat ün cor humel, e contrit. Ah! — ossa cognosh jau meis gronds pechiats, [p. 32] e sceleratezas, cun qualas, jau s’ nha taunt sovent, e grevamaing offais! — Shi - jau m’inrüccl’ del font da meis cor; — o s’havess jau mai offais! — Chiasai o dutsch Jesu! chiasai ora da meis cor las mac’ las da meis grevs pechiats cun voss pretius Saunch, il qual jau ossa sun per retschaivar cun voss sonchissen corp aint il S. Sacramaint. Lavai gio l’impurità da meis cor, e stüdaintai la concupiscenza da meis cor vers la roba, e delets da quist mond. Amen.
Giavüsh pro Jesu.
O Jesu! vo amur da meis cor! vo, il qual vo hauat tot voss delet d’esser cul’ s filgs della gliot, concedai, chia er jau sainta tal dalet ad esser cun vo. — O Jesu! meis cor suspüra in tota humiltà davo vo: — tot meis giavüsh eis a s’ podair gialdair. O Jesu! vo dusch cuffort da meis cor! — S’approsmai, — ah! s’approsmai meis Jesu! — mia povr’orma eis debla, [p. 33] — meis cor eis tebi. — Ah! Jesu! s’approsmai, — dat fermez’a mia orma, e cuffortai, jau s’ rou, cuffortai meis cor. Amen.
Röv als Sonchs.
O vo habitauns del Ciël! o vo spierts angelics! invidai aint, e compognai pro may voss Rai. O vo da Dio elets dad’amblen duoi sex! disponai meis cor, fatt ora da quel ün deng albiesgh pe’ l Rai cun voss merits, e virtüs. O vo meis particulars Patruns N. N. e primariamaing von Maria, immaculata Regina del Ciël, la quala vo eshat stata degna d’albergiar il Rai dels Rais, o gurbi’ m, chia meis cor possa tras voss merits devaintar üna netha habitatiun da quel. — O sonch Giosepp; il qual vo hauat perdert a quist Rai, o Jesu ün albiergh aint il presepan da Betlehem, disponai meis cor, e fatt ora d’el ün delicat lett, accio quist Rai, nos Segner possa l’aint possar cun delet; — [p. 34] gurbii Per may quell’arsaint amur, chia vo hauat senti’, il portond sün vossa bratsha, & il squitschond sün voss cor cun shmasüraivla dutscheza. — s’approsmai o Segner! e nun tardarai, meis cor eis perdert: — s’approsmai mia dutscheza: — gni o Jesu! — vo salüd dà mia orma, — vo vita da mia vita, — vo meis Dio, e tot. — Gni o meis chiarissen Jesu! — siat meis — Jesu, — & im fat beat. Amen.
D. Chia stò gnir fatt davo quists atts?
R. 1. I s’ sto s’approsmar al Alter cul’ s ölgs sbassats, cul’ s mauns insemmel, cun in - & exteriura reverentia & humilta in tals affets fundà.
2. S’ dessi dir sott gush trais jadas battond il cor, quists plets cu’ l Sacerdot: Sgner jau nun sun deng (degna) chia vo vegnat aint sott meis tett; mo dit solamaing ün pled, e sarà salva la mia orma.
3. S’ piglia il lanzöl modestamaing in maun, il tegnond sott il betsh, [p. 35] s’ riva la bucca, e s’ mettà la gliaunga süls lefs.
D. Chia s’ dessi far davó la chiamüngia?
R. I s’ dess restar in Baselgia al main ün quart d’hura in shnuoglias, & ingratiar Dio cu’ ls sequaints atts.
Att d’Aduratiun davo la Chiamüngia.
O meis amaivelissen Jesu! il qual jau nha oss’aint in meis cor, jau s’aduresh cun gronda humiltá sco meis Dio, Segner, e spendrader. Jau s’aduresh, sco s’aduran ils Beats, e tots ils Chors dels Anguels in Ciël.
Att della Cretta.
Jau craig’ fermamaing, dad avair ossa in meis cor retschaivü meis dutschissem Jesu, meis divin Salvader cu’ l’orma, & cu’ l corp, cun chiarn, e saunch, cu’ la divinatá, & humanitá sco’ l seza della vart dretta da Dio Bap in Ciël.
| [p. 36] | Att della Spraunza. |
O misericordiaivelissem Jesu! siond vo s’hauat taunt sbassà, & humilià, s’ degnond a gnir aint in meis cor malneth, nha jau fermissna spraunza, da survegnir tras voss’infinita misericordia cun quista chiamüngia tot quai, chia jau nha taunt corporalmaing, co spiritualmaing da basöng.
Att d’Amúr.
O suprem, & infinit Bain! siont chia vo eshat deng dad ün’infinit’amur, s’am’jau da tot meis cor, da tota mia ormà, — cun tota mia maint, e cun totas mias forzas sur totas chiasas. O s’ podess jau amar, sco vo amauat a may. — Mo guardai o dutschissen Jesu! jau sun perdert plü bott da perder tot, plü bott d’indürar tot il mal, co d’abandonar voss’amur.
Ingratiamaint.
O liberalissem Dio! jau s’ rend’ milla cordials ingratiamaints pe’ ls imunerabels, [p. 37] e shmasuraivels beneficis survegnits, e specialmaing pe’ la infinita gratia, dad esser gnü fatt deng, a retschaivar il vair corp, e saunch da Jesu Christ, del Rai dels Rais; quist’eis üna gratia, chi surpassa totas atras. — O meis Dio, clom’jau cu’ l Prophet David Psalm. 115. chia dess jau render al Segner per tot quai, chia’ l im ha dat?
Offerta da sai svess.
Jau cognosh, e confess, chia jau nun sa sufficiant ad ingratiar a Dio per quist infinit benefici; perquai s’ofresh’jau sü tots ingratiamaints, ils quals tots ils Sonchs cun tots ils Anguels in paravis s’ faun saimperma, s’ lodont, o vo grond Dio, per tota l’eternità. Specialmaing s’offresh sü quel ingratiamaint, il qual s’ rendeva vossa chiara Mama Maria, cur’ella haveva retschaivü la sonchia chiamüngia. Mo su da tot s’offresch’jau sü voss aigens ingratiamaints, chia vo rendevat in [p. 38] terra a voss Bap celestial, e la Ss. humanità renda & renderà in Ciël per tot’eternità. E devard mia offresh jau sü tot may svess a vo, ó dutschissem Segner, cioë meis senns per saimper. O meis amaivelissen Dio! vo eshat meis, e jau sun voss, — fat, chia no duoi sian ün. Amen.
Att de Röv.
O buntadaivelissem Jesu! d’ingionter naun veng a may quista gratia, chia vo s’hauat degnà, da gnir pro may? O jau sà bain la causa! — accio vo implesha mia orma cun gratias celestialas, e la prò plü, co’ la Chià d’Obededom. O chia grond’algrezia eis quista! Chia jüsta rashun nha jau ossa, a mettar prò er meis hümel rüv, chia vo, cura vossa reala presentia cessa da may, chiarvo m’ lashat in mia orma vossa sonchia gratia, tras la quala jau vegna cuffortà, a servir a vo sulet, a s’amar del font da meis cor, [p. 39] salvar voss S. commandamaints, a complir saimpermá vossa sonchia voluntà, e finalmaing er tras üna buna mort survegnir la gloria celestiala.
NB. Qua s’ roa per specialas gratias taunt per sai svess, co per aters, taunt chiasas temporalas, co spiritualas; impró cun quista differentia: in regard dellas chiasas temporalas s’ stò mettar prô, sha eis la volunta da Dio, e sha quellas sun per salüd da noss’orma. Primariamaing t’ recorda, a roar cun contrit cor pellas ormas del purgiatöri.
Intentiun per gurbir las Indulgentias.
Davo fats ils surdits, & aters atts, s’ stò dir cun gronda devotiun sett Bap nos, e sett Ave Marias, e la credentia, ils quals ston gnir offrits sü. 1. per dalzatiun della Baselgia catholica. 2. per ampliamaint della S. Cretta catholica. 3. per la pash, e concordia dels Prinzas, e Potaints Christiauns. 4. Sovainter l’intentiun dels Papas, ils quals haun concedü las indulgentias.
[p. 40] NB. Sh’id eis üna Indulgentia pellas ormas del Purgiatöri s’ stò denominar üna cert’orma, e brichia per totas in General.
Thesaur spiritual dell’Orma,
cioë
Belissems atts da virtüts; da pratichiar davo la S. chiamüngia, & er mincha di’ avaunt il Ss. Sacramaint del Alter.
Adoratiun.
O sonchissna Trinita! jau s’adur’hümlissnamaing. Jau adur’ Dio Bap, Dio Filg, e Dio Spiert sonch; Trino in persunas, in natüra, & Essentia ün sulet Dio.
Humiltà.
O infinita Majestà! jau povra creatüra pechiadra cognosh, e confess avaunt [p. 41] vo, chia jau sia puolvra, cëndra, anzi üna spüra nüglieza.
Creta.
Jau craig’ fermamaing tot quai, chia vo, o eterna Varda! hauat palantà, e comandauat da craiar tras la sonchia catholica Baselgia; jau sun saimper perdert a spondar meis saunch, & perder milli vitas per defaisa da quista S. cretta catholica, la quala suleta eis la vaira, chi maina a salvameint.
Spraunza.
O Dio da totas gratias, — vo mia vita — mia suleta spraunza! — sün vo fond’jau tota mia confidensha, e spet da vo tots corporals, e spirituals mezs, per gurbir l’eterna salüt da mia orma; — shi, shi tot quai sper’jau da vossa gratiusa - paterna maun, tras ils infinits merits da voss amaivelissem Filg Jesu Christ.
Sneamaint da sai svess.
A vo, o fidelissem, & Omnipotaint [p. 42] Dio renunz’jau, e surdun plenamaing oz e saimpermà mia orma, e corp; totas mias forzas, memoria, intellet & voluntà cun tots meis in - & exteriurs sentimaints.
Figliala tema da Dio.
Jau protest, o amuraivelissem Dio! — o jüstissen Bap! chia jau, quaunt chi dependa da mai, in nongüna maniera consaintirà nel temp da mia vita in ün fatt, tras il qual vossa divina Majestà podess gnir er levissnamaing offaisa.
Servitiaivel proponiamaint.
O Dio, e Segner de tots ques, chi retschan! jau im propon fermamaing in tot temp da mia vita da dovrar totas mias spiritualas, e corporalas forzas, per servir a vo tenor obligatiun, e primariamaing a promover voss’honur, e debita gloria.
Resignatiun in la vöglia da Dio.
O chiarissen Bap celestial! jau sun prompt, da far in totas chiasas vossa [p. 43] divina voluntà; quai chi plash’a vo, des devaintar; jau accètt’, e pilg’ sü cun patiaint, e resignà cor totas contrarietas, e tribulatiuns, cruchs, traveglias, e patimaints, ils quals im vegneraun da vossa paterna maun.
Desideri d’ampliar la gloria da Dio.
O amaivelissem Segner! ja vö da cor gient dovrar totas mias forzas tot meis savair, e podair, — tot quai, chia jau possed’, mia vita svessa vö jau surdai, per ampliar voss honur. Tots Christiauns s’ servan, cognoshan, honuran, aman, e s’ lodan in vita, e tota l’eternità.
Allegrezia in Jesu.
O Jesu! vo etern Rai della gloria, jau m’allegr’ da cormaing sur vossa eterna — infinita gloriá, e grondeza; jau m’ gloriesch del fond da meis cor sur l’honur, laud e pretsch, chi s’ veng dat dals Anguels, dals Sonchs, e da tots ils Elets da Dio in Ciël, & in terra.
| [p. 44] | Ingratiamaint. |
O misericordiaivelissem - liberalissem Dio! jau s’ rend milli ingratiamaints per tots innumerabels, e shmasüraivels beneficis taunt a may, co a tot il mond usché gratiusamaing conferits; e vo conferivat amo da di’ in di’ tras vossa divina providentia taunt abundamaing.
Amur vers Dio.
O suprem, infinit Bain! jau s’am’ cun tot meis cor, cun tota mia orma, e cun totas mias forzas. — O s’ podess ja amar cun quell’amur, cun quala ils Anguels, ils Sonchs, tots ils Elets, e tots ils jüsts in Terra, s’aman. Cul’arsaint’amur da tots ques uniesh, e compong’jau er mia fraida, & imperfett’amur.
Amur vers il Prossen.
Buntadaivelissem Dio! jau am’ meis prossen per spür amur vers vo sco may sves; vo auat uschea comonda; e quai basta. Jau perdun er da cor gient a tots quels, chi m’haun in qualchia guisa offais.
| [p. 45] | Offerta. |
O omnipotaint Dio! jau s’offresh sü ossa totas mias fatschendas, e tralashamaints; meis impissamaints, pleds & ovras, las qualas jau nha fatt, e sun per far nel temp da mia vita; & accio quellas s’ sian taunt pü accettaivlas, & a may taunt pü meritaivlas, giavüsh jau d’ellas nethiar da lur defetts cu’ l pretiusissem saunch da meis Salvader Jesun Christ. Jau uniesh’er mais dittas ovras cu’ la pittra Passiun, e mort da meis crucifichià Salvader, cu’ ls shmasüraivels merits da sia divina Mama, la Vergina Maria, e tots Elets da Dio.
Dolur dels pechiats.
Meis Dio, & tot, — vo suprem & infinit Bain, vo eshat deng d’infinit’amur, & honur; jau m’inrüccl’ dal fond da meis cor tots meis comiss pechiats: jau odiesh e shmaledesh ques sco ün suprem mal; perquai port’, et saint’jau sura d’és un plü grond shgrish, co sura tots aters mals. Jau [p. 46] s’ rou humelmaig, o Dio! perduna’ m! — jau fetsh ün ferm proponiamaint, mediante vossa divina gratia, da mai plü offender vo atissen Bain.
Satisfatiun.
O rigorús e jüst Judish! — per üna plaschaivla pentenzia, e satisfattiun da meis pechiats, s’offresch’jau sü l’inocainta mort da voss chiarissem Filg Jesu Christ, cun totas mias crushs, tribulatiuns, passiuns, e cun tot il Bain, chia jau potera cun vossa divina gratia far.
Compassiun vers las Ormas del purgiatöri.
O Jesu! — vo infinit Thesar del Ciël, e della terra; jau giavüsh’oz da gudognar totas possiblas indulgentias, las qualas jau s’offresch sü in ajüd e deliberatiun da quist, o l’atra orma del purgiatöri. O misericordiaivelissem Jesu! accettai mias oratiuns, e bunas ovras dad oz sco ün’a vo plaschaivla offerta, e cuffortai las povras: anguoshiadas ormas. O chiaras [p. 47] ormas! da qua inavaunt vö jau minchia di’ m’impaisar sün vo; — perchia sco chi s’ masüra ora, vegna masürà aint. —
D. Co s’ sto ün reportar nel di della Chiamüngia?
R. 1. Sto’ l quel di visitar diligaintamaing las Baselgias, far cordialas oratiuns, e meditar il infinit thesar retschaivü.
2. In chiasa dessa’ l leger, o duldir a leger ün qualchia cudesch spiritual.
3. Dessa’ l far ovras da misericordia.
4. Er renovar bain sovent seis buns proponiamaints, e dalzar seis cor, seis impissamains vers Dio.
5. Finalmaing dessa’ l seis sentimaints, ciö ils ölgs, oreglias, glaunga, mauns, e pès tegnar in buna regla, e s’ parchürar, chia’ l nun croda ains ils pechiats.