Stóries e chiánties ladines/XIX
 |
Questo testo è incompleto. | |
| ◄ | XVIII | XX | ► |
XIX. La Vérgin Incantada.
Jůn Marò vèl na bèla mont,
‒ Val rů odès chi iló con val pont ‒
Fůrchia la tlamen per Marò;
Gonót pasa da iló val prò,
Šʼ ël ó gi a Šartl a fa n bon bagn
O a Gáisl, la mont rica dʼ aragn;
Chi sciòri asá pasa dʼ isté,
Coriůš dʼ odëi e dĕ vižitè.
Iló vardava dan troeč anʼ
La Lişa dai bī oedli brụmz, granʼ;
A les bīsces dévela a mënt,
Cigā lapró vigni momënt,
Coiṓ dĕ bī ciůf per só chiapèl,
Kʼ ḗ fat dĕ stran dër blót e bèl;
La Lişa ḗ bèla e da orëi bon,
Kël savṓ vigni macaron.
N bèl dí, kʼ ël fóva důt sërëgn,
Kĕ sorëdl sdlominā dër bëgn,
Vèghela sůra d’ ëla sů
‒ Val dĕ plů bèl nʼ ála mai odů ‒
Na sciòra vestida dĕ blanc,
Sentada, nó sůn val pič banc,
Mò sůn chiampana důt dʼ argënt;
Lʼ argënt fṓ fin e liciorënt.
Lişa scomëncia a sĕ temëi,
Mò dër coriòşa èla dʼ odëi;
Da impró vala con var leşīr,
Scèc ëla gissa ma a spazīr;
La sciòra vèghela pitan,
Scèc ëla fòs ten dolòr gran;
Dĕ légrimes è só můs plëgn,
Dĕ gran desgrazia è këš bůr sëgn.
La piča Lişa á dër bon cụr
E sĕ tëm, kĕ la sciòra mụr;
Ëla scomëncia dĕ pitè
E dër da sën mësela scraiè;
La sciòra blanchia nĕ sĕ mụ,
Kīta stála iló sůn kël jů;
Ingáli ála alzé sůa bèla ů̄ž,
Diš a Lişa dai oedli coriůš:
“Picera, i vèg la compašion,
Kĕ tʼ as dĕ mé e dĕ mia pašion;
Rejon as dĕ mĕ compati,
Mi mai è granʼ e nó da pati;
Incantada sonşi kiló
Per còlpa dĕ na ria mia só;
Degůn’ dĕ mé nĕ festodiëia,
Degůnʼ per mé nĕ lagrimëia.
Mò plů kĕ lagrimè pós fa,
Šĕ tʼ as idéa e coragio asá;
Dlibrè mĕ pós da mi tormënt,
Šĕ tʼ as per këš gran ardimënt;
Premiada in dertůra sarás:
Kesta chiampana plëna arás
Dʼ ór e lapró dʼ ater patůč;
Ricʼ farás důtʼ ki da Pradůč.”
“Důt farái kël kĕ comanès”,
Diš Lişa; „comané podès,
Ma dër kʼ i sī bona del fa;
Ardimënt, kël ái bëgn asá,
Nó per kël prémio kĕ digès,
Mò per l pichiè kĕ mĕ menès;
Şëgn digédĕ e lascémʼ conëš,
Chi kʼ i dës fa, kʼ ůš mai fenëš!”
La sciòra blanchia á respognů:
“Bèsties gnarál a důt corů,
Piceres, granes, dlonc cër té ía;
Mò fa nĕ tĕ fégeles nia,
Nó mórdĕ, nó beké o copé;
Sta bèla kīta e pënsa a mé,
Vëngĕ segů la vengearás
E gran onòr per këš arás.”
Dit á la sciòra apëna këš,
Kĕ les bèsties vëgn bèl dër prëš;
Dĕ vigni sórt en gnīl dal bósc:
Lion, tigra, giat, chian, iéna, aorósc,
Degůna bèstia nĕ manchiā;
Cër Liśa gīles e tofā,
La piava ch’ itʼ zënza fa mal;
Inscí fageṓ vignʼ animal.
Lişa stḗ bèla kīta trés,
Zënza mụ man, chiè, brač o nés;
La sciòra blanchia chiarā pró
E odṓ chièz kĕ sozedṓ iló;
Lişa vèghela e sĕ la ri
A i fa coragio plů saori;
Speranza ála dĕ librazion,
Tan bèla è dĕ Lişa l’ azion.
Les bèsties sĕ tëgnĕ sů půc;
Dṓ avëi fat vignůna só jůc,
Sen valés indṓ bèl plan tʼ bósc;
L plů rī fṓ dĕ důtes nʼ aorósc,
Sů per les giames sʼ arpizāl
Fagean catvíres, l rī animal;
Mò in ůltim a chi kël zedů,
Sciampé èl spó dĕ piz e dĕ ců.
Mò na gran bisca vëgnel şëgn,
‒ Dĕ coragio á Lişa bošëgn ‒
La bisca è longia bëgn sīs paš,
Sů l vënter vala per ki saš;
Gni vëgnela şëgn dlon soflan,
Féž scèkĕ n dër gran bůr malan,
Sʼ intorcorëia spó cér Lişa ía;
Půra Lişa, şëgn lʼ ála ria.
La bisca sĕ tira sů pért,
Ëla s’ intòrč sů saori, nó ért,
Lèca a la půra Lişa l můs,
Scèc féž datrai chian dër stofůs;
Tĕ la bòchia pél, kʼ ëla òiĕ gi
E scomëncia cër këla a cri,
Mò Lişa dal gran sgrič, kʼ ëla ā,
Torṓ les mans e sĕ parā.
Batůda l’ á Lişa dĕ mèz,
Dṓ kʼ ëla ava dorè n bèl pèz;
Dṓ kël momënt è důt sparů,
Chiampana e vérgin corasú;
Mò ki kĕ pasa këla mont,
Tra atres bèla zënza confront,
Alda gonót zacá pitan:
La vérgin èl, kĕ gëma tan.
Gonót la vèghen chi dĕ noet,
Có kʼ ëla lascia só bůr lèt;
Sentada sů n chiar důt in fůc
‒ Gran spavënt è këš per kël lůc ‒
Vala in gran fůria per la mont
Zënza toké nó pré nó pont,
Důt a téra ed in pèč mazan
Chièz k’ ëla va da iló incontan.
L chiar è trat da sīs chiavai fòš,
Al gúcer stimi asá, bī pròš;
Dĕ dòi sĕ contënten datrai,
Mò kʼ ël sī sīs o dòi chiavai,
Fůc sòfli da la bòchia e l nés
Tratan l’ iadĕ, kʼ ëi féž, bèl trés;
Fòš scèc i chiavai è chi trés l’ òm,
Kĕ mëna i fòš důt a sporòm.
L chiar da fůc sen va a mèşa noet;
L tiro fat nʼ è kĕ dʼ òres sèt
Toran la strada da gi e gni;
Tiro è kël bèl da gi saori
Inch a ki kĕ va gian a pè;
La strada del Chiar da Fůrchia è
Da Fůrchia fina jů la mont,
Kĕ sĕ tlama Gáisl a bon cont.
A Gáisl kĕ růa keš chiar da fůc,
Palsen tĕ val ára tra l jůc;
L jůc è dĕ ferlé con bůr bótʼ
Scèc sona i vareš dĕ sīs zótʼ,
Kĕ va tĕ nʼ ára sů spó jů,
Fagean, zotidlan gran romů;
Kinež menůtʼ důra l šešůr,
Dër spaventůs, salvar e bůr.
L jůc feni sen val indṓ l chiar,
Trat dai chiavai leşīrz tel var;
Vérs Fůrchia i mëna indṓ a sporòm
L gůcer, sůl chiar dant, l bůr fòsc òm;
Dlongia la vérgin vèghen n chian,
Fòsc dĕ corů scèkĕ l malan;
Fůc spůda i oedli, la bòchia, l nés
Tan lʼ iadĕ desperé bèl trés.
Del chian l póst tól gonót n gran sciòr;
Vesti dĕ fòsc, pél òm dʼ onòr;
Këš va vignʼ òta a tiro sīs.
Sů insom despó a bones o rīs
Fégel fermé e vëgn jů dĕ chiar,
Lonc e sëc scèkĕ gran avar;
La vidora intonëiel da espért,
Gran maèster zënza confront dʼ ért.
Ki kʼ alda iló kël instromënt,
Incantá rèsti sůl momënt;
Můžiga sònel dĕ paraíš,
Nó dĕ keš mon, nó dĕ nůš paíš;
Gran fortůna, šʼ ůn růa da iló
Pró kël òm rī scèc pavaró,
Šʼ ël pórta val dĕ benedi ;
Šʼ ël nʼ á nia, èl per keš mon feni.
Ater nĕ sai plů da ves di,
Kiló mësi donca feni;
La vérgin mĕ mëna pichiè
Scèc a Lişa, kʼ á trés pitè,
Kĕ só laúr è sté důt dĕ ban
E kʼ ëla nĕ sʼ á imbasté lʼ an
Dĕ lascé fa kël bůr serpënt
Per tó la vérgin dal tormënt.