Monete e medaglie degli Spinola/Documento XVII

Esposizione delle questioni per il feudo di Vergagni

../Documento XVI ../Documento XVIII IncludiIntestazione 19 maggio 2011 75% Da definire

Esposizione delle questioni per il feudo di Vergagni
Documento XVI Documento XVIII

[p. 270 modifica]

DOCUMENTO XVII.

Esposizione delle questioni per il feudo di Vergagni

(Estratto dal R. Archivio di Genova).


Il feudo di Vergagni consistente in beni feudali et allodiali era diviso in quattro parti due spettavano al Sig. Benedetto q. Paolo Spinola, un’altra al Sig. Baldassare Spinola q. Stefano, e l’altra a Paolo Spinola figlio di Stefano.

Il Benedetto delle due quarte parti ne fece fidecomisso a favore di Paolo, l’istesso fece Baldassare.

Morti detti Benedetto, Baldassare e Paolo e tutti li suoi figli maschi senza discendenza restarono al possesso di detto feudo tanto per li beni feudali quanto allodiali le Marchese Giulia e Lucrezia, [p. 271 modifica]et il Marchese Antonio, con supposto che le ¾ parti spettanti alli detti q. Benedetto e Baldassare fossero ad esse devolute in vigore de’ testamenti alli detti q. Benedetto e Baldassare, e l’altra quarta parte fosse loro propria come figlie di detto q. Paolo, e come tali pretesero poterli alienare, ma che il q. P. Franco Spinola pretendeva che ad esso spettassero le portioni di detti q. Benedetto e Baldassare, come chiamato a detti fidecomissi. L’anno 1653 a’ 20 marzo dette parti fecero certo compromesso per le loro diferenze nel Signor Marco Centurione nominato da detto P. Franco e nel Sig. Antonio de’ Signori Da Passano nominato dal Sig. Geronimo Fiesco che intervenne per le dette Signore Marchese Giulia, Lucrezia et Antonio.

Detti Arbitri a’ 25 aprile di detto anno 1653 fecero una sentenza del tenor seguente:

In primis ordinaverunt quod DD. Marchionissae Julia, Lucretia et Marchio Antonius Malaspina debeant inter dies octo proximas relaxare d.o D.no Franco Spinulae tres quartas partes pro indiviso Castri, et bonorum tam feudalium quam allodialium dicti Castri Vergagni ad eum spectantis vigore fideicomissor. institutor. a praedictis qq. Benedicto et Baldassare Spinulis in eorum respective testamentis et investituris obtentis a predicta Caesarea Maiestate item declaraverunt et declarant reliquam quartam partem spectantem ad dictas Marchionissam Juliam et Lucretiam et Marchionem Antonium dicti Castri et bonor. tam feudalium quam allodialium ex quovis iure et causa ipsis competentium eidemq. D. Franco relaxare liberam et expeditam possesionem etiam d.ae quartae partis d.i feudi sive Castri et bonor. omnium immobilium, terrarum possessionum tam domestica, quam silvativa etiam feudalium et allodialium ad dictas Marchionissam Juliam et socios spectantium et pertinentium, quam factam esse declaraverunt praetio librar. quadraginta duarum millium monetae Genuae currentis solvendarum statim ac Castrum praedictum fuerit libere traditum et consignatum d.o D.no Franco sive personae pro eo eiq. fuerit relaxata possessio de qua supra. [p. 272 modifica]

Seguito d.o laudo l’anno 1653 a 3 giugno supponendo che non potesse aver sussistenza alcuna, d.a S. Marchesa Giulia figlia del d.o q. F. Paolo, et i SS. March. Antonio Malaspina figli del q. T. Gaspare e detta q. d.a Maria terza sorella di d.a S. Marchesa Giulia, e Marchesa Lucrezia mosse dalle cose espresse nell’infrascritto pubblico instrumento venderono alli SS. Marchese Neapolione Spinola e Fra Raffaele suo fratello le loro porzioni fra l’altre del detto feudo Imperiale di Vergagni, salvo l’assenzo Cesareo pel prezzo espresso nell’instrumento che fu pagato conforme il pattuito.

Altra consimile ne fecero a 10 d.o la Marchesa Lucrezia figlia parimenle di d.o Paolo in vigore di detta vendita. L’anno 1659 a 12 s.bre detti SS. Neapolione e fratelli Spinola che avevano avuto l’investitura di detto feudo dopo lunga lite avuta col detto P. Franco Spinola ottenne dalla S. C. M. sentenza del tenor seguente:

Conclusum confirmationem consensum Caesaream petitum a Franci haeredibus denegari debere, dandum vero esse Raphaeli compensatis expensis.

Item altra a 13 8.bre di detto anno del tenor seguente:

In causa fideicommissi a q. Benedicto Spinula super medietate feudi et Castri Vergagni vertente inter Juliam, Lucretiam sorores Spinulas et Antonium tertiae sororis Mariae filium, nunc Comendatorem Raphaelem Spinulam eorumdem cessionarium, et Francum Spinulam pronunciatum in causa fideicomissi, in quem a prefato Benedicto vocatur Francus non evenisse, hinc cassandum investituram Franco ante hac datam uti subreptitie impetratam dictasq. portiones feudi Vergagni fideicomisso subiectas ab eiusdem haeredibus actori Raphaeli Spinulae restituendas esse.

A 13 feb.o 1665 fu fatta altra sentenza del tenor seguente:

In causa vertente inter Comendatorem Raphaelem Spinulam actorem ex una, et q. Andream atq. defunctum nunc eius fratrem haeredem Jo. Stephanum Spinulam eos ex altera super quarta parte feudi Imperialis Vergagni pronunciatum actorem Comendatorem Raphaelem Spinulam iure crediti in dictae quartim partis feudi Imperialis [p. 273 modifica]Vergagni possessionem immittendum donec eidem de creditis in libello specificatis, quae sunt contra Baldasarem sine tamen interusuriis hactenus cessis satisfactum fuerit, manutenendum esse.

A 4 luglio dell’anno 1671 ad instantia degli eredi del q. Sig. Franco furono fatte altre sentenze revocatorie alle dette due pretensioni del tenor seguente:

In causa fideicomissi a q. Bened. Spinula supra medietate feudi Castri Imperialis Vergagni vertente inter dictas sorores et dictos fratres Spinulas pronunciatur, sententiam 13 8.bris anni 1659 publicatam reformandam esse in modum sequentem; Casum fideicomissi in quem a praefato Bened. vocatur Francus evenisse; sic investituram, eidem Franco ante hac datam tamquam legitime impetratam confirmandam eidemq. restituendam a praefatis fratribus Spinulis.

E così furono anche condannati.

Item, altra del tenor seguente:

In causa (praevisis relatis) pro obtinendo assensu Caesareo super venditione quartae partis Castri et feudi Imperialis Vergagni quam a Julia et Lucretia q. sororibus Spinulis nec non Ant.o Malaspina tertiae sororis Mariae filio pronunciatam sententiam 13 8.bris 1659 publicatam reformandam esse prout infra.

Franciq. contractum cum dictis sororibus Julia et Lucretia nec non Ant.o Malaspina initum cum omnib. suis clausulis et conditionibus confirmandum eiusque Jo. Baptae Spinulae eiusq. Tutorib. petitum assensum Caesareum iure supremi ac directi dominii clementiss. tamen concedit ut adepta possessione determinatum in laudo pretium 42 m. librar. monetae Genuae currentis sororib. haeredibus per solum contractum vero inter memoratas modo sorores et Antonium Malaspinam, nee non Neapolionem et Raphaelem Spinulas atque deinceps inter ipsosmet praefatos fratres Spinulas Neapolionem et Raphaelem celebratos cassat, et annullat, eisq. ad restituendum Jo. Baptae Spinulae eiusq. Tutoribus dictam quartam partem condemnat expensis compensatis resolutum a S. C. Maiestate Viennae 4 julii 1672. [p. 274 modifica]

L’anno 1672 la Sacra Maestà dell’Imperatore commette l’esecuzione di dette sentenze revocatorie alla Repubblica Serenissima con queste parole:

Quem admodum vigore harum committimus ut postea quam pro iustitiae adimplem.o supradictas binas sententias nostras revisorias inter partes ita exequimini ut primum quidem citra dilationem saepius dictum Jo. Baptam Spinulam in actualem sepe dictarum trium feudi quadrantium possessionem statim immittatis.

Poco appresso si leggono le infrascritte parole:

Quin potius ut cum primum supradictus Jo. Bapta Spinula iuxta sententias nostras in actualem dictorum trium feudi quadrantium sibi adiudicatorum possessionem immissus fuerit, saepius quadraginta duar. millium librar. praetium a iam dicto Jo. Bapta Spinula dilectioni vestrae ac vobis vicissim aut pari quodammod. passu adnumerandum v.z illico ac citra ulteriorem contationem extradat.

Sicchè da’ luoghi sopraccitati e da altri nel processo segnati n.° 1, 4, 5, 6, 7, 8, 9, si vede che la Maestà dell’Imperatore ha ristretto la sua commissione nella Serenissima Repubblica alle dette tre quarte parti del feudo, e con ragione perchè l’altra parte restava aggiudicata iure crediti, a detti signori fratelli Spinoli, nè in detta commissione si vede fatta menzione alcuna de’ beni allodiali. Questo in fatto si cava dalle parole delta partita delle lire 42m. girata in Giorgio in c.e 43, 1, 161 che non possono detti fratelli Spinola disponere di detta partita solo dopo che sarà dato il possesso a detti fidecommissarii, ossia persona legittima per essi, delle tre quarte parti del detto feudo di Vergagni che perciò essendosi con ogni puntualità per parte di detti signori fratelli Spinola dato ordine per l’esecuzione di dette sentenze revisorie nella conformità suddetta a quelle eseguite per mezzo di Bernardo Carnea commissionato dall’Ecc.ma Giunta come consta dal processo in c.e 58 e 59 al n.o 15, 16, 17 fecero instanza che dall’Ecc.ma Giunta si dichiarasse aver adempito la condizione posta in detta partita; allora pretese il M. Nicolò Spinola, che se li dovesse dare anche il possesso dei beni [p. 275 modifica]allodiali però delle tre quarte parti solamente annesse alle dette tre quarte parti feudali come consta dal processo in c. e 60, 72, 75, 76, 85, 92, 94, 95 che intanto negavano fare detti signori fratelli Spinoli in quanto d’essi beni allodiali non si faccia menzione alcuna nella commissione, e coo questa pretensione ba impedito a detti signori fratelli Spinola F esazione di dette L. 42|m. che sono 9 mesi.

Intanto ricorse di nuovo detto signor Nicolò Spinola alla Corte della Maestà Cesarea, e sotto li 12 ottobre prossimo passato sopra supplica presentata per occasione di detti beni allodiali ne riporlo nuovo decreto inaudita parte, nel quale nell’espositiva si leggono queste parole:

Quem admodum in causa commissionis ad exequendum sententias nostras super tribus quartis partibus feudi nostri Imperialis Vergagni latas ipsi demandatas declaravimus, quod simulac Victor Jo. Bapta Spinula in actualem trium quadrantium sibi adiudicatorum possessionem immissus fuerit a dilectione vestra et vobis praetium quadraginta duarum millium librar. genuensium a modo d.o Jo. Bapta Spinula ad numerandum condemnatis fratribus Spinulis illico et citra ulteriorem contationem esset adnumerandum.

Et paulo infra:

Altera quidem partium paritione uti pretendit plene facta queratur sibi dictum praetium, nec dum esse extraditum, altera vero ex adverso paritionem plene factam esse inficietur, dum possessiones binae seu praedia sub praetextu quod allodialia sint, adhuc detineantur, postulando ut iuxta laudum ante hac pronunciatum in allodialia aequo feudalia sic in dicta etiam binas possessiones immittatis.

Item et restitutionem novem tormentor, maiorum bellicorum et bombardar. anno 1656 ex Castro Vergagni in Castrum Della Rocca vi armata adductorum fratribus Spinulis reis humiliter supplican. (in abreviaturis) fuit factum et decretum ut infra.

Rescribatur D.no Commissario cum inclusione memorialium exhibitorum ut si paritio plene facta nondum sit eadem citra moram ulteriorem quo ad allodialia seu feudalia sique etiam quo ad mentionata [p. 276 modifica]duo praedia et postea quoq. statim exclusione dictarum 42|m. librarum procuret idq. in praetio tormentorum militarium et bombardarum praestet nisi, quid relevans ab altera parte opponi possit.

Avuto notizia dal sig. Neapolione extra giudicialmente di questo decreto sotto li 8 novembre 1674 anche ad effetto di produrre cosa rilevante in c.e 99 presentò scrittura inserta; la parte poi presentò l’estensione di detto decreto con queste parole:

Nos sane pro eo ac partes vicesq. nostras imperiales dilectioni vestrae et vobis in plerisque superioribus iam delegavimus, partem vestramque ad ipsos remittendam censuimus, ut qui pro suo erga nos, ipsamque iustitiam studio, operam libenter impendent, ut non solum si paritio a comdennatis ex sententiar. nostrarum praescripto adeoq. et memorati laudi sensu, plene facta, nec dum sit ac citra moram ulteriorem tam quoad allodialia quam feudalia sicq. etiam quoad mentionata duo praedia questiones. Deniq. quoad restitutionem tormentorum militarium ac bombardar. si nihil in hoc puncto, quod relevet ab adverso opponi possit, postea quam statim etiam praememorati pretii 42|m. librarum genuensium exsolutio ipsis fratribus Spinulis vicissim fiat verum de caetero quoad fructuum liquidationem aeque ac in puncto reliquae quartae partis iuxta commissionum aliar. nostrarum tenorem, sine remora elaboretur seu procedatur actum acta, cum voto ad nos, consilium et nostrum Imperialem aulicum transmittanlur.

1674 a 29 ottobre l’Ecc.ma Giunta pronunciò, come in appresso nempe:

Dictos MM. fratres Spinulas teneri ad relaxandum d.o M. Jo. Baptae Spinulae possessionem bonor. allodialium existentium intra limites territorii dicti feudi nuncupatorum tamquam annexor. venditam factae portioni dicti feudi a dictis MM. sororibus venditricibus filiabus q. M. Pauli Spinulae. Item teneri praestare fideiiussionem idoneam approbandam de summa scutor. mille argent. de restituendis v.z d.o M. Jo. Baptae tormentis de quibus in literis praefatae S. C. M. 12 octobris superior is juxta declarationem super inde [p. 277 modifica]faciendam a praefata ex.ma Deputatione quibus adimpletis in judicio seu in satisfactionem declarandam nunc per tunc declaraverunt et declarant fuisse pro parte dictorum M. Neapolionis et fratris adimpletis conditionibus appositis in partita scutorum sex mille centum septuaginta sex. g. s. argenti.

Seguita detta sentenza si sono offerti detti signori fratelli Spinola per far dare il possesso delle tre quarte parti dei beni allodiali spettanti, ossia aderenti alle dette tre quarte parti del feudo contenute in dette sentenze revisorie, che era tutto quello che ha sempre preteso detto signor Nicolò Spinola in conformità dell’annessa minuta, et esso ora ricusa pretendendo sull’allodiali anco l’altra quarta parte, che non è ne può essere compresa nelle sentenze suddette revisorie, né in la Commissione fatta dalla Maestà dell’Imperatore, anzi esclusa, perché questa quarta parte con la quarta parte del feudo, è stata aggiudicata iure crediti a detti signori fratelli come beni del signor M. Baldassare, come dalla sentenza di sopra inserta. Perciò per parte del signor Neapoleone Spinola si supplica l’Ecc.ma Giunta a dichiarare che fatto da essi il rilascio delle tre quarte parti dei beni allodiali resti adempita la conditione.

Rispetto all’Artiglierie o sia bombarde essendo questa nuova Commissione fatta con la clausula (nisi quid relevans) et essendo stato dedotte molte cose per parte di detti signori Spinola, resta il detto nuovo decreto risoluto, e non si può dall’Ecc.ma Giunta procedere più oltre senza nuova commissione dalla Maestà dell’Imperatore, e tanto meno quanto questa nuova commissione si dovea in ogni caso presentare al Senato Ser.mo, e non alla Ecc.ma Giunta che resta solo commissionata e sopra le commissioni precedenti, e perciò si doveri circumscrivere detto decreto in quella parte dove si pretende obbligare detti fratelli a dar la sigurtà di L. 2000 per le dette artiglieria e bombarde come si spera della somma integrità per aver alle quali etc.

Di VV. EE.