Memorie per servire alla vita di Dante Alighieri/IX

Delle Ambascerie di Dante

../VIII ../X IncludiIntestazione 13 gennaio 2023 100% Da definire

VIII X


[p. 93 modifica]

§. IX.

Delle Ambascerie di Dante.

I fatti degli uomini illustri restano molte volte nascosti alla posterità, perchè coloro i quali doveano di essi lasciare nei loro scritti la memoria, non si crederono che tanto noi dovessimo desiderare di essere informati delle più minute cose ai medesimi appartenenti1. Perciò poco possiamo ridire delle ambascerie, le quali Dante sostenne, essendoci state appena indicate dagli Scrittori, benchè queste fossero nè poche di numero, nè di poca importanza. Giovan Mario Filelfo2 è il solo che di esse parli con qualche precisione, ed a me non è riuscito di poterne per altra parte sapere di più. «Quatuor ac decem» dice egli «legationibus est in Rep. sua functus: ad Sanenses pro finibus, quos suo nutu composuit: ad Perusinos pro civibus quibusdam Perusii detentis, quos secum reduxit Florentiam: ad Venetorum Rempublicam pro jungendo foedere, quod effecit ut voluit: ad Regem Parthenopaeum cum muneribus contrahendae amicitiae gratia, quam contraxit indelebilem: ad Estensem Marchionem in nuptiis, a quo praepositus est Legatis reliquis: ad Genuenses pro finibus, quos composuit optime; ad Regem Parthenopaeum rursus pro liberatione Vanni Barducci, quem erat ultimo affecturus supplicio. Liberavit autem Dantis Oratio egregia illa, qua sic incipit: Nihil est, quo sis, Rex optime, conformior Creatori cunctorum, et Regni tui largitori, quam misericordia, et pietas, et afflictorum commiseratio etc. Ad Bonifacium Pontificem Maximum quarto fuit Orator, semperque impetravit, quae voluit, [p. 94 modifica]nisi ea legatione, qua nondum erat functus, cum exul factus est. Ad Regem Hunnorum bis missus exoravit omnia. In Galliam ad Regem Francorum orator aeternum amicitiae vinculum reportavit, quod in hodiernum usque diem radices habet. Loquebatur enim idiomate Gallico non insipide, ferturque ea lingua scripsisse non nihil». Fu Ambasciatore al Comune di San Gimignano3 e paciario efficace tra i Malaspini nel 13064. [p. 95 modifica]

Note

  1. Le minime circostanze della vita degli uomini grandi, siccome avverte un’illustre letterato, servono a darci un’idea compita del loro carattere, e a giustificare la stima, che la posterità ha concepita in loro favore.
  2. Nella Vita di Dante manoscritta.
  3. Era nella Strozziana an. 1270. a cart. 95. quanto segue: Ex libris reformationum Terrae Sancti Geminiani tempore D. Mini de Tolomeis de Senis Potestatis dictae terrae anno 1299. apud me Carolum Strozza

    Die VIII Maii.

    Convocato et adunato consilio generali communis et hominum Sancti Geminiani in Palatio dictae Communis ad sonum Campanae vocemque Praeconis ut moris est de mandato nobilis et potentis Militis D. Mini de Tolomeis de Senis Honor Potestatis Comun. et Hom. Terrae Sancti Geminiani predicti in quo quidem consilio praesente volente et consentiente provido viro Dominico Gilio D. Celli de Narnia judex appellationum et sindico dictae Terrae proposuit et consilium postulavit per eum per nobilem Virum Dantem de Allegheriis Ambaxiatorem communis Flor. qui pro parte dicti Comm. in praesenti consilio . . . . et dixit quod ad praesens in certo loco parlamentum et ratiocinatio more solito per omnes communitates Talliae Tusciae et pro renovatione et confirmatione novi capitanei fieri expedit propter quae ad expediendum praedicta convenit quod Sindici et Ambaxiatores solempnes praedicatarum Communitatum simul conveniat se.
    Dom. Primeranus judex unus ex dictis consiliariis surgens in dicto consilio arengando consuluit super dicta imposita et ambaxiata quod per Comm. Sancti Geminiani et pro parte ipsius ut hactenus est solitus facere fiat et sindicus unus vel plures ordinentur cum pleno et sufficienti mandato ac etiam ambaxiatores eligantur qui suo loco et tempore dum pro parte communis Florentiae fuit communi Sancti Geminiani per alias licteras requisitus ire debeant et convenire se debeant cum aliis sindicis et ambaxiatoribus aliarum Communitatum dictae Societatis ad parlamentum et specialiter ad ordinandum et reformandum et confirmandum novum capitanum Talliae dummodo nil possint firmari vel ad aliquod se obbligari quin primo dicto Comm. et Octo expensarum factum declarent.
     Reformatum fuit addictum dicti D. Primerani consultoris.

  4. Resulta dalle carte dell’archivio di Sarzana, possedute già dal Marchese Malespina in Firenze, e riportate, ed impresse dal professore Maccioni in una scrittura a favore del marchese Manfredo Malespina (Pisa 1769. in 4°), che dice come segue: = Magnificus D. Franceschinus Marchio Malaspina fecit suum procuratorem Dantem Alegeri de Florentia ad recipiendum et dandum pacem faciendam inter Ven. Patrem DD. Antonium Episcopum Lunens. ex una et dominum D. Franceschinum suo et nomine Morroelli et Conradini fratrum Marchionum Malespina ex parte altera et promittendum quod dominus D. Franceschinus curabit ratificationem dicti D. Conradini pro se et suis fratribus. 1306. 6. octobris in hora tertia per acta. =
    Pax inter Ven. Patrem DD. Antonium Episcopum ex una, et Fransceschinum march. Malaspina et Conradinum Poppevini march. Malaspinam nec non Moroellum march. Malasp. quem dictus Franceschinus ad ratificationem curabit inducere.