romancio

Indice:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, VI.djvu La Cronica rimada Intestazione 7 agosto 2020 75% Da definire

La guera da Vutlina Chiantzun davart lg schüschaiver
Questo testo fa parte della raccolta Rätoromanische chrestomathie
Vol. VI
[p. 260 modifica]

[LA CRONICA RIMADA.]
(Ineditum nach Ms. Zr.)


[f. 1a]     In nomm da Deis völg cumantzar,
Dalg fatt da Deis völg raschunnar.

O cristiaun, indrett t impaissa in paa,
Co Deis fa taunt dall bain a chi lg saa graa.
5Nos Deis ad Abraham our da l’ adolatria lg ha clama,
Our d’Urr et in Canen mana.
Deis üna lya cun Abraham ha fatt,
Lg ha dat ün filg cun nom Isagk,
Ha imprumis zuond fig da lg benedir:
10Rais e grond pöevels dad ell dess gnir,
Schi cun üna impromis[s]iun,
Chia Abraham des star fidel via dad el cun uratzchiun.
Abraham s ha cun cretta fidel salva,
Ün bab dals crattaivals vain nomna.
15Nos Deis eir færmamaing lg ha prua:
Seis chier filg da ufferrar sül munt da Moria.
Qua hal cun ferma cretta vugliü far,
E lg aungiel lg ha stuüü ustarr.
Que ha a Deis zuond bain plaschü,
20Chia Abraham cun færma cretta ha obedj.
Hoatz in di vain ell ün bapp da la cretta mansuno;

Nos Deis lg ha in paravis zuond odt inqurun[o].
[f. 1b]     Da Isagk Jacob et Esau sun gnüdts.
Da Esau 12 fürsts sun parschandüdts.

25Da Jacob es 12 filg[s] gnidt naun:
Lass 12 schlattas da els sun des[c]endü naun.
Joseph lg plü pruss dals seis frars eirra.
Et els per l’ivilgia lg sbütteivan
E lg haun in Egipta giü vandü,

30Pissiondt, chi’ el me nu ls gnis avaunt els plü.
[p. 261 modifica]
Siond ell gni in grond aproamaint

Da sia pattruna, chi veiva via ad el inamuramaint,
Mo s haviond el prus e fidell daporta,
Schi es el inotzaint, zaintza cuolpa in pras[ch]un bütta.
35Passa 2 ons ha stü in pras[ch]un star,
Mo ell in uratzchiun et fidel parsavarar.
Leya l’ istorgia, schi chiatasch tü,
Co Deis lg ha in lg aproamaint surcuri.
Lg rai Pharoa, s haviond sœmgia,
40Da taunt sabbis nun s ha ingiün chiatta,
Chi hæya alg rai savü da dir,
Co la zieva vegna a gnir.

Qua es Joseph our d pras[ch]un clama
[f. 2a]     Et avaunt lg raj Pharo manna.
45Tras lg spiert da Deis ha savü dir naun,

Daco chia in 14 ons vegna a ls yr a maun:
Ons 7 gronda abundauntz[a] vegna a gnir
Et 7 ons chialastria, chia lg pövel gies a reisi [d]a prir.
Qua lg ha lg rai zuond figk adutza,
50Chi’el saia lg prüm zieva lg rai schanta.
Guarda, in quauntta dingnitad et hunur
Chia Deis lg ha adutza! Ün grond signur!
Siond Joseph ün tgnin signur schanta,
Ngond seis frars gio da Canan lg haun zuond fig hundra.
55Nun lg haun eir brick cuntschü,
Eir zuond brick crett, chi’ el vivess plü.
El ha eir tuot lg pövel da l’Egipta spisanta,
Eir tuot las chiasaadas da seis frars sustanta.
Siond seis bap e frars cun lun braieda in Egipta gnüds,
60Schi ls ha Joseph cun spaisa cufundüts.
E ls ha dats lg megliar loe da giudair:
Gosen, lg plü bun da l’Egipta, chi s pudes vair.
O christiaun, guarda, quaunt dal bain Deis faa
Tras üna prus(s)a persuna a milliera e taunta quantita.

65Que des eir a nuo ottars ans muenttar
[f. 2b]     Da tmair Deis e nun pachiar.
Zieva la mort da Josef, siond lg pövel fig adampchia,

Ngivan dalg raj fig parsaquita.
Ün ferm cumondamaint ls ha vlü dar,

70Tuot ls uffauns masckials da ls far matzar.
[p. 262 modifica]
Siond Mose in quel temp naschü,

Seis bap lg ha stü büttar in l’ova et brichia salvar plü.
Mera, c(k)o Deis ha bain ordina,
Chia la figlia dal raj perr seis uffauntt lg ha sü piglia.
75Sia dretta mamma lg ha, payond, lattanta e trat sü.
Par lg abiædi dalg raj gni(f)[v'] el cuntschü
Haviont el l’Ægipta banduna,
Aint in Midian es el mü[t]scha.
El s ha eir zuond fig humilia,
80Da parchiürar la bes-chia s ha cuntanta.
Siond ün di sülg munt, chi’ el parchiürava,
Hal viss ün bösck ardont, chi sten sflamiava.
Qua ha lg segner our dal bœsck tschantscha
Et ha eir færm a Mose cumanda,
85Chi’ el des gio in l’Ægipta gnir

Et a seis pövel da Israel surcurir,
[f. 3a]     Cun cumond, chi’ el vöeglia las is[s]ainas far
Avaunt lg raj Pharo, sco chi’ el vain a l cumondar.

Qua hal als Ægipters grondas plæias datt,
90Et als Isra(l)eliters tuot in favur es statt.
El ls ha dats gronda sckiürdüm e las ovas vout in saung.
Parfin matza ls prüms naschaunts.
El ha fat zuond figk tampastar,
Et ls salips tuot lur ærbas sü magliar.
95Eir ls hal dat blærs pluoilgs e raunas grond mantuns,
E sün la lgieut üffladüms e blærs bügnuns.
Tuot quellas pleyas haun als Ægiptars sten sc(k)ouschü
Et als Israelitar[s] zuond brick nuschü.
Als Ægipters haun giü zuond grond timmur,
100Als Israelitters, da gnir davent, inpedids inglur.
Parfin lgs ha lg Segnar schkiapantads,
Cur chi sun tras lg mar cotschan chiaminads.
Ray Pharo cun seis pöval haun giü pissa,
Chia quela strada seia eir par els pina;

105Mo Deis ha a tuot quel pöval giü fat prir:
[f. 3b]     Haun tuots aint in lg mar cotschan stü murir.
40ons ls ha Deis aint in lg dasiert spisantads

Als Israelittars zaintza lavurar ne chia.
Deis aint in la nüvla ls eira da strusch

110Et ls feiva udir la sia vusch.
[p. 263 modifica]
Cun mana e quaqras ls ha Deis spisanta

E zuond ingiün maungial me lascha.
Deis parfin ova our d ün crap ls da
115E tuot quel grond pöval e muvaiglia bavrantta.
Deis ha müravgliu(ravgliu)samaingk par els guaria
Tras maun dal grond capitauni Josua.
Ngiond el cun lg pöval avaunt lg Jordan,
Ne barchias ne punts nun eira, da pudair passar naun,
120Schi ha Deis quel grond flüm farma,
Chia l’ova es l(o)[ö]nssch inavo squffla,
Chia tuot quel pöval haun pudü passar via
A pee süt, zaintza üngiüna fadia.
Ngiond avaunt Jerico, la ferma citta,
125Ses dyds, giond intuorn, cun las trumetas suna,
Alg settaf dy, ngiond 7 voutass intuorn sunond,
Schi ais las müraiglias datas gio tzuond,

Et haun tut aint quela ferma citta,
[f. 4a]     E tuot lg pöval, chi eira laint, matza.
130Guarda, co Deis ha mürafgliusamaingk guaria

Par quels chi lg haun in agiüd clama.
Haviont fat pasch (cun?) lgs Israelitters
Cun ls Gibioniters,
S haun 5 rais dals Amoriters insembel raspads,
135Contar ls Gibioniters zuond sten föergiads,
Haviond quels da Gibion t(r)ar Josua trammis a lg dir,
Ruvond chi’ el praist in agiüt als vöglia gnir.
Siond Josua cun ls Israeliters riva,
Hal Deis da cour in agiüd clama.
140Deis ha da sort fat tampastar,
Gronda crappa tauntar las tampeistas masdar:
Blærs plüs dals Amonitars ha la crappa cuppa,
Co la spada dals Israeliters haya matza.
Qua ha Josua avaund tuot lg pöeval(s) via Deis clamma,
145Chia lg sulaj s vöglia farmmar in pa.
Qua s ha lg sulaj a mætz lg tschæl farmma,
E Josua vya da seis inamis sten vandichia.
Dalg pr(a)incipi dalg muond in [n]aun nun s ha udi,

Chia Deis hey’ a la vusch d ün hom usche obedi.
[f. 4b]     150Guarda, co quel grond Deis mürfglius guarya
Par quels chi lg claman in agiüd e lg crayan.
[p. 264 modifica]
O grondamaing es da s mürafgliar,

Co Deis taunt dalg bain par quel pöeval ha pudü far.
Josua ha tuots quels tsching rais clappa
155E sün ün böesck fatts pichiar ls haa.
Tuots ls rays, chia Josua cun ls Israeliters ha matza:
Trentün dad els vain inombra.
Et ha tuots quels riginams tudt aint
E saett pouvels raschya oura, chi chiasavan laint.
160Gideon, quel grond barun e bunn suda,
Cun 300 Israeliters ha blæra milliera d Midianitars matza.
Raj Davidt ün grond barun ais stat.
Syond el juvan e parchiürava las nuorsas da seis bap,
Schi hal lg lyun e lg uorss matza
165E las nuorsas our d lur buochias sckiapanta.
Amo üna mær barunya ha Davit fatt,
Cura chi’ el cun la slingia matza quel gront Goliatt.
El ha zuond blær guaria

Et a seis inammiss figk padimma.
[f. 5a]      170Que hal tuot in nomm dalg Sægner fatt,
Deis lg ha zaimpar vittorgia datt.

Deis tras Davit ha ordinna,
Chya Salamon es raj in seis pee schanta.
Deis lg ha taunta sabgientscha dat,
175Chia, sco ell, nun ais ingiün stat.
El ha seis raginom in pasch retschü,
Contar el ingiün raj nun [s] (sc)ha dasckia alvar sü.
Ell ha quel bel taimpal in Jerusalem fat far,
Usche coschlimaing fat fabrichiar.
180El ha seis raginam figk richianta,
Chia lg argient gniva zuond pogk schma.
Ell ha seis cour zuond figk inclina vy d las dunnauns,
E lg han manna in puchiads taunts.
El ha eir blær ottar fat fabrichiar,
185Seis cour e apetit a cuntantar.
Samson tras Deis eir grondas barunyas fa,
Chi’ el ha ün færm lyun matza.
El ha cun ls Filistinars fat gronda guerra:
Cun üna gianoscha d asan hal 1000 matza e mis a tær[ra].
190Deis ün grond benefici lg fa,

Et ün grond miraqual lg es dvanta:
[p. 265 modifica]
Siond el staungual e lass da la bataglia
[f. 5b]     E stueiva gnir in maun da quella chianaglia,
Schi lg es lg Sægner praist surcuri,

195Chia ova our d ün masler da la gianoscha es gni,
Chia el ha pudü baivar et s arfraschkiar
E sia vitta darchia arturnantar.
O gronda pus[s]auntza e müravaglia,
Chia quel grond Deis fa per sia famaglia!
200Samson, siond in la citta Gasa loscha,
Schi a metza nott hal tudt las portas da la citta,
Cun las chiassas e ckiatnatsch tudt sü givæ
E sün ün munt purtadas e inplantadas bee.
O christiaun, taidla bain, in chie furtüna el es cruda,
205Haviond seis cour massa via da la duona ranta.
Quella lg ha cun lgischs, bells pleds fat dir,
Co ell par sia forsa pudes gnir.
Ell ha lg sacret da sia farmetza palanta,
Co Deis heya quella in seis chiavels schanta.
210Delila, sia duonna, praist lg tus(s)et,
E sia forttza zuond dschvantett.
Ls Filistiners lg haun bain bodt lya

Et in la citta da Gasa pras[ch]un mana.
[f. 6a]     E lg haun lya taunt strett, chi’ el nun s pudeiva mova[r].
215Et seis duos öelgs lg haun chiatscha oura.

En praschun stuei(f’)[v] el mollar qua.
Avaunt Deis s hal figk homülia
E via alg Sægner da cour ura, dschond:
O Sægnar, nuom gnir bandunond!
220Sæis chiavels sun darchio cras[ch]üds,
E gronda fortza in el ais gnüdt.
Ils fürsts dals Filistiners s haun raspads,
A lur fos Deis Dagon grond’ufferta far.
Qua eira masckial e femna tuot curi
225Et in la chia sün quel palatzi gni.
Ils fürsts haun Samson fat aqua manar,
Par chi possan cun el havair spas v. bafunnar.
Samson ha alg buob, chi l manava, giü rua,
Chi’ el lg maina pro las culögnas di metz, chi tegna[n] sü la chia,
230Par chi’ el s possa in po putzar

E seis Deis in agiüdt clamar.
[p. 266 modifica]
Qua s hal cun tuota fortza inclina

E trat las culögnas our d suot la chia.
Qua ais la chiasa datta gio
235E matza pitschen e grond e chi laint fuo,

Chia blærs plüs sun cun ell matzads,
[f. 6b]     Co quels chi’ el ha vivaunt cuppads.
Guarda, chie alg inamuramaint fa

A quels chi haun lur cours via las dunnauns ranta.
240Chia Samson s ha stü laschar ls öls chiavar oura,
E sia vitta cun ls Filistiners moura.
Salamon ha eir giü seis cour via d las dunnauns ranta
Et es cruda in sgrischus grond pchia.
Sco eir lg rai Davit cun Bersaba surpasset
245Et a seis prus mari, Urias, matzar lg fet.
Par grond exaimpel dessans quaist tgnair
E nos Deis bain avaunt ölgs havair.
Da cour lg dessens suvent ruvar,
Chi’ el da tuot mal ans vöglia ustar.
250Huos[s]a taidla bain, co chi va a maun
A quels chi via Deis lur spraunza haun.
Asa, siond rai sur la schlata da Juda e Begnamin,
Schi eir el gni a grond tapin.
Serah, lg ray dals Mors guera manett:
255Milli voutas milli sudads e 300 chiara chi’ el manet.
Rai Asa eir el incuntar cun sia armeda va:
Cun tsching tschient vouttas milli da Begnamin e Juda.

Siond in la val Zephata spera Maresa,
[f. 7a]     Schi hal lg Sægnar in agiüd clamma,
260Dschond: O Sægnar, a tai es chiöensch da far,

A pogs vitorgia contar blærs a dar.
Aint in teis nom eschans infina aqui rivads
Contar taunta gronda quantitad.
Taidla, co alg Sægnar ha par els giüstra,
265Chi’ als Mors tuots a la mütscha haun piglia.
Rai Asa cun seis pœval es davo curi
Et haun als Mors a mort battü,
Da sort chi haun tuot quela grond’armada matza
E zuont ingiüns brich s-chiapula.
270Mera, co Deis giüstra e grondas barunias fa

Par quels chi lg clomman in agiüd e chi lg saun gra.
[p. 267 modifica]
O christiaun, taidla, ün’ottra barunia (d’)[t] völg quintar,

Co quel grond Deis usche mürafgliusamaing sa far.
Senaherib, siond rai in la Siria gni,
275Schi s hal zuond figk ingrondj,
Et ha ünna gronda armada muanta
E tudt aint tuot lg payais da la Judeia.
El s ha zuond figk adutza,
Chi’el es avaunt Jerusalem riva.

280Rabsakes, capitauni dal rai Senaherib,
[f. 7b]     Quel ha tschantscha fig stolsamaing da gritt,
E grondas imnatschas chia el fa

Conttar lg pövel et eir la citta.
Qua ha lg prus raj Ezechias
285Et lg soink proffett Jesaias,
Insembal cun lg pövel da la citta,
Haun da cour cun uratzchiun via Deis clamma.
Deis ha ün aungial praist tramis
Aint lg chiamp da Senaherib,
290Ilg qual ha aint in la nott matza
Dals Siriers, chi eiran raspads ala,
Tschient et ottanta tsching milli
Et ha sguara tuot lur consilli.
Senaherib quel es mütscha,
295In seis pagiais darchio turnna.
E fond uratzchiun aint lg taimpal da Nisroh,
Seis duos filgs lg haun matza bain bott.
Zieva que s heya dchiapa,
Chia lg prus raj Ezechias s ha amalatta.
300E lg Sægnar ha ad Jeseia fatt dir,
Chia lg rai cumonda sia chia, chi’ el sto murir,

E brich plü löngk in lg muond rastar.
[f. 8a]     Sia fatscha hal vout contar la parai et ha crida,
Dschond: O Sægner, tü sasch, co eau n - he chiamina

305Aint in prudenscha e ryalta.
Eau n - hay fat lg plaschamaint teis,
Cuntuot am vol(s)[v] vya tai, o Sægner meis.
El ha zuond figk crida
Et uratzchiun da cour vya Deis fa.
310Syond Jesaias davent dal rei stat yd,

Neaunt our a metz la citta stat gni,
[p. 268 modifica]
Schi es lg plæd dalg Sægnar tar alg prophet dvanta,

Chia el es tiers lg rai dorchio turnna:
„Quaist (d)[t] fa alg Sægnar dir,
315Chi’ el ha teis suspœrs e larmmas vys.
El ha tia uratzchiun eir exudi,
Chia tü amuo plü lœng vivasch aqui.
Voul quindasch ons tia vitta langunar.
Seis plaschamaint tü vöglias far,
320Lg tærs dy tü poschas gnir
Aint lg taimpal, sya ledscha ad udir.“
Rai Ezechias tiers lg prophet ha ditt:

„Qual es l’insaina, chia nun heya dübitt,
[f. 8b]     [Ch]ia lg Sægner vöglia mia vitta langun[a]r,
325E aint lg tærs di in lg taimpal sia ledscha tadl[a]r?“

Lg prophet dis: „Alg Sægner ha dit et inpru[mis]
E vain que a salvar zuond sgiür e fiss.“
Alg prophet ha dit alg raj darchio:
„Qual voust: chia lg sulaj per 10 s-chialims tuorn’ina[vo],
330Oder chi’ el gieya plü praist . . . . .
Par 10 s-chialims plü ina[vaunt] . . .?“
Alg raj par letta ha giavüs[cha],
Chia lg sulaj vegna in[av]o [turn]anta.
Alg prophet s ha vout vya Deis [cun] uratzchiun,
335Lg [qual] ais tuot pussaunt e . . . .
E ha la vusch dal prophet tadla,
E lg sulaj par 10 s-chialims turnanta.
O gronda pussaunsa e müravaglia,
Chia lg Sægner fa par sia fammaglia!
340La vusch dad ün homm usche tadlar

E lg sulaj inavo a [t]schas[s]antar!
[f. 9a]     Nun pos aqui brick tuot quintar naun,
Co tuota stad ls es yds a maun.

Infina ad 8 diss Sutembar ha que düra.
Lura ha Titum tudt aint la citta
345Cun tgnin inguoscha e spondar saung.
Nun s legia in ingiüna historgia taunt.
Flüms d saung per tærra vya curiva,

Quel chi vargiaivan, fina la snuoglia gniva.
[p. 269 modifica]
Blærs bels jufnals ha Titum a Roma tramis,

350Par chia ls Romauns triumf e algretzchia füs.
Daschset milli haune tramis gio in Egipta a far lavu[rar].
Trenta parsunas par ün custa(a)uns pudeiva ün cumpr[ar].
Mo syond chia Titum cun seis chiamp
Aint lg pelegerung continuav’ aungk,
355Schi sune dala fam u da la spada matzads
Intuorn ündasch tschient milli inombrads.
Da sort chi sun sdrüts e das[s]ipads zuond
E ruinads infina lg fuond.

Guarda, co Deis ha sgris(s)[ch]usamaing chiastia
[f. 9b]     360Lg pövel, chi’ el haveiva par seis artavals sü piglia,
Syond chia in obedyentia nun haun vlü star

E zaintza meldramaint continuar.
Que es degk plæias da quaist muond.
O cristiaun, t impais[s]a da quels chia Deis büta in ifern zuond,
365Co quels ston ardar, ustrir et eir ürlar,
Ne me gnir largs, mo a saimper aqua stuair star.
La paina dal iffiern fin me nun ha.
E zaintza gliüm et ingiüna sprauntza havair plü qua,
Mo a saimpar e saimpar prir,
370E me brick glivrar d murir!
Quaist par ün exainpal n - he mis avaunt,
Chia nuo indret ans inpais[s]an, co nos Deis pus[s]aunt
Da tuots temps lg puchia ha chiastia,
Baingia chi’ el ha bain löng spetta.
375O Lyas, Ingiadina e Sarnetz,
Scha nuo ans impissesan bain indret,

Scha nos Deis a seis artavals nun ha parduna,
[f. 10a]  Schi chie desse dvantar cun nuo, chi vain sco els fatt?
Nuo gnin da Adam et ün part da Cain naun,

380Et usche pogk bön pigliains a maun.
In nos cours es varetza, superfgia e malvuglientsch[a],
E rengna trauntar nuo da tuotas sorts sturpgienscha.
Chie es avaunt alchiüns ons dvanta,
Par l’ivilgia, varetza e superfgia!
385Siond chia l bülg da Fraunscha eira massa stret
Et alg ngnif dad. iminchiün nun gniva dret,
Schi s ha alchiüns vlü inschignar

Alg rai da Spogna da. tattar,
[p. 270 modifica]
Da sort ch’ in las Lyass ha duos factiuns regna.

390Et haun strofgrichts in peis dritza,
Haun fat ad alchiüns eir zuond bandir
Et our dalas Lyas fats fügir.
Que ha usche in po düra
Et ls bandits vleivan darchio gnir a chia:
395L’üna factiun als vleiva mnar,
E l’ottra factiun nuls leiva laschar.

Qua amas duos factiuns zuond sten förgiadas,
[f. 10b]  Chi gnivan dal mal spiert flitzadas,
Amas parts sun cun las armas sü alvads

400Et s haun insembal fig schlaffads.
Üna vouta a Valandos e l’ottra in lg plaun da Tusaun.
La tertza, gio suot Cuoira, es yd ad alchiüns mal a maun.
La quarta a Porta - zura sckiaramütscha,
E blers pras[ch]un aint lg c(k)oufhuss mana.
405Bler temp sun stats parchiürads cun guargias ala,
Infina chi s ha darchio parlamenta.
Guarda, chie prapchias e superfgia dritza,
Et lg diaval c(k)o quel flitza,
Chia lg saramaint, chia las Lyas haun giüra,
410Vain ruot e spargiüra.
O, exaimpal dessan tuots tour
E vya Deis urar da cour,
Chi’ el ans vöglia da varetzchia e malvuglienscha ustar,
Tuots nos puchiads ans pardunar.
415Huossa tadla indret, chie payaglia chi ns füs ngi,

Scha Deis cun sia gratzchia nu ns füs stat surcuri.
[f. 11a]  Cur lg (H)ertzidüchia Leopold es d aque gni a savair,
Schi hal tramis lg coronel Valdirun palg vair,

Lg qual es gni cun sia armada (ano 1621)
420In Vall da Müstair, cun föe e spada
Ha quella tut aint e tuot sbundria,
Lur robas in ls sacrets mis, tuot sü chiava.
Eir ls Salspurgars passa Müstair a Crusch rivads
Et s haun ala fig schansiads.
425Lg Valdirun üna gronda fortetza ha fat far,
Dadaint la baselgia da Santa Maria fat schantar.
Scha sudada femnas haun pudü dar d maun,

In la fortetza las mnadas haun.
[p. 271 modifica]
Qua haune ad ellas svarguogna

430E lur giavüsch cun ellas cuntanta.
Haun in las chiasas chiatscha fœ
Et eir lur robas dassipa cun giœ.
Blæra lgieut da la Val sun in Ingiadina gnids
Et in las Lyas et in Switz partuot fügids.

435O t impais[s]a, chie furtüna chi ls es gni,
[f. 11b]  Cun chie inguoscha stuair mütschar iminchiadi!
Lg Valdirun naun tras Chiaun[t]segk nun s hal fida,

Chia nuo havain giü, tras dun da Deis, bain schansya
In Chauntsegk eschans bler temp stats cun l’arma in maun,
440A Deis havains da cour rua, chia l fadif nun possa ngir naun qua.
Siond chia lg Valdirun quanaun nu s ha fida,
Schi hal cap. Carnüdtz sur la fortetza dla Val schanta,
Cun üna ferma guargia laint,
Et ls ha dats ün ferm cumandamaint,
445E la sia armada our dala Val mana.
Es a la voutta da Ingiadina zuond marscha,
Ha eir quela zuond tut aint
Cun bleras larmmas e spondar saungk.
Ha plü co 127 parsunas fat pras[ch]un,
450Aint lg chiastæ da Landeg sarads aint sun.
Quaint lœng haun stuü star,
Grond frai e fam haun stü indürar.
Haun amuo plüs d Valzuot dats d maun
E gio Dap d Susch matzads chi ls haun.

455Ala sun lur corps sutarads:
[f. 12a]  Passa da tschient e vaing in sü nombrads.
Sün in Sarnetz es gni lg Valdirun

Et ha a nos pöval fat giürar subgietziun.
Lg Landfürst ha eir commissaris tramis a ns far giürar,
460E la tærsa voutta hav[a]ins que stü far.
Havains eir tuot nossas armas stuüü dar
Et aint lg chiastæ da Tarasp e da Dunudar las laschar mnar.
Capucinars sun eir ngnids in Ingiadina
E ins haun mis blerra ruinna.
465Havains par forsa lur messas stü tadlar,
Oder ans laschar davent pras[ch]un mnar.
E chi nun leiva a lur confessiun yr,

Haun stü lur morts aint in ærs et ls örts sapulir
[p. 272 modifica]
Et in sunteri zuond brich laschar mettar.

435O cristiaun, t impais[s]a, co nuo havain giü düras letas.
Parfin havains la spaisa gio d buochia a nos uffaunts stü trar
Et ala sudada par forsa e par inguota dar.
Haun eir chiatscha fœ in Ingiadina zuot
E ars ls vyds da partuot.
440Susch zaintza ardar haun lascha,

Par chi haian lur quatier ala.
[f. 16b]  Guarda, in chie furtünas e puverta,
Chia nossa superfgia e discorgia ans ha mna.

Apus[s]aivalmaing vessans amuo plü marytta.
445Lg Valdirun ha üna guargia in Ingiadina lascha
Et a Cuoira e[s] a Zitzars e marscha.
Qua hal figk fat schantziar,
Scha Switzars e Frances ngissan, da s pudair usta[r].
Intaunt havains via Deis da cour ura
450E sur noss puchiads figk suspira
Cun bleras larmmas e grond suspürs,
Chia Deis ans vöglia darchio gnir in agiüdt.
Nos Deis taunt misericorgiaival es stat,
Chi’el ha Switzars e Frances muantad.
455Quels sun in las Lyas gnids
Et haun ls Kaisars zuond davent battüds,
Haun tudt lg Valdirun
Et in Cuoira fat praschun.
Qua s hal avaunt lg pövel stü s insnogliar
460E cun mauns in crusch gratzchia e quatier rua[r].
Quatier lg haun dat e fat giürar,
Chi’el contar las Lyas nun vöglia plü turnar.
[f. 13a] Mo seis saramaint hal mal salva,
Chi’el es in lg pagiais darchio bot turnna.
465Las Desch - Dratüras hall eir tut aint,
In Vall d Partens fat lg sumgiaunt.
Haun eir lur armmas stuüü dar
E las laschar davent manar.
Siond chia ls Partensars armmas nun haun giü,
470Schi haune cun ls pals giagliardamaing cumbattü.
E s haun zuond bain dapurtads
Et haun ls pals sco baruns du(f)[v]rad.

Haun ls kaisars our d Partens chiatscha.
[p. 273 modifica]
Et haun cun ls pals zuond blers cuoppa.

475A duos capücinars haune eir mal trattads
E zaintza armmas gio cuppads,
Da sort ch’ingün capicinar nun s ha fida
Da yr in Partens, par star alaa.
Siond ls Kaisars our d Parttens s-chiatschads,
480Infina in Susch ls haun scuranttads.
E s haun vya sur l’ova ratrads

Et haun spalaunchi[a] la pundt d Platz.
[f. 13b]  Quels sun a la voutta da Sarnetz gnids,
E la guargia, chi eira in (in) Sarnetz cun els fügids.

485Haun via tras Fudera marscha,
Üna malla balandada ans haun lascha:
Haun lg prüm in Rövanzura mis lg fœ
— Que eira alg inimi ün grand giœ —.
Quel s ha partuot lg vy ras(ch)aa
490Et ha las chi(e)[a]sas ars(s)anta.
Deis, par sya gratzchia et buntad,
Ha las chias(s)as da Runatsch e Brail schania:
Quellas sun intærras rumasas,
Las ottras sun tuot a tschendra arsantadas.
495La lgieut da Sarnetz eiran in ls goods mütschads,
Par chi nun ngissan mnads davent praschun u amatzads.
O chiars fidels, bain indrett ans dessans inpissar,
Quaunt chia nuo havain giü da manar vya e da larmmar.
In Vutlina eirals Spagnous raschiads aint
500E quela zuond tudt aint.
A Buorm sun ls papalins eir els tradt,
Üna gronda fortetza chi haun fatt.

Lg Sr. marches da Cœvres cun sia armada es gni,
[f. 14a]  Frances Switzars chia ell ha giü.
505Ha ls Spagnous davent s-chiatscha

E cun ls papalins parlamenta.
Els haun la fartetza alg Sr. marches dat aint a maun
E sun trats our d Buorm plaun plaun.
Siond ls Spagnous d chio in Valtlina ngüds
510Et a nos pövel avaunt Tiraun batüts,
Eir our d Buorm stü dar lœ
E brichia haun das-chia spattar quel giœ.

Ilg Fernamunt e lg Gols cun gronda armada
[p. 274 modifica]
Ngids in Val da Müstair cun blera sudada:

515Vaing milli bun sudads pruads
E dudasch milli lekais, famalg[s] u femnas nombrads.
Quels tuots pigliavan paun da monitiun.
Que m ha raschuna ün bun Grischun,
Chi stava eir ell als a sarvir,
520E lg paun giüdav’ ell our a cumpartir.
Ans viond nuo in Chiauntsegk massa flaivals chiatats,
Da star scuntar a taunta quantitadt,
Schi vainuo partuot las Lyas staffettas trammis[s]as,
Par chia ellas in agiüd ans ngissan.
525Qua veiva alg inami tramis sacretamaing

In alchiünas Dratüras cun impromis[chi]un e dar ardimaint,
[f. 14b]  Chi stettan færms e nun alvar,
Chi’el nu ls vöglia ne mal ne leed als far.

Qua vains cun uratiun via Deis clamma,
530Chi’el ans giüdar vöglia saimparma.
Deis, par sya gratzchia, ans es surcuri,
Chia la transera in Chiaun[t]segk havains mantgnü.
Ils d Ingiadina zura promptamaing
Cun set tschient hommens sun tar nuo gnids aint.
535Siond chia lass Lyas intardavan da rivar,
Schi leiva ün part cun lg fadif parlamentar.
Igl inammi ha eir prua da sfursar naun,
Cun dudasch tschient sudads ans chiatschar maun.
Sun eir gio suot la chialckiera dla Fdagnöla passads,
540E cun ls falkunets als havains turnantads.
Qua vains vya Deis da cour clama
Et in uratiun persevera.
Sün que es alg inammi (a)[o]ur da Santa Marya yds
E sü Lavin tar ls Luinas-chs sun ngids,
545Par gnir tras Caschauna in Ingiadina
E far cun nuo noscha farina.
Inque ha Deis par spüra gratzchia dritza,
Chia Heinrich düca da Rohan, es in Zuotz riva

Cun Switzars e Frances insembal.
[f. 15a]  550A nuo par ans dafendar,
Qua s hal bain praist fat sü

Et cun sya armada in Luvin es gni.

Qua ls hal in nom da Deis mis maun
[p. 275 modifica]
E battü ls kaisars brichia plaun.

555Qua haune cumentza a s ratirar,
Cun gronda pærsa our d Luvin marschar
E sun a Buorm tras chiaminads
E gio a Matz darchio chiampads.
Alg bun düca es yd ala voutta da Puslaf
560E yd a Matz in pres(s)[ch]a, par ls chiattar.
Et ls ha in nom da Deis mis maun
E zuond blers sudats matza, chi haun
Our d zur Punt da Matz blers sagliantads
Et aint in l’ ova stans[ch]antads.
570Da sort chia zieva la riva taunt morts eiran,
Chia lg flüm da l’ otra vart bütteiva,
— Sco cur bleras buoras vain in l’ ova chiatscha —
Usche blers morts eiran in las rivas farmma.
A saidasch tschient haune fat pras[ch]un,
575Et in baselgia da Matz sarads aint sun.
Alchiüns s haun oblyads da sarvir,

Et alchiüns a Sarnetz praschun fats gnir.
[f. 15b]  Quels tuots u pogk u bler eiran playads,
Gia alchiüns zuond mall tratads.

580Als kaisars, fort marscha,
Haun in Freill darchio spatta.
Quel tapfar barun, lg düca da Rohan,
Ha marscha davo, mo brichia plaun.
Lg bun düca ls ha darchio sagli
585Et ha ls kaisars zuond mal battü.
Qua hal taunt blers matza
E zaintza sapulir lur corps lascha,
Sco l’ ossa hotz in di s po vair.
Que es stat ün tridt tramalg pal vair.
590Quels chi haun pudü mütschar vya,
Sun yds tras Santa Marya;
Haun raschunna, da co chi ls es yds,
In nos pagiais me plü sun gnids.
Quel bun cap. Bartli Kellar,
595Capitauni dals redlis Apacellars,
Üna guargia aint in las alps da Müstair ha vlü schantar.

Mo lg Sr. ambaschadur da Londa nun ha vlü sgundar.
[f. 16a]  Scha quel cus[s]alg haves pudü vallair,
[p. 276 modifica]
Ingiün kaisar nun vess pudü mütschar pal vair.

600Quel tafar barun, lg düca da Rohan,
Chie s hal cusglia e tudt a maun?
Duos grondas fortetzas da far far:
L’üna suot Cuoira, l’ottra a Susch tschanta.
Que tuot in sgiüretza da las Lyas.
605Mo bain racu[n]schüd nun vainuo mya,
Haviond nuo taunt bain dad ell ratschavü.
Chie graa lg havains par que savü?
Coronel Gianatsch dad our munds ünna prapchia fa
Et ha lg bun düca davent chiatscha.
610Cur lg pövel d Ingiadina haun que savü,
Tuot lg pövel grond leet e mala vitta haun giü.
Pero usche es la pegia dalg mal muond,
Chia l bain sarvir vain imblida zuond.
Tadla bain, amuo in po stou eau dir naun,
615Co chi es alg coronel Gianatsch id a maun.
El ha vlü la lya da Spogna far,
A seis petit a contantar.

Cur chia el a Spagna ha giü bain tatta,
[f. 16b]  E sia buorsa bain inpli e sadula,
620El s tgneiva zuond grond e bun,

Chia ell vess doblas raspa ün grond mantun.
Deis bodt dvantar ha eir lascha,
Chia ell es sco un bouf grass cuppa.
Merra, quaunt pogk temp chi’ el ha pudü giudair
625E da syas doblas algretzchia havair.
Quaist tuot par ün exaimpal n - he vlü schantar,
Par chia nos uffauns possan chiattar,
Co chia nos Deis ha da tuot temps chiastia
Tuots quels chi parsavareschan aint lg puchia.
680Baingia chia Deis fa lungia spetta,
Schi vain ell inzacura cun la vandetta.
Ell es ün Deis da la giüstya:
Chiativergia e putrögna nun lasch’el passar vya.
Ell sta löng da s grittantar,
635Cun uratiuns da cour s lasch’ell d chio bunyar.
E scha tü nun vousch es[s]ar chiastya,
Schi (d)[t] parchiüra dal puchia.

Deis ha lg prüm muond figk c[hi]astia,
[p. 277 modifica]
[f. 17a]  Cun l’ova dal dilui zuont peranta.
640Pharo cun seis chiamp per lur puchiads

Sun aint lg marr cotschan stans[ch]antads.
Corach, Datan et Abiran per lur grandaschia
Sun fundats gio ad iffiern vifs, sco bis-chia.
Aint lg dasiert ha Deis peranta
645Ses tschient vouttas milli hommens d armma.
Que es par lur pochia cretta,
Schi ls ha Deis fatt quella vandetta,
Arsalf Calep e Josua,
Aquels duos ha lg Sægner schannia,
650Quels sun stats crataivals e fidels,
E lg Sægner es stat cun ells.
Raj Davit ha eir per sia superfgia giü pchia,
Chia ell seis pöval ha giü nombra.
Mera, inquaunt Deis ha
655Seis raginam zuond fig parchia,
Chia in 3 dys morts oura sun
Sattaunta milli a Buryun.
Als Israelitars haun eir pachia

E sun in Babillon pras[ch]un mana.
[f. 17b]  660Zieva settaunt’ons ls ha Deis turnantads
Our da Babilon et in lur pagiais manads.

Qua haune darchio ingiün bœn tudt a maun,
Infina chia Titum ls ha miss maun
E cun Vispesyanus ls ha ruvinads
665E zuond oura raschyads.
T impaissa, quaunt chia nuo havain mna vya
Guerras, glondas, fam e malatya!
E par nos puchiads ans es quai dchiapa,
E havessans amuo blær plü maritta.
670Pero nos grond Deis, chi da vittorgia,
Ha cun nuo du(f)[v]ra gronda misericorgia.
Ün bun cus[s]alg s da quaist Grischun,
Chi ha tuot quaist fats trat a mantun.
Scha vuo ngi da cour a lg taidlar
675E zuaintar seis cus[s]ailg indret s dapurtar,
Schi vain Deis in quaist muond vant(u)[ü]ra a ns dar
E zieva quaista vitta ain[t] in paravis ans mnar.

Vuo superiuors, indret s wögliat dapurtar
[p. 278 modifica]
E vos subgiets brichia chialchiar.
[f. 18a]  680Lg mal dessad cun giüstia chiastiar,
Buna raschun e policia bain salvar.

In vos uffici saiad brick tardaunts
E laschad far lg mal sco ls uffaun[t]s.
Superiuors gieian avaunt cun bunn exaimpal,
685Schi vain lg pœvel eir zuaintar.
Lg pled da Deis eir dafendai
E sia baselgia sustantai.
Giüda a scodün pro dret e raschun,
Tört nun laschai far ad üngiün:
690Saia a sgnuors ricks, povers u famalg[s],
Schi tgnai raschun tuots ad ingual.
Saungk inotzaint nun spondarai,
Forsa et tört ad ingiün fai.
S algurda, chia Deis ais
695Ün Sægner sur tuot sgnuors e rais,
E po nus tuots ckiœnsch chiattar,
Chi vlain alg prossem pür chialchiar.
Eir vus baps e mammas s algurdai,
A vos uffauns cun bun custüms mussai,
700Par chia bain a temp nun vögliat spargnar,

La tæma dalg Segner als a mussar:
[f. 18b]  Que vain uffauns indrett,
Chi vegnen naun dad ün bun tschep

Sco als uffauns da Abraham,
705Chi haun poss(u)[a]dü la tærra da Canaan.
Eir vuo uffaunts, obedientzchia vögliat far
E via Deis par benediciun ruar,
Schi s vain Deis vantüra in quaist muond s dont
Et in parvais s inquarunond
710Cun beadentscha ætternalla,
Eint in la cuortt cælestyala.
Eir vuo patruns e patrunnas, indret s daportai
Vers voss lavurain[t]s, chi s lavuran d fai.
Eir vus sarviaints, fidelamaing lavura,
715Schi gnivo da Deis zuond bain paya.
Als povars vögliat cuffartar,
In amur da Deis almousna als far.

Als amalads vögliat tscharchiar,
[p. 279 modifica]
In amur da Deis als cuffartar.

720A vos prossem da cour dessad amar,
Alg sieu contar lg apus[s]aivel brich giavüschar.
Culpaunts eschad, alg prossem da l sarvir

Et lg sieu brich manuir.
[f. 19a]  Que chia vuo vlai, chi s vegna fatt,
725Eir ad ün ottar des gnir dat.

Scha vuo lai lg paravis tras Christ surfgnir,
Schi dessad alg prossem fidel sarvir.
A Deis dessans adurar da cour,
Aint lg bsœng al prossem giüdar our.
730Scha quai tuot indret salvain,
Schi vain alg Sægnar a ns far dalg bain
Et aint in paravis ans mnar
E glœrgia ætternala ans far artar,
Tras Jesum Christ, lg nos Signur.
735Ad ell vegna dat tuot lodt e hunnur.
Quaist n - hai scrit par ün exaimpall,
Cragiai pal vaira, chia que nun mainta.
Schi ns para greif las ploeias in quaist muond,
S impissa, quaunt plü greif ais iffiern zuond,
740Inua orma e corp stouan ardar ed ustrir
E me brich lgivrar d murir,
Ardar a saimpar in gronda painna.
— A quel fœ me nun maunchia lainna —.
Quaint me nun ais fin da plauntschar e cridar,

745Sgritzchiar dals dains e saimpar örllar.
[f. 19b]  Que ais in las sckiüretzas dad oura.
E lg værm dla consyentzia, chi me nun moura,

Qua surleifgia, chi’ ün me nun vain,
Ne me havair sprauntza, da star bain.
750Et havair ls sgris[ch]us dimunis in cumpagnia
E stuair star saimpar in lur lya!
Lsquals sun saimpar gritts e sten förgiads,
Sun taunt sgrischus e malprivads;
Ls quals saimper titzan e ston sbrügir
755Partuot l’ ifiern chi sto stramblir.
Ad üna orma cundanada me vain dad,
Neaunt cun ün guot d ova rafrais-chiad.

Quaint ais sckiüretza pützur e füm.
[p. 280 modifica]
A saimpar painar et essar zaintza gliüm.

760Ingiüna sprauntza me plü haun,
Da gnir liberads dalg lœ, chi staun.
O cristiaun, que t(h)a des bain muantar
Da essar pruss e nun fallar.
Eir bain indrett t(h)a dessas inpissar:

765Scha tü stuessas ün daint d ün maun in po in fœ salvar,
[f. 20a]  Tü gnissas figk a cridar et a sbragir
E brich metz’ura a pudair sufrir.

Mo in iffiern fin me nun ha,
Orma e coarp sainpar e sainpar gnir turmanta.
770Qua me nun chialla lur sbragir,
Ne me ün guot d ova pon surfgnir.
Cuntuot dessans da cour vya Deis clammar,
Chi’ el ans vöglia da tal furtüna ustar.
E scha nuo cun vaira cretta lg ruvain,
775Schi vain ell a ns far eir quel dalg bain
Et aint in paravis ans mnar,
Pro seis soingks aungials a tryunfar
In cumpagnia da tuot beads tscharnüds,
Schi eschnuo vantüraivals e bain naschüds.
780O chiar cristiaun, bain indrett dessas tour a cour
La gronda algretzchia, chia üngiüna læungia nun po dir our,
Aint in la cuort cœlestiala
In tuota beadenscha æternala
In compagnia dals soingks aungials.
785In paravis me nun s vain staungial
Pro tauntas beadas ormas.

Que ans des muantar, chia nuo nun dorman,
[f. 20b]  Mo cun vaira cretta in uratzchiun persaverar,
Schi vain lg Sægnar quella grond’hierta a ns dar,

790Chia Jesu Christ ans ha surfgni.
Tras seis soingk saungk ans ha guri
E ns ha tud sü par seis artavals
E ns fa da taunta glœrgia vaira parsnavals.
Cuntuot lg dessan a noss Deis da cour alg ingratzchiar,
795Tras Jesum Christ, nos Sægnar chiar,
Insembal cun lg soingk spiertt, chi ns ha sanctifichia:

Que ais la soingchia Trinitta. Amen.