Franz Moroder da Costa

Cemodo che Tone da Val de Sora e Tita da Val de Sote i é ruade in Paradis ../ ../2 IncludiIntestazione 13 novembre 2015 50% Da definire

Cemodo che Tone da Val de Sora e Tita da Val de Sote i é ruade in Paradis
Teatro ladino (Ampezzo) 2

Cemodo che Tone da Val de Sora e Tita da Val de Sote i é ruade in Paradis


un ato de


Franz Moroder da Costa



Parsonaje:

Tone, che l é in Paradis
Tita, che l rua in Paradis

(fato vede da ra Filodramatica d’Anpezo ai 16.2.1996 e ai 23.10.1996)

Un gran local con un grun de tapee ‘sobas; su sote un zielo scuro e pien de steles; na porta maestra con pede na funestrela.

Tone, duto viestì de bianco, el camina in ca e in là e l se varda d intorno.

Tone: Oh! Ce bel che l é esse in Paradis, no n arae mai cardù che

fosse coscì bel! San Poulo el dijea pura che negun à mai vedù coi sò oce, scotà co ra sò rees, proà inze l cuore duto chel che l Signor l à paricià par ci che i à vorù ben. Aì, l aea propio rejon, besen i ra lascià; l é bel, gran bel. Ades l é tré setemanes che son ca portier da San Piero; el l é ormai vecioto, e coscì l à tolesc fora doi mesc; l é ‘sù al mar a se poussà, e l m à betù me inze l sò cabioto. No, no, gran laoro no in ei mia, ma da ra tèra rua su dute i dis calchedun! D inverno in vien su depì che d istade, saeo, parceche d istade ra ‘sente ra và intorno mesa nuda e al Signor no i sà mia bel, coscì el no fesc outro che i scorse drete al Inferno ...

L é ormai pi de vinte dis che son ca sun porta, e me despiaje l dì, ma fin ancuoi cassù no n ei vedù ruà gnanche un anpezan, ... ades spero che in viene almanco un!

(I peta tré colpe su pa ra porta) Ci saralo mo da sta ora? Me par de conosce sto puign che peta!

(El daerse ra porta e vien inze Tita, viestì de drapo, con un ciapel co ra piuma sun testa) Oh, ci che se vede! Tita, fiol de Bortel de Val de Sote; t asto inpò stufà anche tu de stà inze chel mondato là ‘sò?

Tita: Poh, propio stufà no dirae, ra no n ea mia coscì trista a stà su ra

tèra! Ma un dì o l outro, l é ra fin, i tocia a dute lascià el mondo e sin ‘sì! Pa ra mè femena me despiaje ben, r ea tanto na bona e na varente, ma ce vosto; canche rua ra nostra ora, me tocia tuoi su i nostre copéte e via ...

Me sà che ra mè femena ra me vienarà drio, ca de poco; l ea un tocheto che ra se lagnaa che ra no stajea ben, e ra me dijea despes: "Tita, no sei ce che me sento inze daos, ei festide de aé un burto mal". Ió vardae de i fei corajo e i respondee: "Ce mai, ce mai, Chele, te vedaras che te enes ben de meo, epò ades i à ciatà na medejina noa par chel mal là: l é da tuoi ra sudoses de chi che laora sul stradon da San Vido in inze; l é na medejina pitos ciara e rara da cronpà, ma basta un cuciareto da café al dì e se meora da duta ra magagnes!

Tone: Vardete mo nafrè d intorno, varda ca ce bel che l é!
Tita: (el se varda intorno, epò el disc:) Sacrabolta, ma ca l é propio algo

de bel! Tone: Tiò, tiò, pian, cassù no se pó mia bestemà no, l é da parlà par zivil e i tende a chel che se disc, no tirà fora rejies! Son ancora ‘sodalpè de sciara, ma canche te ruaras su sul prin, sul secondo o mangare sul terzo, alora scì che te vedaras ce bel che l é in Paradis!

Tita: Sacramantua, e alora meneme su a vede alolo!
Tone: T ei beleche dito che no voi pi sentì de sta bestemes, m

intendesto?

Tita: Aì, aì Tone, arae ben da proà a no in dì pi, ades che son ca! Min

é restà solo un, dei vizie del mondo, e arae ben da me dejusà in prescia anche de chel!

Tone: (el và via sun funestra) Vien mo ca a vardà fora, Tita, ‘son!

Varda cuanta bela steles che se vede, in é de dute i colore, e cemodo che es luje! (El fesc de moto co ra man del outro ver). E ca de ca, varda mo cuante soroie che on: i é dute tanto pi grei de chel che vedaon lasò, e i no sciouda mia po tanto; el cioudo che on ca l é duto ra bona aria del Paradis che ra me l porta.

Tita: Sacrestia de fer, ce bel!
Tone: Varda Tita che se te bestemes ancora, ciamo ‘sò San Michel

Arcanjelo, che l te caze inze l Purgatorio, a padì outre zincuanta ane par duta ra tò bestemes!

Tita: (el s insonea ‘sò daante Tone e l se bete a preà) Oh, te preo Tone, te

preo no inze l Purgatorio, ‘sò de là l é senpre umedo, epò me vien fora danoo ra reumes inze sta spala ...!

Tone: Ben ben, par sta ota te pardono, ma che te sepes, ancora na

parolata e te paro via da ca par senpre! Ades ‘son nafré a vardà ce che suzede inze l mondo. (I se bete dute doi in panza sul siolo e i varda fora pa ra funestrela) Uh, ce bel che l é a vardà da ca, cuante paese che se vede: in sarà almanco zento, e calchedun l à ciases coscì outes che es tocia deboto ra neoles, e ce de fun che vien fora dai camis: credo ben che in ciou de nafré see duta chera neola negres che vien inze dal Cadore! Ce polito che se vede ra crodes, ra monte, i cianpe, i prade, ra viles e finamai ra nostra ciasetes! Là via l é Cortina, varda mo ce de automobiles che ‘sira e ce un resiro che l é! Là inze piaza, daante ra Cassa Rurale, l é Nazio tirà de petacio, che el scara i braze e l tira gran sciubiades col sò sciubioto noo ... E là de là, daante ra Coperatia, l é Tone polizioto, viestì de bianco, che el no sà pi ce fei con duta chera motoreles che bordelea ... Là via a man dreta l é Mortija, e de ca l é Crignes; varda mo anche tu, Tita!

Tita: Porcaza Ea, ce bel che l é el nosc paes!
Tone: Aha! Un outra bestema! Ben, ades vatin ‘sò ...! (El lo tira su dal

siolo)

Tita: Pardoneme, pardoneme ancora sta ota, te preo: ra val d

Anpezo r é coscì na bela, che no son bon de me tienì: ma t inprometo che no bestemarei mai pi! Tone: Po ben ben, te pardono danoo, ma che see r ultima ota, gnero? Tita: (el varda ancora na ota fora pa ra funestrela) Hm, ... aì, aì, ... và ben, ... varda mo là ... eh tiò, el tenpo l an passà l é ben stà poco galanton con nosoutre! Fora a Gabona in é alcuante che laora: a vede cemodo che i mena i stefane, no n é da se fei de mereea se ra medejina par chel burto mal r é coscì rara da ciatà ... Se i và inaante a chera moda, i no fenirà gnanche par el dì de San Mai dapodisnà! Varda là, ce che à fato r agajon de st outon, e pi in fora l é ancora peso, e a Ciapuza, là da ra prima ciases, i é ruà ra jera fin inze stua ... Ades besen che me ciate fora Val de Sote, agnoche stajee na ota. Là l é Ronco ... là de sote i Apologne ... e ciasa mea r é ben ancora in Val, scì zerto ... Po varda, là da mi l é duta ra grassa da menà via: sarae deboto ora, l é el brodo che và par sora e l core ‘sò pa ra ares! No no, coscì ra no và mia ben! L é el cuerto de toulà che spande, su ra cejura del orto ra brees es é mesa marzes: se vede alolo che mancia l paron!

Tone: Và là, và là Tita, ce vasto tanto a te cruzià de chi lasò; lascia

pura che i se ranje lore, par te l é ben conpain, te stas ben meo ca, ce vosto de pi de coscì?

Tita: Ormai che son, ades besen propio che varde Gnoche, agnoche l

é 'sù par sora el ru de Ruoiba. Oh, chel rueto là l é ben stranbo canche el se bete! Ades vedo polito, ... là l é Guargné, varda ce biei laore ch i à fato su par Mietres, là scì che l é un bel vede; lassù l é Ciae, e ce de ‘sente che l é daante Sant Antone; i é dute viestide da festes, me par anche de sentì sonà ra cianpanes ... Tone, ‘son mo ca a vardà anche tu, fosc che te vedes meo de me, t as senpre abù i oce pi boi d i miei ... (El lèa su e l se tira da na banda). Tone: (el se cuza ‘sò a vardà fora) Eh, t as ben rejon, Tita, ... a Ciae l à da esse festa granda par calchedun. L é drio a ruà su ra Banda, ... parcé po elo anche ra musica? No capiscio propio ... Parbio, i é dute da nozes chi de ra vila, ades vien ‘sò el conpare, là l é ra sposa con un bel vestì longo e ciapel bianco sun testa, e là l é anche l sposo, de negro e co ra sciarpa bianca: ma ce de ‘sente che i à invidà chi doi! In ei contà deboto sessantacuatro!

Tita: Sarae propio curios de saé ci che l é ra sposa!
Tone: (el dà ancora n ociada, pò el smira Tita e l i disc:) Ebe propio

da te l dì?

Tita: Po, se sà, no speto outro!
Tone: Chera dal vestì bianco l é Chele, ra tò femena!
Tita: (el canbia ziera e l taca a sgnoufà) Ce? Ra mè Chele? No pos crede!

Ignante che morisse ra m aea inprometù, r aea ‘surà che ra no n arae pi tolesc negun ... Ra m aea dito: "No me maridarei pi, parceche de ome boi e brae come te no in ciato de outre, gnanche fora par el Cadore e via par Zoldo!" E ... ci elo el sposo?

Tone: Speta mo che varde meo, e pò te l digo alolo. (El varda ‘sò

danoo) El sposo ... iejo ... l é ... chel pi vecio de chi de ra Sia!

Tita: (el no sà pi ce mus fei) Chel pi vecio de chi de ra Sia? Chel

superbato? Me fejo propio de mereea che Chele ra s ebe sturtà su un medol come chel là! No no, no digo pi nuia, no son bon de ra crede, chesta ca; bon che son cassù, no vorae tornà ‘sò sun chel mondato straerto gnanche ... par un milion de milioi! Seloudadió che son in Paradis, ca scì che sin stajon polito, gnero Tone?

Tone: T as ben rejon, Tita, ... ma intanto t as bestemà danoo; cardee

che te t aesses ormai dejusà! Te pardono anche sto colpo, scì zerto, canche se se usa a bestemà no n à da esse fazile lascià via ... Tiò, vosto vardà ‘sò ancora na ota?

Tita: Nò nò, par carità, in ei ben assei de chel che ei vedù ignante!
Tone: Se t aesses da tornà ‘sò inze l mondo, te tolaraesto danoo

Chele?

Tita: Scota mo Tone, no ra vorae pi gnanche se ra fosse de oro e ...

coi ciaei d arsento: ra me r à fata propio sote l nas, chel demonzio de na bujiona!

Tone: T as dito danoo na rejia, parlà del diou in Paradis no và mia

ben, no. Recordete, te l digo pa r ultima ota, che se te parles ancora na ota malamente, alora scì che fejon i conte, ió e tu!

Tita: Pardoneme, Tone, ma te sas, canche se vede de chera burta

robes là, te vien i ciaei su drete e alora ...

Tone: Chera che on vedù no n é mia na burta roba! Catina ra no n

aea pi negun e r à fato polito a se maridà danoo, no te salo? Se te fosses ancora là pede era, t araes duta ra rejos de te stizà, ma oramai ...!

Tita: Ió m in sarae ben stà lasò ancora alcuante dis, ma l Signor el m

à ciamà, e coscì m à tocià inpiantà là duto e scanpà!

Tone: Bon bon Tita, lascion là: a nosoutre ormai no min vien pi nuia

da chel che suzede inze l mondo: nos doi on beleche fato el gran pas ves r Eternità, e on abù anche ra grazia de ruà in Paradis ... Te despiajelo tanto de esse ca? Voraesto mangare tornà lasò, inze chera val de lagremes?

Tita: No, no! Gnanche par idea, no!
Tone: Bon alora, lascia che el mondo el vade cemodo che el vo, e

dijoni un gramarzé al Signor e a ra Madona che son ca in Paradis, parceche a nosoutre m arae tocià el Purgatorio ... (I sin và via a brazeto, e i cianta) Iuzufui, iuzufui! Ades, Tita, te meno nafré a spasso par el Paradis; chel che te vedes alolo de inze de porta, l é solo r onbria de chel che te fejarei vede da ca inaante!

(Se sente ciantà na canzon, somea un iodel)

Sentesto Tita, ce polito che i cianta in Paradis?

Tita: Aì, Tone! Sente po ca, sente ce un bel iodel: da ra os me pararae

chel bon Nazio. No no, ma ce dighe? No pó esse Nazio, l ei vedù ignante ‘sò daante ra Cassa Rurale che el scaraa i braze!

Tone: E se fosse el tò amigo Bepele?
Tita: Sgorlesto? Gnanche par insogno! Par chel che sei ió, sta sera

Bepele l aea proa sul orghin con chi de ra Scora Cantorum! Tone, no me tien ancora su ra spines! Ades lasceme ‘sì inze, che son propio curios de vede ce bel che l é el Paradis!

(Fin che i sin và inze par porta, indalonse se sente un iodel, e pian pian se sara ra coltrines).

Fin