Pagina:Zibaldone di pensieri IV.djvu/371

(2658-2659-2660) pensieri 359



*   Eademque (mens aut ratio aut sapientia, ut supplet Maius in notis et in addendis, nam superiora in cod. desiderantur) cum accepisset homines inconditis vocibus incohatum quiddam et confusum sonantis (sonantes), incidit (incídit) has et distinxit in partes; et ut signa quaedam, sic verba rebus inpressit, hominesque antea dissociatos iucundissimo inter se sermonis vinclo conligavit. A simili etiam mente, vocis qui videbantur infiniti soni, paucis notis inventis, sunt omnes signati et expressi, quibus et conloquia cum absentibus et indicia voluntatum, et monumenta rerum praeteritarum tenerentur. accessit eo numerus (post inventas scil. voces et litteras), res cum ad vitam necessaria, tum  (2659) una inmutabilis et aeterna: quae prima inpulit etiam ut suspiceremus in caelum, nec frustra siderum motus intueremur, dinumerationibusque noctium ac dierum.... (desunt reliqua) Cicero, de re publica, l. III, c. 2, Romae, 1822, p. 218-9 (22 dicembre 1822).


*   Il verbo sum ebbe antichissimamente un participio presente e questo non fu il piú moderno ens entis, conservato ancora nella nostra lingua, e nella spagnuola, ma sens sentis. Testimonio le voci prae-sens, ed ab-sens, e con-sens, la quale ultima in verità non è altro che la preposizione cum congiunta al participio presente di sum, e vale qui simul est, onde Dii Consentes, Dii qui simul sunt. Vedi Forcellini in Consens, praesens ec. Quindi si fortifica la mia conghiettura e che il verbo sum avesse anche un participio passato, in us, come anticamente l’avevano gli altri neutri ed anche gli attivi in senso attivo (per esempio peragratus, cioè qui peragravit, da peragro attivo), e che questo incominciasse per s, onde da esso fosse  (2660) formato il verbo sto (Roma 22 dicembre 1822).


*   Cicero, de republica, l. III, c. 8-20, p. 230-48, sotto la persona di L. Furio Filo disputa contro la giustizia