Pagina:Vico, Giambattista – Il diritto universale, Vol. I, 1936 – BEIC 1960672.djvu/85


capita lxxi-lxxiii 75

habetur — ut sit vera virtus, qualem supra definivimus, quae omnes virtutes comites habeat1, iustitia universa sit oportet, ut vidimus supra2. Et vicissim iustitia architectonica, quam dicit Aristoteles, quae, ut architectus ancillantibus artibus, ita inferioribus virtutibus imperat, et quam eleganter Scholae appellant «legalem», quia tantum quantum leges porrigitur, quae sedet in animo potestatis civilis et iubet omnibus virtutibus quae conducunt ad civilem beatitudinem; ea ipsa est particularis in animo sapientis, quae omnium virtutum officia imperat ad privatae vitae tranquillitatem. Quid ita? Quia unum verum, una aeterna ratio, quae id dictat; unum verum bonum; una aeterna electio, quae id iubet; una aeterna iustitia; unus Deus.

CAPUT LXXI

DOMINII, LIBERTATIS, TUTELAE GENESIS

Prudens utilitatum destinatio, hoc est destinatio facta ratione, non cupiditate, suadente, gignit dominium; temperatus utilium usus gignit libertatem, quae in aequabili rerum usu consistit; vis fortitudine recta gignit inculpatam tutelam.

CAPUT LXXII

TRES IURIS VOLUNTARII FONTES

Dominium est ius disponendi de re ut velis; libertas est ius vivendi ut velis; tutela est ius tuendi te et tua, si velis.

CAPUT LXXIII

IURIS NECESSARII FONS UNUS

Sed omnia haec aequabiliter, cum modo omnia: quem modum omnibus una adhibet ratio3. Namque avari, luxuriosi

  1. Cap. XLI.
  2. Cap. LXV.
  3. Cap. XLIV.