Pagina:Storia delle arti del disegno III.djvu/396

378 D i s s e r t a z i o n e

Columnæ, Sepulchra, Epitaphia, Eulogia, (sic), Moles, Aquæductus, Statæ, Signa, Tabulæ, Lapides, Marmora, & denique quicquid nomine Antiquitatum, vel Monimentorum comprehendi potest, quantum fieri poterit, conserventur, atque a vepribus, virgultis, arboribus, præcipue hederis, & caprificis, omnino liberentur: neve bis nova domus, aut parietes applicentur, neu ipsa diruantur, comminuantur, confringantur, in calcem coquantur, aut extra Urbem asportentur. Contrafacientes autem pænis pecuniariis, ultra generalem excommunicationis sententiam, quam in eos post monitionem a te eis factam, in his scriptis fecimus, tuo arbitrio imponendis, & ad opus tua curationis hujusmodi applicandis, mulctandi, & puniendi, quæcumque ad hoc pertinentia, & tibi visa quibusvis nostro nomine sub pœnis tibi visis præcipiendi, unum, seu plures loco tui, ubi opus fuerit, cum simili, vel limitata facultate subdeputandi, omniaque alia curandi, perficiendi, & exequendi, quæ ad nostram hanc commissionem effectualiter adimplendam spectare cognoveris &c. Datum Romæ apud Sanctum Petrum &c. die 28. novembris 1534. anno primo. Dal canto suo molto operò quel Pontefice a vantaggio di varj monumenti. Fece disotterrare tutta la base della Colonna Trajana1, come la vediamo; e ducento case fece toglier di mezzo, con tre, o quattro chiesuole 2, in occasione del solenne ingresso in questa città di Carlo V. alli 5. di aprile 1536., per far passare liberamente questo imperatore, e quasi trionfante, entrando dalla porta s. Sebastiano, sotto gli Archi di Costantino, di Tito, di Settimio Severo, e per altre vie fino a s. Pietro in Vaticano3. Le statue cominciarono a crescere in quantità, e montare in pregio dopo


i suoi


  1. Così dice il P. Tempesti Vita di Sisto V. lib, 10. num. 27. Tom. iI. Il Venuti Accur. e succ. descr. topogr. di Roma ant. par. 1. cap. 4. pag. 77. ed altri ne danno il merito a Sisto V., di cui diremo appresso.
  2. Crede l’abate Francesco Valesio Spieg. d’una bolla d’Anacl. II. antipapa, ec. p. 130., che fosse distrutta in quella occasione la chiesa de’ Ss. Sergio e Bacco accanto all’Arco di Settimio Severo, di cui parlammo qui avanti pag. 333., contro il Martinelli ivi citato, che la vuol distrutta dopo.
  3. Vedi Francesco Rabelais Lettr. escrit. ec. lettr. 8. pag. 20. edit. Paris. 1710. in 12.