Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/1322

2619 suspiratio sustineo 2620

in eo figuram divinam, Cic.: aliquid de Popilii ingenio, Cic.: seg. da prop. relat., Cic.: coll’acc. e l’infin., Cic.

suspīrātĭo, ōnis, f, (suspiro), il respirare profondamente, sospiro, Quint. 11, 3, 158.

suspīrātŭs, ūs, m. (suspiro), profondo respiro, suspiratibus haustis dixit, Ov. met. 14, 129.

suspīrĭtŭs, ūs, m. (suspiro), il respirare profondamente, il sospirare, il gemere, l’ansare, Cic. ad Att. 1, 18, 3. Liv. 30, 15, 3.

suspīrĭum, ĭi, n. (suspiro), respiro profondo, 1) sospiro, gemito, Cic. ed a.: suspiria trahere, sospirare, Ov. 2) oppressione di respiro, asma, Sen. e Col.

suspīro, āvi, ātum, āre (da sus e spiro), I) intr., respirare profondamente, gemere, sospirare, a) generic.: occulte, Cic.: e == tradire con sospiri la propria paura o il proprio affanno; con ne e il cong., Hor. carm, 3, 2, 9; di sogg. inan., curae suspirantes, Enn. tr. fr. b) partic., in alqo ovv. in alqa, in alqam, sospirar d’amore per qualc., Catull. ed Ov. II) tr., sospirare amando, bramare, sospirare per q.c. o qualc., spasimare, desiderar vivamente, alios amores, Tibull.: Chloën, Hor.

suspītĭo, ōnis, f., V. 2. suspicio.

susquĕ dequĕ, avv. (subs [== sub] que e deque), in su e in giù, nel linguaggio della conversazione per indicare l’indifferenza in che si tiene una data cosa, de Octavio susque deque (est), non me n’importa, Cic. ad Att. 14, 6, 1.

sussĭlĭo, sussulto, V. subsilio etc.

sustentācŭlum, i, n. (sustento), sostentacolo, puntello, trasl., victoriae, Tac. hist. 2, 28.

sustentātĭo, ōnis, f. (sustento), dilazione, indugio, a) generic.: Cic. de inv. 2, 146. b) partic., come fig. retor., sospensione degli uditori, Cels. in Quint. 9, 2, 22.

sustento, āvi, ātum, āre (intens. di sustineo), tenere q.c. in alto, in su, in piedi; sostenere, reggere, appoggiare, I) propr.: corpus (affinchè non cada), Plin.: fratrem ruentem dextrā, Verg. II) trasl.: 1) sostentare, tenere in piedi, appoggiare, sostenere, mantenere, non lasciar cadere o rovinare, valetudinem, Cic.: bella aliorum auxiliis, Caes.: famem pecore, Caes.: rem publicam, Cic.: amicos fide, Cic.: alcjs tenuitatem suis angustiis, Cic.: nunc me una consolatio sustentat, Cic.: spes mentes civium sustentet, Cic.: eloquentia sustentatus, Cic.: sustentor litteris, mi sostento, Cic.: sustenta te, Cic. 2) sostentare, nutrire, familiam, Ter.: se amicorum liberalitate, Cic. 3) sostenere, sopportare, maerorem, Cic.: aciem diu, Tac.: assol., reggere, in lotta, nec ultra sustentaturi fuerint, nisi in tempore subventum foret, Liv.: aegre sustentatum est, Caes.: aegre is dies sustentatus, in quel giorno ressero appena a fatica, Caes.: in una malattia, sustentavit tamen aliquamdiu, Suet. 4) sostenere, reggere, tenere indietro, impetus legionum, Tac.: hostem, Tac. 5) sostenere, a) tenere indietro, arrestare, aciem, Auct. b. Afr.: paulisper a rege sustentati, Sall. b) arrestare, trattenere, indugiare, rem, malum, Cic.: aedificationem ad tuum adventum, Cic.: sustentata Venus gratissima, godimento amoroso lungamente trattenuto, Ov.

sustĭnĕo, tīnŭi, tentum, ēre (sus e teneo), tenere q.c. in alto, in su, in piedi; sostenere, non lasciar cadere, tenere, sopportare, ecc., quindi I) propr.: 1) sostenere, tener su, non lasciar cadere, reggere, aër sustinet volatus avium, Cic.: se a lapsu (da sdrucciolìo, caduta), tenersi in piedi, reggersi in modo da non cadere, Liv.: e così sempl. se, Cic. e Liv.: vix arma, Liv.: arma male, non regger bene lo scudo, Liv.: speculum manu, Ov. 2) portare, bovem, Cic.: columnae et templa et porticus sustinent, Cic.: lapis albus pocula sustinet, Hor.: furcis spectacula sustinentibus, Liv.: sinus similes fluctibus (abito ondeggiante), Ov.: di alberi, poma, Ov. 3) tenere indietro, arrestare, trattenere, equum incitatum, fermare, Caes.: remos, Cic.: agmen, Liv.: signa, fare alto coll’esercito, Liv.: impetum, Cic. e Liv.: assensionem ovv. assensum, sospendere, Cic.: quindi se, tenersi indietro, trattenersi, Caecin. in Cic. ep.: se ab assensu, Cic.: me sustinebam, ne scriberem, Cic. II) trasl.: 1) sostenere, portare, sopportare, prendere sopra di sè, addossarsi, impadronirsi, superare, a) generic.: causam (la causa), Cic.: causam publicam, Cic.: tres personas, Cic.: munus in re publica, Cic.: nomen consulis, Cic.: sustines non parvam exspectationem imitandae industriae nostrae, si ha di te una non piccola aspettazione, che tu debba imitare la mia operosità, Cic.: vulnera, ictum, Caes.: vim morbi, Caes.: casum belli, Caes.: poenam, Cic.: potentiam alcjs, Cic.: assol., eos querentes non sustinuit, non potè opporsi alle loro lagnanze, Liv.: eos rogantes, Brut. in Cic. ep.: quindi sustineo, mi basta l’animo, posso, sono capace, posso domarmi, deseruisse, Ov.: non sustineo, non posso sopportare, non mi posso indurre, non sono in istato di, non posso, perdere blanditias, Ov.: nocere, Suet.: coll’acc. e l’infin., sustinebunt se litteris non credidisse? Cic. b) partic., sostenere un assalto nemico, reggere, tener fermo contro il nemico, hostium impetum, incursiones hostium, Hirt. b. G.: incursum insidiatorum, Hirt. b. G.: oppugnationem, Caes.: vim hostium, tormentorum, Caes.: proelium, Caes.: certamen, Liv.: numerum hostium, Caes.: hostes, Caes.: copias Germanorum, Caes.: se ab (contro) equitatu, Auct. b. Afr.: ad haec sustinenda, per opporsi, Caes.: assol., sostenere, mantenersi, fermarsi, sese diutius sustinere non posse, Caes.: sustinere Pompejani non potuerunt, Caes.: Brutus Mutinae vix sustinebat, Cic. 2) sostentare, mantenere, nutrire, ager non amplius hominum quinque milia sustinere potest, Cic.: nepotes, Verg.: re frumentariā alimur et sustinemur, Cic.: (arbor) media ipsa ingentem sustinet umbram, mantiene, Verg. 3) trattenere, indugiare, differire, solutionem, Cic.: rem in noctem, Liv.: se, trattenersi, in qualche luogo, Cic. 4) tenere in piedi, sostenere, reggere, far sì che q.c. duri o sussista, civitatis dignitatem ac decus, Cic.: amicum labentem (riguardo alle sostanze), Cic.: animos (animo) pugnantium, Liv.: quindi sustineri, consistere, jurisdictione, Cic.