Il tgaper

../19 ../21 IncludiIntestazione 29 ottobre 2019 50% Da definire

19 21

Il tgaper.

Si el caviertg ded in grepatsch spuretg
2730 In cavalier havev' igniv e letg:
La preit, che varga o formav' il tetg,
Il mir encunter construius sidretg
Sco quarta preit serrava vi la tauna.
Sur il grepault ei deva flurs - striauna:
2735 E vid las preits carscheva fegliadella.
Il trutg tier quella nauscha citadella
Fetg malmaneivels, fuva prigulus:
Mo vid clavellas sin il grugn grippus
Podev' ins arrivar el cuvel ault,
2740 Che semussava sur il teis uaul.
Ord in' aveina de quei grep nascheva
La buola, che per il basegns tonscheva.
In cavalier en nossa vischinonza
En temps antics vivev' en tal' ustonza.
2745 Segirs bein er' el en quell' aulta grotta —
Mo siu vestgiu haveva enqual scrotta,
E buca ditg tonscheva la vivonda,
Pertgei el vev' en in' uiara gronda
Spers sia rauba tutta en malura
2750 E stev' en prighel sez ded ir sutsura.
Mo ina feglia veva quei signur,
E quella era gronda, biala flur.
Las vestas eran sco la cresta tgiet,
Carschev' ell' er' en quei refugi schliet.
2755 Savess il bab per ell' in spus anflar,
In reh, pudess el forsa sesalvar.
In di tut trests encunter Uors el mava
E sia paupradat el deplorava.
El auda tras la selva leu passond
2760 Il clom din tgaper giud in ruver grond:
„La feglia port' a mi, sche sas ti ver
Ton aur, sco i plai ed en ruaus guder;
Schiglioc malur' a ti!“ Il bab, surprius
Da tema, ei tiel tgaper comparius
2765 Beingleiti culla matta. Cun plascher
Di giud il ruver grond il tgaper ner:
„Vegni cun mei en miu casti stupent,
Jeu sundel staus in cavalier pussent,
Mo en in tgaper uss jeu sun midaus
2770 Entras malart ded ina nauscha stria,
Ch' ei ida entraviers sur mia via —
E sai pilver vegnir deliberaus
Mo tras las vossas larmas pietusas,
Vegni, jeu mussel caussas mervegliusas!“
2775 Il tgaper sgol' e dat la direcziun,
La giuvna va, schege en confusiun,
Da la vallada giu va il viadi
Tras enqual plaun e vitg e vischinadi;
La matta vesa numerus castials,
2780 Che miran giu segirs sin vitgs e vals:
Montalt, Carniec e Castelberg, Castrisch,
Ed ella va cul tgaper, cul giavisch,
De gudignar tras igl utschi ventira;
E sut la Selva vegn ell' en planira,
2785 Va en Domliasca tiel curtin de pumma,
Admira novas tuors sin crest e tuma:
Rietberg, Tagstein e Fürstenburg, Canova,
Ed il davos la giuvna fa emprova
Ded ir sil grep Realta sur Tusaun
2890 Portond la libertat ad in carstgaun.
La preit ei teissa, fa empau sterment;
Ei custa sforz de reiver si suren
Finalmein vegn la giuvna sil grep plat
E vesa veglias tuors en in quadrat;
2795 Aviarts per cletg ei il rempart de mir
Ed en la cuort dadens po ella ir.
Giun plaun rebatta sut ils peis sulada,
Tier la cistiarna va la stunclentada,
E tilla la sadiala culla bratscha
2800 E dosta seits e bogna sia fatscha —
E sesa lu sigl ur mirond empau
Entuorn el circuit fortificau.
De ferma construcziun ein ils balfrids,
Ligiada schai en ils cantuns solids
2805 La crappa liunga bein encavegliada,
Cun maulta resistenta bein mirada.
La vart d' attacca ha per defensiun
Ses mirs armai, sulers de bastiun,
Surora giu per fierer crappa, blocca
2810 E dir agl attaccader enqual schnocca.
La matta vegn dal tgaper avisada;
„Mirei spel mir la scala libra lada!
Mei el palas, prendei leu in vaschi
En la secund' alzada, serendi,
2815 En la caplutta sper gl' altar sesei
E larmas cauldas el vischi spondei,
Entochen ch' il cup lenn ei emplenius:
Sa il cup plein sin mei vegnir derschius,
Sun jeu da la malura liberaus;
2820 Jeu roghel vus persuenter en tuts graus,
Mo de turnar da scala giu, mirei
De sponder nuot, schiglioc per nuot fuss ei!“ —
Da scala teissa si va uss la feglia,
De far, sco ordinau, ha buna veglia.
2825 Las cauldas larmas crodan el vaschi,
Fan lag e creschan plaunsiu neu a si.
La sera passa ella ord caplutta
E tegn il cup tremblond en la manutta,
Mo mond da scala giu, in pass falliu
2830 Ei staus caschun, ch' ell' ha in ton spondiu.
Il tgaper sgola neu tut trests cun grir:
„Puspei stueis entscheiver a bargir!“
La giuvna l' auter di, marvegl levada,
Cu il solegl dat neu sin quell' alzada,
2835 En la caplutta va e semurtira.
Per survegnir bein pleina la mesira.
Mo el casti domina il striegn —
Pertgei da scala giu cu ella vegn,
Spond' ella in tschallat giu per la scala. —
2840 Il tgaper di sin quei a la dunschala
Cun brausla vusch: „Spondeis aunc ina gada,
Ei mia sort fetg tresta, sventirada:
Sco tgaper stoi jeu aunc tschien onns plirar!“
Quei pren la matt' a cor cun suspirar,
2845 E gl' auter di dall' alva tochen sera
Fa ella pleins il cup cun tresta tschera,
Serecommonda bein a sontga Gada
Ed uss finalmein ei la fortunada —
Arriva senza sponder giu da scala
2850 E dersch' al tgaper giu per tgierp ed ala
Custeivlas larmas sco per medischina —
Ed uss mirei! Il tgaper tut enina
Semida en in giuven viscal mat,
Il qual engrazia cun in betsch, ch' el dat.
2855 A bratsch els van entuorn en il casti,
Il cavalier ils scazzis arva si
E zeivra o da quels in grond mantun:
El vul tener endretg l' empermischun,
Portar al bab de sia brava spusa
2860 Pagaglia abuldonta generusa. —
Il pauper cavalier en sia grotta
Ha suenter mai purtau vestgiu cun scrotta.
El ei aunc daventaus il possessur
Dil munt sogn Gieri, in beinstont signur.
2865 La brava feglia giu Tusaun a bratsch
Va cun siu spus sigl ault e bi muntatsch. —
Il Heinrich dalla supia s' alzond vul aunc risdar,
Da quei igniv en greppa, che fa sesmervigliar:
Has viu sur Uors la Foppa el grep quei ault igniv,
2870 Il grond casti de Grotta sigl ur dil crap massiv? …
Amiez il precipeci, che mira giu sil Rein,
Sil spazi, che varg' ora fetg inschigneivlamein
Sco in igniv ded evlas encunter il grep dir
Plazzad' ei la fortezia en liug dil tut segir.
2875 En temps sgarscheivels, tuorbels, per ver in tetg francau
In cavalier en greppa quels mirs ha baghegiau,
En duas treis alzadas, sul stermentus uaul,
Cun quater, tschun fenestras, che miran giu dagl ault.
La grotta renomada ha gl' esch viers la damaun,
2880 Entuorn in grugn l' intrada va vi mo plaun e plaun.
Sche la clavella rumpa, lais ti la suga dar,
Stos giu el precipeci, ti culla mort curdar. —
Mo quei che culla forza selai buc aquistar,
Savens entras malezia po gl' inimitg disfar. —
2885 In cavalier en grotta dad in vischin ei staus
Tier ina gasteria ord tauna carmelaus.
Duront ch' il gast seseva gentond cul faulz amitg,
El bandunau refugi ei ius igl inimitg,
Bettend lien las flommas, che han il lenn taccau,
2890 Palaunca, travs ed aissas dadens tut arsentau.
Mo returnond ord grotta ils scrocs ein selischnai
E giu sul precipeci en mala mort curdai. — —
Faviala fetg lingiera demuoss' il fin harmer;
Il Zipert staus egl jester risdond sa far parer,
2895 Sco sch' el, quei ch' el raquenta, cun agens egls vess viu,
E buca dalla lieunga ded auters mo empriu.
Cun biala reverenza ensi enviers il tron
Entscheiva la risdada igl um vestgiu en ponn.