Volksmedizin (Sursettisch, Sutsettisch, Münsterisch)

romancio

Volksmedizin (Sursettisch, Sutsettisch, Münsterisch) Intestazione 11 ottobre 2015 25% Da definire

Volksmedizin.

 
1 Nescher sen las dodesch e betg bung.
2 Chels tgi neschan dall' anzagna digl botsch, on la testa deira.
3 Chels tgi neschan sen l' anzagna da bov, dat gliout gaglerda.
4 Chels tgi neschan sen l' anzagna da scarpiung, von gugent sclavigliont.
5 Chels tgi neschan da l' anzagna digl om dall' ava,
survignan tgunsch ava ainten igl tscharvi.
6 Trer igl flo grev dareiva dal sang grev.
7 Schlets semas inditgeschan pigl solit ena schleta cunzentga.
8 Trombeta digl tgigl è sanadat digl corp.
9 Femnas cun tgavels tschors en tgatgas.
10 Gliout cun tgavels cotschens savoiran mal ed è gliout noscha.
11 Per far creschar igls tgavels è bung figlia d' arbaia.
12 Per far creschar igls tgavels è bung vinars.
13 Per far creschar igls tgavels è bung rischs urteilas.
14 Sch' ins pata igls tgavels aint igl fi,
stogl sarar aint igls pugns, schi vignigl nigna tufareia.
15 Tgavels dess ins mai patar or da fanestra,
partge tras chegl saptg' ins neir striano.
16 Per far eir igls plugls è bung da onschar aint cun sonscha ranscha.
17 Per far eir igls plugls è bung da onschar aint cun tubac
e latg panaglia ansemen.
18 Per far eir igls pelischs è bung metter aint igl
salf tgins dorma tortas badogn.
19 Las unglas ans stogl tagler giu da glin' amunt.
20 Az lavar giu cun latg e scotga fò bela pel.
21 Az lavar giu cun ava da stellas fò bela pel.
22 Az lavar cun puschigna fò bela pel.
23 Per far eir igls tetgels parmaveira az lavar da sonda
da batten cun ava da figlia da nouschs.
24 Per anfermar la pel è bung onschar aint cun seif.
25 Igls neirs, igls fegns e larman tgunsch.
26 Igls grischs, igls ferms; igls verds, igls giat.
27 Betg latg an tgesa, la fom an tgesa.
28 Tgi tgi beva bler latg o sang grev.
29 Latg e vegn fo gateng, vegn e latg fo butatsch.
30 Latgoira veut largioira.
31 Chel tgi beva latg panaglia fò cantar igl vainter.
32 Scotga frestga ranfrestga.
33 Bevar pantg fo bung magung.
34 Pang lom frestg schlet pigl magung.
35 Magler bler pang grang fo plugls.
36 Caschiel veder fo sang grev.
37 Te de flours somvei è bung per suar.
38 Te de somvei è bung per far circular igl sang.
39 La scorsa alva da somvei, la sagonda, è bung
per mal agl tgea da mettar segl front.
40 Poma gianevra è bung per dar forsa agl corp.
41 Poma gianevra è bung per natager la biglia.
42 Earvas tschoras è bung per scaldar.
43 Anziens è bung per far apetit.
44 Te de garschun funtagna è bung per natager igl sang.
45 Lier cun ena peza la renna segl polz tigna davent igls teisas.
46 Malvangas ans stogl tgavar trantar Nossadonna d' Avost
e Nossadonna … September.
47 Bung vegn fò curals.
48 Vegn dat forsa, curasch' e calour.
49 Vegn fò deir la vardat; chegl tgi è aint da d' ava, vign or da vegn.
50 Cafe neir fò tuager.
51 Cafe neir agitescha la nerva.
52 Ena purtanta pazada vign cun ena matta.
53 Cu tgi ena purtanta vo zopa, vignla cun en mat.
54 Per ena pigliolanca seigl avert curanta deis igl parveis.
55 Unfants, tgi neschan cun la tgapitscha, on la furtegna, tgi cora siva.
56 Ena pigliolanca astgeva betg eir or tga sainsa igl von sen tgea,
schi l' era betg anc stada an baselgia.
57 Malsognas ans sacorsch' igl ve da l' ava; schi l' è deira u cotschna,
schi ègl segn da malsang.
58 Schi vign surlaschea ena parsunga e vign catto chint,
tgi seia tatgs aint igl sang, dei igl: chel mora bagn spert.
59 Scu tgi glè en grev malsang, igl giat u igl tgang votan betg star
ple ainten tgombra, noua tgi chel è.
60 Sot igl letg d' en malsang vign mes ena sadela ava, per trer aint
igl teisa da la malsogna.
61 Poma gianevra è bung da magler savens, cu tgi ans ò da vurdar
or ena parsunga malsagna, per betg tgapar giu malsognas.
62 Cu tgi igl our dalla ureglia az volva an se ad en malsang, schi
ègl segn, tg' el mora bagn spert.
63 Cu tgi las rosnas digl nas az fondan fitg, ègl segn, tgi moran
bagn spert.
64 Per tigneir davent teisas da morts, vign ars figlia d' arbaia
e poma gianevra.
65 Cu tgi ainten tga crapa en giat, morigl bagn spert ansatgi.
66 Igl meis da Mars fò igl docter igl sies fagn grass e la mort la si racolta.
67 Per tigneir davent igl folet niva fitgia cuntels ainten la litgira.
68 Per mal agl tgea ègl bung mettar se groma.
69 Per mal agl tgea ègl bung da mettar se figlia lavadegna.
70 Per mal agl tgea ègl bung mettar se ava frestga cun ischia.
71 Per mal agl tgea ègl bung mettar se tgern piertg.
72 Per mal agl tgea ègl bung da far bogn da peis.
73 Igl loft da notg è betg bung pigls daints.
74 Per mintigneir igls daints stogl slogner tubac.
75 Per mal agls daints ègl bung ava da savgia.
76 Per mal agls daints ègl bung tigneir aint pevar.
77 Per mal agls daints ègl bung fimar tubac.
78 Per mal agls daints ègl bung slogner rascha.
79 Per mal agls daints ègl bung tigneir ancuntar boglia cun pantg.
80 Per mal agls daints ègl bung tigneir ancuntar crestgas cun sal tgod.
81 Per mal agls daints ègl bung vinars.
82 Per mal agls daints ègl bung tigneir aint grofals.
83 Per mal agls daints ègl bung tigneir ancuntar pulenta sainza sal.
84 Encunter mal igls daints taglier giu las unglas allas treis.
85 Per mal agls igls è bung da purtar rentgas d' or vigl.
86 Per mal agls igls è bung da purtar ombras menlas.
87 Per lavar or igls igls è bung te da tgiminela.
88 Per mal agls igls è bung da mettar se stopa bugnida aint an cler d' ov.
89 Per mal agls igls è bung da trer tubac.
90 Per mal agls igls è bung da star ainten stgeir.
91 Per mal agl nas è bung onschar aint cun ila d' uleiva.
92 Per mal agl nas è bung trer se ava frestga.
93 Per mal allas ureglias è bung boglia cun pantg cun fregna seial,
ila d' uleiva lascher nir tgot cun aint en pot tgiminela.
94 Per mal agl culez è bung mettar se langa neira tschoffa giud la nursa.
95 Per mal agl culez è bung mettar se en calschoul tschof da langa.
96 Per mal agl culez è bung far igl gurgeln cun ava da sal.
97 Per mal agl culez è bung mazzar ena gaglina e mettar se tgod ella.
98 Per mal agl des è bung onschar aint cun mavogl bov.
99 Per mal agl des è bung pèzas cun rascha.
100 Per mal agl des è bung lavar cun ava ed ischia.
101 Per mal agl des è bung lavar cun ava e sal.
102 Per mal agl des è bung onschar aint cun vinars arnica.
103 Per mal agl des è bung onschar aint cun vinars da furmeilas e savung ansemen.
104 Per mal agl des è bung onschar aint cun vinars gianevra.
105 Per mal agl des è bung far dar en sagl anetgamantg.
106 Per mal agl des è bung sfruschiar aint igl des cula gloca.
107 Per mal agl des è bung mettar se ena tschinta largia da pel.
108 Per mal igl des e bung magugl bov.
109 Per anflo è bung pèzas bugnia ainten groma e cler d' ov.
110 Per anflo è bung arschigl cun flours da fagn.
111 Per anflo è bung boglia da malvangas.
112 Per anflo è bung sonscha culada.
113 Ava da balma è bung per natager igl magung.
114 Alosas è bung per natager igl magung.
115 Poma gianevra è bung per natager igl magung.
116 Per surcargio igl magung è bung te de fenchels.
117 Per mal agl magung è bung scaldar se igl magung cun savlung tgod.
118 Per mal agl magung è bung te d' anzenz.
119 Per mal igl magung è bung vinars poma gianevra.
120 Per mal agl magung è bung cafe neir cun aint vinars.
121 Per mal agl magung è bung sopa cun fregna cun aint vegn.
122 Per mal agl magung è bung vinars d' ansana.
123 Per mal agl magung è bung te da tgiminela.
124 Per mal agl magung è bung te d' earvas tschoras.
125 Per mal agl vainter è bung pantg culo cun aint pulitg.
126 Per mal agl vainter è bung mettar se glimaias smardetgedas.
127 Per mal agl vainter è bung pulitg.
128 Per mal agl vainter è bung ila d' arbaias.
129 Per mal agl vainter è bung ava da rischs urteilas.
130 Ancauntar mal igl vaintar soin:
„Mal igl vaintar, tgi coza saimper, da loin sé an l' otar, poss' igl
ampo mai far otar.“
131 Per igl madernetsch è bung scaldar se cun crestgas grang.
132 Per igl madernetsch è bung onschar cun ila d' uleiva tgod.
133 Per igl madernetsch è bung bogns da scorsa da rouar.
134 Latg tgora cun aint agl è bung per far eir igls verms ad unfants.
135 Per far passar igl verm solitari è bung da star la dumang da
gigign sur ena broca latg aint.
136 Per far passar da corp è bung magler blera tgern piertg.
137 Per far passar da corp è bung meila cotga.
138 Per far passar da corp è bung tgern malmadeira.
139 Per far passar da corp è bung ava da zveschgas.
140 Per far passar ava è bung ena vascheia portg cun aint ava
bugliainta e mettar segl vainter.
141 Per far passar ava è bung te da somvei.
140 Per far passar l' ava e biun fleurs tgaval.
143 Per far passar ava è bung te da cuas giat.
144 Per far passar ava è bung tamf d' ava da peterschegl.
148 Per far passar bler ava è bung te da monas tscharieschas e couas giat.
146 Per far passar ava è bung te da froslas.
147 Per far passar ava è bung te da parmoglias.
148 Per da fret è bung latg bugliant cun aint mel.
149 Per da fret è bung te da somvei.
150 Per da fret è bung vegn tgod cun aint blera scorsa canela.
151 Per da fret è bung far suar fitg.
152 Per la tos è bung ava da semglign.
153 Per la tos è bung da far coir grang e bevar da chel ava, aber
avant tgi bevar sbattar aint en ov frestg.
154 Per la tos è bung èrva bisetg cun aint salpeter.
155 Per la tos è bung bevar mintga mument en schluc ava tiva cun
aint ena presa sal.
156 Per la tos è bung latg buglia cun aint luargia da somvei.
157 Per la tos è bung ava da grang.
158 Per la tos da fret è bung sonscha tgoda.
159 Per la tos canegna è bung lascher magler en po igl tgang or
digl plat, avant tgi dar agl unfant, e siva dar a chel.
160 Per la tos canegna è bung gras tgang.
161 Per la tos tgang è bung ava da tschavolas.
162 Per la tos tgang è bung te da violas.
163 Egn tgi maglia en tschentaner (igls tschentavel ov, tgi ena gagligna
fo) tgapa betg la pointga.
164 Per la pointga è bung boglia da recs.
165 Per la pointga è bung izungs ainten groma.
166 Per la pointga è bung barsar pang e vegn ainten pantg culo.
167 Per la pointga è bung ava da burschignung.
168 Per la pointga è bung bevar ava da grang da senaf.
169 Per la pointga è bung dar flo e puspe dar flo agl sang.
170 Per la pointga è bung bevar en sdong pitschen ila d' uleiva la dumang da gigign.
171 Per la pointga è bung bevar te da somvei.
172 Per la pointga è bung scaldar se pulenta.
173 Per la pointga è bung scaldar se satgets cun crestgas.
174 Per igl stretg è bung ava da setgar candal.
175 Per igl stretg è bung schirung.
176 Per igl stretg è bung cafe neir ferm cun aint vinars.
177 Per igl stretg è bung te da violas.
178 Per igl stretg è bung cafe neir cun aint luargia da somvei.
179 Per igl stretg è bung te da sem glign.
180 Per igl stretg è bung mettar tgern piertg segl brost.
181 Per igl stretg è bung mettar segl brost sonscha.
182 Per igl stretg è bung mettar segl brost tgiminela tgoda sitga.
183 Per la stroca è bung trer se ava da sal.
184 Per la stroca è bung tamf da te da tgiminela.
185 Per la stroca è bung onschar aint sesom igl nas cun gras.
186 Per masagligns è bung magler carschung fontanga ed arscholas.
187 Per masagligns è bung dascha pign ainten tgombra.
188 Schirung tgora è bung per masagligns.
189 Per masagligns è bung te da schilendras.
190 Erva bisetga bregna cun aint latg tgora è bung per la malsogna da masagligns.
191 Per masagligns è bung te da risch d' ansanga la dumang da gigign.
192 Per masagligns è bung slogner rascha.
193 Per masagligns è bung tgern tgang.
194 Per igl bleisucht è bung ava da gotas da calzers.
195 Per igl bleisucht è bung te da risch d' ansanga.
196 Per igl bleisucht è bung magler rischs menlas.
197 Per igl bleisucht è bung magler rischs cotschnas.
198 Per betg lascher schalantar igls pecs trei aint peouls fatg da langa
da pudel.
199 Per betg lascher schalantar è bung trer aint calschouls fatgs cun
langa e tgavels ansemen.
200 Per schalanto è bung onschar aint cun ila d' uleiva.
201 Per schalanto igls pècs è bung fel da portg.
202 Per schalanto eir cugls peis ainten ena boglia da neiv ed ava ansemen.
203 Per schalanto e bien pepulain.
204 Per tagls è bung ervas da tagls.
205 Per tagls è bung largea larasch.
206 Per tagls è bung tschendra da tubac.
207 Per trer or spegnas mettar se rascha.
208 Per trer or spegnas lavar cun glischiva.
209 Per stilitar igl sang è bung mettar se teila filunzas.
210 Per stilitar igl sang è bung da mettar se tschendra tubac.
211 Per stilitar igl sang è bung mettar se filucs da tgovan.
212 Per stilitar igl sang è bung mettar se glatscha.
213 Per stilitar igl sang è bung mettar se sponga.
214 Per na struclada unschar aint cun saleiva.
215 Per na struclada mettar se limaias smardatgedas.
216 Per ars igls mangs mettar se lòza.
217 Per ars igls mangs mettar se ila d' uleiva.
218 Per ars igls mangs è bung star en mument sur igl fi.
219 Per gegls d' aviouls è bung tigneir cuntar ena cut.
220 Per gegls d' aviouls è bung tigneir cuntar en crap.
221 Per gegls d' aviouls è bung mettar se lòza.
222 Per az urtilo è bung onscher se cun ila d' uleiva.
223 Per az urtilo è bung mettar se lavadegna.
224 Per az urtilo è bung bugnier cun speida.
225 Schi ens vigna mors d' ena serp egl de mettar se ena gagligna
neira sen la plaia, chella duess trer igl teissa.
226 Per far rompar or mettar se rascha.
227 Per far rompar or mettar se lavamaint.
228 Per tgern mala ardar or cun crap infernal.
229 Per tgern mala è bung tschendra da pipa tgoda.
230 Per dervats onschar cun sal.
231 Per dervats onschar cun saleiva.
232 Per remas è bung onschar aint cun tscheira d' ureglias.
233 Per remas è bung onschar aint cun seif.
234 Per remas è bung liar aint en tro da calgers anraschea.
235 Per mal allas giuadeiras è bung far bogn da fagn da colm.
236 Per mal allas giuadeiras è bung durmeir ainten fagn da colm.
237 Per mal allas giuadeiras è bung far bogn cun zundregna.
238 Per ranforsar la nerva onschar aint cun vinars d' arnica e savung.
239 Per ranforsar la nerva onschar aint cun mavogl bov.
240 Per tigneir davent mal da nerva vign purto cater
castognas salvatgas, … dus per casatga ed ins sainta betg ple chel mal.
241 Per rematismus è bung az urtilar.
242 Per rematismus è bung az lavar cun ava freida ed ischia.
243 Per rematismus è bung mettar se langa neira tschoffa giud la nursa.
244 Per rematismus è bung mettar se en satg tgi è sto aint fregna grang.
245 Per rematismus è bung far bogns tgods cun aint sal.
246 Per igl granfen è bung onschar aint las tgomas cun gras.
247 Per igl granfen è bung ena corda tgirom anturn igl vantregl.
248 Per igl granfen è bung ensatge d' atschal ainten letg.
249 Per igl granfen è bung az stendar fitg.
250 Pigl sanglot è bung da far en sagl.
251 Pigl sanglot è bung da magler ensatge.