Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/555: differenze tra le versioni

Barbaking (discussione | contributi)
Barbaking (discussione | contributi)
 
Stato della paginaStato della pagina
-
Pagine SAL 50%
+
Pagine SAL 75%
Corpo della pagina (da includere):Corpo della pagina (da includere):
Riga 1: Riga 1:
{{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: infantes statuas, ''far screpolare'', {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor.}}: equus ungulis fissis, {{AutoreCitato|Gaio Svetonio Tranquillo|Suet.}}: in partes est duas fissa lingua, {{AutoreCitato|Gaio Svetonio Tranquillo|Suet.}}: Marsis finduntur cantibus angues, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: ''trasl''., partes via se findit in ambas {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}}: ''pregn''., alte finditur in solidum cuneis via, ''viene aperta'', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}} '''''II''''') ''in senso più largo, fendere'' '''''== dividere, tagliare, spezzare''''', hāc insula quasi rostro finditur Fibrenus (fluvius), {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: finditur etiam spiritus objectu aliquo, {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint.}}: patrios f. agros sarculo, ''solcare (== lavorare)'', {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor.}}: terras vomere, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: aëra, ''fender l’aria volando'', {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: tellurem, ''solcare, tagliare (di fiumi)'', {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor.}}: mare ''o'' fretum carinā, {{AutoreCitato|Sesto Properzio|Prop.}} e {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: ''trasl''., mensem Aprilem, ''dividere in due parti eguali il mese d’A. (detto delle Idi)'', {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor.}}: et mihi dividuo findetur munere quadra, ''sarà divisa, ecc. == mi toccherà per metà'', {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor.}} [[:w:Epistole (Orazio)|ep.]] [[:s:la:Epistulae (Horatius)/Liber I|1, 17, 49]]. ''Partic. sost''. {{Ancora|fissum|<big>'''fissum'''</big>}}, i, n. '''''fessura, fenditura''''', ''partic''., f. jecoris, ''come'', t. t. ''del linguaggio degli Aruspici'', '''''incisione''''' ''delle viscere (probab. tra i diversi lobi del fegato) della vittima'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: f. familiare, ''V''. familiaris ''alla fine''.
{{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}.: infantes statuas, ''far screpolare'', {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor}}.: equus ungulis fissis, {{AutoreCitato|Gaio Svetonio Tranquillo|Suet}}.: in partes est duas fissa lingua, {{AutoreCitato|Gaio Svetonio Tranquillo|Suet}}.: Marsis finduntur cantibus angues, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}.: ''trasl''., partes via se findit in ambas {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}.: ''pregn''., alte finditur in solidum cuneis via, ''viene aperta'', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}. '''''II''''') ''in senso più largo, fendere'' '''''== dividere, tagliare, spezzare''''', hāc insula quasi rostro finditur Fibrenus (fluvius), {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: finditur etiam spiritus objectu aliquo, {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint}}.: patrios f. agros sarculo, ''solcare (== lavorare)'', {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor}}.: terras vomere, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}.: aëra, ''fender l’aria volando'', {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}.: tellurem, ''solcare, tagliare (di fiumi)'', {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor}}.: mare ''o'' fretum carinā, {{AutoreCitato|Sesto Properzio|Prop}}. e {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}.: ''trasl''., mensem Aprilem, ''dividere in due parti eguali il mese d’A. (detto delle Idi)'', {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor}}.: et mihi dividuo findetur munere quadra, ''sarà divisa, ecc. == mi toccherà per metà'', {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor}}. [[:w:Epistole (Orazio)|ep.]] [[:s:la:Epistulae (Horatius)/Liber I|1, 17, 49]]. ''Partic. sost''. {{Ancora|fissum|<big>'''fissum'''</big>}}, i, n. '''''fessura, fenditura''''', ''partic''., f. jecoris, ''come'', t. t. ''del linguaggio degli Aruspici'', '''''incisione''''' ''delle viscere (probab. tra i diversi lobi del fegato) della vittima'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: f. familiare, ''V''. familiaris ''alla fine''.


{{Ancora|fingo|<big>'''fingo'''</big>}}, finxi, fictum, ĕre (''radice'' FIG, donde anche ''figulus''), '''''I''''') '''''toccare, accarezzare, lisciare leggermente''''', manus aegras manibus amicis, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: corpora linguā, {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}} '''''II''''') ''pregn''.: A) ''accarezzando, modulando, ecc., anzitutto in una massa molle'', '''''ridurre, foggiare, figurare, effingere, scolpire''''', ''di coloro che fanno figure d’argilla e di cera, e in genere di chi lavora in materia atta ad essere foggiata'', l) ''propr''.: pocula de humo, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: e cera, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''partic. di scultori'', a Lysippo fingi volebat, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ars fingendi, ''scultura'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: imago ficta, ''statua'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''di animali'', favos (''delle api''), {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: fingere et construere nidos, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: lambendo mater (ursa) in artus fingit, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: ''della natura'', natura fingit hominem, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: maleficam nactus est naturam in corpore fingendo, {{AutoreCitato|Cornelio Nepote|Nep.}}: ''poet. di poeta'', versus, ''creare'', {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor.}}: ''dell’anima'', a qua (mente) is (vultus) fingitur, ''di cui questo è come uno specchio, un riflesso'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} 2) ''trasl''., a) '''''cambiare, rinnovare''''', vitam subito flecti fingique posse, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''con dopp''. acc, '''''creare''''' ''(simile a) q.c'', '''''fare, ridurre''''', si miserum Fortuna Sinonem fìnxit, ''se la sorte ha fatto S. infelice'', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}} b) '''''farsi''''' ''nella mente l''’'''''imagine''''' ''di q.c.'', '''''progettare, pensare''''' ''a q.c.'', '''''imaginarsi, figurarsi, raffigurarsi, supporre, credere e sim'''''., animo, cogitatione imaginem hujus condicionis meae, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ex sua natura ceteros, ''giudicare a seconda della propria natura, partendo da sé come punto di confronto'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: sibi metum, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}}: inanes sibi metus, {{AutoreCitato|Gaio Plinio Cecilio Secondo|Plin.}} [[:w:Lettere di Plinio|ep.]]: ''con doppio'' acc., quod si qui me astutiorem fingit, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''coll''’acc ''e l''’infin., finge aliquem fieri sapientem, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: cura mihi fingo uno nos animo futuros (esse), {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen.}}: eum te esse finge, qui sum ego, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''seg. da prop. relat''., {{AutoreCitato|Albio Tibullo|Tibull.}} 2, 6, 51 e segg.: cfr. {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}} [[:w:Le metamorfosi (Ovidio)|met.]] [[:s:la:Metamorphoses (Ovidius)/Liber VI|6, 491]] e segg., ''assol''., ne finge, ''non pensarlo'', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}} [[:w:Eneide|Aen.]] [[:s:la:Aeneis/Liber IV|4, 338]]. c) '''''imaginare, inventare, dire''''' ''falsamente'', causas, {{AutoreCitato|Publio Terenzio Afro|Ter.}} ed {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: verba, ''far discorsi da menzognero'', {{AutoreCitato|Gaio Sallustio Crispo|Sall.}}: crimina in alqm, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''coll''’acc. ''e l''’infin., (me) voluisse, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: quem prodere rem Danaam finxit, ''attribuì a lui falsamente il tradimento verso i Danai'', {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}} d) '''''pensare''''' ''a q.c.'', '''''macchinare''''', parricidia {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen.}}: profectionem, {{AutoreCitato|Marco Giuniano Giustino|Justin.}} B) ''col concetto secondario di ordine, disposizione, apparecchio'', '''''preparare, ordinare, aggiustare, acconciare''''' ''e sim''. 1) ''propr''.: a) generic: vitem putando, {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}} [[:w:Georgiche|ge.]] [[:s:la:Georgicon/Liber II|2, 407]]. b) ''come termine proprio dell’ordine della toilette'' '''''== acconciare, assettare''''', toties positas comas, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: crinem fronde premit fingens, {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}}: trasl., ''della pers. stessa'', fingi curā mulierum, {{AutoreCitato|Fedro|Phaedr.}}: se fingere alci (''per alc''.), {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}} e) ''dell’atteggiamento del volto, ecc''., fingere vultum == ''prendere un aspetto amichevole, comporre l’aspetto'', {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}} [[:w:Le metamorfosi (Ovidio)|met.]] [[:s:la:Metamorphoses (Ovidius)/Liber IV|4, 319]]; ''opp. == prendere un aspetto tranquillo dissimulante la paura, contraffare la propria ciera, il proprio aspetto'', {{AutoreCitato|Gaio Giulio Cesare|Caes.}} [[:w:De bello gallico|b. G.]] [[:s:la:Commentarii de bello Gallico/Liber I|1, 39, 4]]; ''cfr''. voltus quoque hominum fingit scelus, ''quel malanno sa perfino atteggiare il volto alla gente'', {{AutoreCitato|Publio Terenzio Afro|Ter.}} [[:w:Heautontimorumenos|heaut.]] [[:s:la:Heautontimorumenos/Actus_V|887]]: ''così anche'': fleto pectore fatur, ''da menzognero'', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}} [[:w:Eneide|Aen.]] [[:s:la:Aeneis/Liber II|2, 107]]. 2) trasl.: a) ''mediante lezioni, ammaestramenti, ecc.'', '''''istruire, scozzonare, formare, educare''''', equum ire tenera cervice, ''ammaestrare'', {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor.}}: oratorem, vocem, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: voce paterna fingi ad rectum, ''esser rivolti, educati al retto, al giusto'', {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor.}} b) '''''foggiare, confermare''''' ''secondo un modello, un esemplare'', se totum ad arbitrium alcjs, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: se ex forma rei publicae, ''adattarsi secondo'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} c) '''''accomodare, adattare''''', sermonem ad voluntatem alcjs, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} d) '''''rendere accessibile, arrendevole, docile, guadagnare''''', mentem et voluntates eorum, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: animos, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} — Partic. {{Ancora|fictus|<big>'''fictus'''</big>}}, a, um '''''== imaginario, inventato, finto, falso''''', dii, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: testes, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: vultus fleti simulatique, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} fabula, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: narrationes, ''delle favole esopiche'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''poet'': carmen, ''contenente invenzioni'', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}}: sost., a) fictus, i, m., '''''ipocrita, menzognero''''', {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor.}} b) {{Ancora|fictum|fictum}}, i, n., '''''invenzione''''', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}} ''ed'' {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}
{{Ancora|fingo|<big>'''fingo'''</big>}}, finxi, fictum, ĕre (''radice'' FIG, donde anche ''figulus''), '''''I''''') '''''toccare, accarezzare, lisciare leggermente''''', manus aegras manibus amicis, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}.: corpora linguā, {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}. '''''II''''') ''pregn''.: A) ''accarezzando, modulando, ecc., anzitutto in una massa molle'', '''''ridurre, foggiare, figurare, effingere, scolpire''''', ''di coloro che fanno figure d’argilla e di cera, e in genere di chi lavora in materia atta ad essere foggiata'', l) ''propr''.: pocula de humo, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}.: e cera, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: ''partic. di scultori'', a Lysippo fingi volebat, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: ars fingendi, ''scultura'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: imago ficta, ''statua'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: ''di animali'', favos (''delle api''), {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: fingere et construere nidos, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: lambendo mater (ursa) in artus fingit, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}.: ''della natura'', natura fingit hominem, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: maleficam nactus est naturam in corpore fingendo, {{AutoreCitato|Cornelio Nepote|Nep}}.: ''poet. di poeta'', versus, ''creare'', {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor}}.: ''dell’anima'', a qua (mente) is (vultus) fingitur, ''di cui questo è come uno specchio, un riflesso'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}. 2) ''trasl''., a) '''''cambiare, rinnovare''''', vitam subito flecti fingique posse, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: ''con dopp''. acc, '''''creare''''' ''(simile a) q.c'', '''''fare, ridurre''''', si miserum Fortuna Sinonem fìnxit, ''se la sorte ha fatto S. infelice'', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}. b) '''''farsi''''' ''nella mente l''’'''''imagine''''' ''di q.c.'', '''''progettare, pensare''''' ''a q.c.'', '''''imaginarsi, figurarsi, raffigurarsi, supporre, credere e sim'''''., animo, cogitatione imaginem hujus condicionis meae, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: ex sua natura ceteros, ''giudicare a seconda della propria natura, partendo da sé come punto di confronto'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: sibi metum, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv}}.: inanes sibi metus, {{AutoreCitato|Gaio Plinio Cecilio Secondo|Plin}}. [[:w:Lettere di Plinio|ep.]]: ''con doppio'' acc., quod si qui me astutiorem fingit, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: ''coll''’acc ''e l''’infin., finge aliquem fieri sapientem, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: cura mihi fingo uno nos animo futuros (esse), {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen}}.: eum te esse finge, qui sum ego, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: ''seg. da prop. relat''., {{AutoreCitato|Albio Tibullo|Tibull}}. 2, 6, 51 e segg.: cfr. {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}. [[:w:Le metamorfosi (Ovidio)|met.]] [[:s:la:Metamorphoses (Ovidius)/Liber VI|6, 491]] e segg., ''assol''., ne finge, ''non pensarlo'', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}. [[:w:Eneide|Aen.]] [[:s:la:Aeneis/Liber IV|4, 338]]. c) '''''imaginare, inventare, dire''''' ''falsamente'', causas, {{AutoreCitato|Publio Terenzio Afro|Ter}}. ed {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}.: verba, ''far discorsi da menzognero'', {{AutoreCitato|Gaio Sallustio Crispo|Sall}}.: crimina in alqm, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: ''coll''’acc. ''e l''’infin., (me) voluisse, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}.: quem prodere rem Danaam finxit, ''attribuì a lui falsamente il tradimento verso i Danai'', {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}. d) '''''pensare''''' ''a q.c.'', '''''macchinare''''', parricidia {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen}}.: profectionem, {{AutoreCitato|Marco Giuniano Giustino|Justin}}. B) ''col concetto secondario di ordine, disposizione, apparecchio'', '''''preparare, ordinare, aggiustare, acconciare''''' ''e sim''. 1) ''propr''.: a) generic: vitem putando, {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}. [[:w:Georgiche|ge.]] [[:s:la:Georgicon/Liber II|2, 407]]. b) ''come termine proprio dell’ordine della toilette'' '''''== acconciare, assettare''''', toties positas comas, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}.: crinem fronde premit fingens, {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}.: trasl., ''della pers. stessa'', fingi curā mulierum, {{AutoreCitato|Fedro|Phaedr}}.: se fingere alci (''per alc''.), {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}. e) ''dell’atteggiamento del volto, ecc''., fingere vultum == ''prendere un aspetto amichevole, comporre l’aspetto'', {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}. [[:w:Le metamorfosi (Ovidio)|met.]] [[:s:la:Metamorphoses (Ovidius)/Liber IV|4, 319]]; ''opp. == prendere un aspetto tranquillo dissimulante la paura, contraffare la propria ciera, il proprio aspetto'', {{AutoreCitato|Gaio Giulio Cesare|Caes}}. [[:w:De bello gallico|b. G.]] [[:s:la:Commentarii de bello Gallico/Liber I|1, 39, 4]]; ''cfr''. voltus quoque hominum fingit scelus, ''quel malanno sa perfino atteggiare il volto alla gente'', {{AutoreCitato|Publio Terenzio Afro|Ter}}. [[:w:Heautontimorumenos|heaut.]] [[:s:la:Heautontimorumenos/Actus_V|887]]: ''così anche'': fleto pectore fatur, ''da menzognero'', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}. [[:w:Eneide|Aen.]] [[:s:la:Aeneis/Liber II|2, 107]]. 2) trasl.: a) ''mediante lezioni, ammaestramenti, ecc.'', '''''istruire, scozzonare, formare, educare''''', equum ire tenera cervice, ''ammaestrare'', {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor}}.: oratorem, vocem, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: voce paterna fingi ad rectum, ''esser rivolti, educati al retto, al giusto'', {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor}}. b) '''''foggiare, confermare''''' ''secondo un modello, un esemplare'', se totum ad arbitrium alcjs, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: se ex forma rei publicae, ''adattarsi secondo'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}. c) '''''accomodare, adattare''''', sermonem ad voluntatem alcjs, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}. d) '''''rendere accessibile, arrendevole, docile, guadagnare''''', mentem et voluntates eorum, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: animos, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}. — Partic. {{Ancora|fictus|<big>'''fictus'''</big>}}, a, um '''''== imaginario, inventato, finto, falso''''', dii, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: testes, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: vultus fleti simulatique, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}. fabula, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: narrationes, ''delle favole esopiche'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: ''poet'': carmen, ''contenente invenzioni'', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}.: sost., a) fictus, i, m., '''''ipocrita, menzognero''''', {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor}}. b) {{Ancora|fictum|fictum}}, i, n., '''''invenzione''''', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}. ''ed'' {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}.


{{Ancora|finiens|<big>'''fīnĭens'''</big>}}, entis, m. (finio), '''''orizzonte''''', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} [[:w:De divinatione|de div.]] [[:s:la:De divinatione/Liber II|2, 92]]. {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen.}} [[:w:Naturales quaestiones|nat. qu.]] [[:s:la:Quaestiones Naturales/Liber IV|5, 17, 3]]
{{Ancora|finiens|<big>'''fīnĭens'''</big>}}, entis, m. (finio), '''''orizzonte''''', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}. [[:w:De divinatione|de div.]] [[:s:la:De divinatione/Liber II|2, 92]]. {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen}}. [[:w:Naturales quaestiones|nat. qu.]] [[:s:la:Quaestiones Naturales/Liber IV|5, 17, 3]]


{{Ancora|finio|<big>'''fīnĭo'''</big>}}, īvi, ītum, īre (finis); '''''delimitare, confinare, porre tra dati confini, I''''') ''propr''.: imperium populi Rom. (''del Reno''), {{AutoreCitato|Gaio Giulio Cesare|Caes.}}: signum animo, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}}: lingua finita dentibus, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} '''''II''''') trasl.: A) ''porre i confinici q.c'', '''''limitare''''' ''q.c''., cupiditates, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: censuram, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}} B) '''''stabilire, determinare''''', a) generic: numerum liberorum, {{AutoreCitato|Publio Cornelio Tacito|Tac.}}: modum, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: tempus, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: diem, locum, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}}: latitudinem silvae, {{AutoreCitato|Gaio Giulio Cesare|Caes.}}: spatia omnia temporis non numero dierum, sed noctium, {{AutoreCitato|Gaio Giulio Cesare|Caes.}}: mors est omnibus finita, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: modus finiendi, ''indicativo'', {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint.}}: ''impers''., finitur, ne etc, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}} b) '''''determinare mediante una spiegazione, dichiarare''''', causam, {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint.}} c) (''come'' t. t. ''filos''.) '''''definire''''', {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen.}} ''e'' {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint.}} C) '''''finire''''', 1) ''in gen''.: bellum, {{AutoreCitato|Gaio Giulio Cesare|Caes.}}: alci vitam, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}; vitam suspendio, {{AutoreCitato|Gaio Svetonio Tranquillo|Suet.}}, immatura morte, {{AutoreCitato|Velleio Patercolo|Vell.}}: per vulnera, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: animam in aris, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: Latinum (verbum), quod o et n litteris finiretur, non inveniebant, {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint.}} 2) ''partic'': a) '''''finire uno''''' ''== condurlo a morte'', alqm, {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen.}} [[:w:Consolatio ad Marciam|ad Marc.]] [[:s:la:Ad Marciam, de Consolatione|3, 3]] ''ed a.: e'' intr., '''''finire''''' ''== morire'', {{AutoreCitato|Publio Cornelio Tacito|Tac.}} [[:w:Annali (Tacito)|ann.]] [[:s:la:Ab excessu divi Augusti (Annales)/Liber VI|6, 50]]: ''e così mediale'' finiri, ''assol''., {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} poët., {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen.}} ''ed a''.: morbo, {{AutoreCitato|Gaio Plinio Cecilio Secondo|Plin.}} [[:w:Lettere di Plinio|ep.]]: ''e'' finiri == '''''estinguersi''''', finita Claudiorum domo, {{AutoreCitato|Publio Cornelio Tacito|Tac.}} [[:w:Storie (Tacito)|hist.]] [[:s:la:Historiae (Tacitus)/Liber I|1, 16]]. b) '''''finire, concludere''''' ''nel parlare o nello scrivere'', omnia, Ov.: precem, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: voto volumen, {{AutoreCitato|Velleio Patercolo|Vell.}}: cum
{{Ancora|finio|<big>'''fīnĭo'''</big>}}, īvi, ītum, īre (finis); '''''delimitare, confinare, porre tra dati confini, I''''') ''propr''.: imperium populi Rom. (''del Reno''), {{AutoreCitato|Gaio Giulio Cesare|Caes}}.: signum animo, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv}}.: lingua finita dentibus, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}. '''''II''''') trasl.: A) ''porre i confinici q.c'', '''''limitare''''' ''q.c''., cupiditates, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: censuram, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv}}. B) '''''stabilire, determinare''''', a) generic: numerum liberorum, {{AutoreCitato|Publio Cornelio Tacito|Tac}}.: modum, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: tempus, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: diem, locum, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv}}.: latitudinem silvae, {{AutoreCitato|Gaio Giulio Cesare|Caes}}.: spatia omnia temporis non numero dierum, sed noctium, {{AutoreCitato|Gaio Giulio Cesare|Caes}}.: mors est omnibus finita, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: modus finiendi, ''indicativo'', {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint}}.: ''impers''., finitur, ne etc, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv}}. b) '''''determinare mediante una spiegazione, dichiarare''''', causam, {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint}}. c) (''come'' t. t. ''filos''.) '''''definire''''', {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen}}. ''e'' {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint}}. C) '''''finire''''', 1) ''in gen''.: bellum, {{AutoreCitato|Gaio Giulio Cesare|Caes}}.: alci vitam, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}.; vitam suspendio, {{AutoreCitato|Gaio Svetonio Tranquillo|Suet}}., immatura morte, {{AutoreCitato|Velleio Patercolo|Vell}}.: per vulnera, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}.: animam in aris, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}.: Latinum (verbum), quod o et n litteris finiretur, non inveniebant, {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint}}. 2) ''partic'': a) '''''finire uno''''' ''== condurlo a morte'', alqm, {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen}}. [[:w:Consolatio ad Marciam|ad Marc.]] [[:s:la:Ad Marciam, de Consolatione|3, 3]] ''ed a.: e'' intr., '''''finire''''' ''== morire'', {{AutoreCitato|Publio Cornelio Tacito|Tac}}. [[:w:Annali (Tacito)|ann.]] [[:s:la:Ab excessu divi Augusti (Annales)/Liber VI|6, 50]]: ''e così mediale'' finiri, ''assol''., {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}. poët., {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen}}. ''ed a''.: morbo, {{AutoreCitato|Gaio Plinio Cecilio Secondo|Plin}}. [[:w:Lettere di Plinio|ep.]]: ''e'' finiri == '''''estinguersi''''', finita Claudiorum domo, {{AutoreCitato|Publio Cornelio Tacito|Tac}}. [[:w:Storie (Tacito)|hist.]] [[:s:la:Historiae (Tacitus)/Liber I|1, 16]]. b) '''''finire, concludere''''' ''nel parlare o nello scrivere'', omnia, Ov.: precem, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}.: voto volumen, {{AutoreCitato|Velleio Patercolo|Vell}}.: cum