Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/1378: differenze tra le versioni
mNessun oggetto della modifica |
|||
Stato della pagina | Stato della pagina | ||
- | + | Pagine SAL 50% | |
Corpo della pagina (da includere): | Corpo della pagina (da includere): | ||
Riga 19: | Riga 19: | ||
{{Ancora|trudis|<big>'''trŭdis'''</big>}}, is, f., ''pertica per spingere le navi'', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}. ''e'' {{AutoreCitato|Publio Cornelio Tacito|Tac}}. |
{{Ancora|trudis|<big>'''trŭdis'''</big>}}, is, f., ''pertica per spingere le navi'', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}. ''e'' {{AutoreCitato|Publio Cornelio Tacito|Tac}}. |
||
{{Ancora|trudo|<big>'''trūdo'''</big>}}, trūsi, trūsum, ĕre, '''''spingere, respingere, sospingere, cacciare, stringere, I)''' propr''.: 1) ''in gen''.: glaciem flumina trudunt, {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}.: hostes, {{AutoreCitato|Publio Cornelio Tacito|Tac}}.: cohortes in paludem, {{AutoreCitato|Publio Cornelio Tacito|Tac}}.: apros in plagas, {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor}}. 2) ''partic., '''mandar fuori''' nel crescere, '''far crescere''', gemmas, {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}.: se trudunt gemmae, ''spuntano'', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}. '''''II)''''' trasl., '''''spingere, cacciare''''', ad mortem trudi, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: fallacia alia aliam trudit, ''incalza l'altra == un diavolo caccia l’altro'', {{AutoreCitato|Publio Terenzio Afro|Ter}}.: ''così pure'' truditur dies die, {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor}}.: nunc est expectatio ingens comitiorum, in quae omnibus invitis trudit noster Magnus Auli filium, ''vuol spingere innanzi'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}. [[:w:Epistulae ad Atticum|ad Att]]. [[:s:la:Epistulae (Marcus Tullius Cicero)/Epistulae ad Atticum/I|1, 16, 12]]. |
|||
triùdo, trùsi, trusum, cre, spingere, respin- |
|||
gere, sospingere, cacciare, stringere, I) propr.: |
|||
1) in gen.: glaciem flumina trudunt, Verg.: |
|||
hostes, Tac.: cohortes in paludem, Tac.: apros |
|||
{{Ancora|Truentum|<big>'''Trŭentum'''</big>}}, i, n., ''città del Piceno sul fiume Truentus (ora ''Tronto''); oggi ''Torre di Seguro''. — Deriv''.: {{Ancora|Truentinus|<big>'''Trŭentīnus'''</big>}}, a, um, '''di Truento'''. |
|||
tu 2732 |
|||
{{Ancora|trulla|<big>'''trulla'''</big>}}, ae, f. (== truella, dimin. ''di trua''), '''''I) cazzetta, cucchiaione''', partic. per versare il vino dal crater nella coppa'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}. ''ed'' {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor}}. '''''II)''''' trasl., '''''padella''' per il fuoco in forma di cazza'', {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv}}. [[:s:la:Ab Urbe Condita/liber XXXVII|37, 11, 13]]. |
|||
in plagas, Hor. 2) partic., mandar fuori nel |
|||
crescere, far crescere, gemmas, Verg.: se tru- |
|||
dunt gemmae, spuntano, Verg. II) trasl., |
|||
spingere, cacciare, ad mortem trudi, Cic.: fal |
|||
lacia alia aliam trudit, incalza l'altra = un |
|||
diavolo caccia l’altro, Ter.: così pure trudi- |
|||
tur dies die, Hor.: nune est expectatio ingens |
|||
comitiorum, in quae omnibus invitis trudit |
|||
noster Magnus Auli filium, vuol spingere în- |
|||
nanzi, Cic. ad Att. 1, 16, 12. |
|||
{{Ancora|trunco|<big>'''trunco'''</big>}}, āvi, ātum, āre (truncus), '''''troncare, mozzare, tagliare, mutilare''''', olus foliis, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}.: {{AutoreCitato|Publio Cornelio Tacito|Tac}}, Tac.: simulacra, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv}}.: partem corporis, {{AutoreCitato|Marco Giuniano Giustino|Justin}}. |
|||
Truentum, i, n., città del Piceno sul |
|||
fiume Truentus (ora Tronto); 0ggi Torre di |
|||
Seguro. — Deriv.: Truentinus, a, um, |
|||
di Truento, |
|||
1. {{Ancora|truncus1|<big>'''truncus'''</big>}}, a, um, '''''tronco, troncato, privo d’una''' o '''più parti, mozzato, mutilato, I)''' propr''., corpus, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv}}.: homo, {{AutoreCitato|Marco Giuniano Giustino|Justin}}.: manus Mucii, {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen}}.: truncae inhonesto vulnere nares, {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}.: frons (Acheloi amnis), ''priva del corno'', {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}.: tela, ''rotti'', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}.: pinus, {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}.: ''col genit''.: animalia trunca pedum, {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}. '''''II)''''' trasl.: a) ''quasi '''mutilato''''', urbs trunca, sine senatu etc., {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv}}.: actio, {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint}}. b) ''quasi '''troncato, mozzato''', cioè piccolo, come se fosse mozzato'', manus (d’un nano), {{AutoreCitato|Sesto Properzio|Prop}}. [[:s:la:Creabitur Elegiae (Propertius)/Liber IV/8|4 (5), 8, 42]]. c) '''''tronco, mozzato, reciso''''', manus, {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen}}. contr. 1, 4, 3. |
|||
trulla, ae, f. (= truella, dimin. di trua), |
|||
I) cazzetta, cucchiaione, partic. per versare il |
|||
vino dal crater nella coppa, Cic. ed Hor. |
|||
II) trasl., padella per il fuoco în forma di |
|||
cazza, Liv. 37, 11, 13. |
|||
2. {{Ancora|truncus2|<big>'''truncus'''</big>}}, i, m., '''''tronco, fusto''' d’un albero, senza tener conto deî rami, '''I)''' propr. e fig''.: 1) ''propr''.: {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}. ''ed a''.: arborum trunci, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv}}.: trunci inducti hostilibus armis, i. e. tropaea, {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}. 2) ''fig., '''tronco''', ipso trunco (aegritudinis) everso, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}. [[:w:Tusculanae disputationes|Tusc]]. [[:s:la:Tusculanae disputationes/Liber III|3, 83]]. '''''II)''''' trasl., 1) ''del corpo umano == '''tronco, busto''''', a) ''in contrapp. alle rimanenti membra'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}. ''ed'' {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}. b) ''in contrapp. al capo'', {{AutoreCitato|Tito Lucrezio Caro|Lucr}}. ''e'' {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg}}. 2) '''''pezzo troncato''', p. es. pezzo di carne da affumicare'', Ps. Verg. mor. 57. 3) ''come epiteto ingiurioso ad una pers. stupida, insensibile, '''ceppo''', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}. [[:w:In Pisonem|Pis]]. [[:s:la:In L. Calpurnium Pisonem|19]] ''e'' [[:w:De natura deorum|de nat. deor]]. [[:s:la:De natura deorum/Liber I|1, 84]]. |
|||
trunco, avi, atum, are (truncus), troncare, |
|||
mozzare, tagliare, mutilare, olus foliis, Ov.: |
|||
corpus, Tac.: simulacra, Liv.: partem corporis, |
|||
Justin. |
|||
{{Ancora|truso|<big>'''trūso'''</big>}}, āre (intens. ''di'' trudo), '''''ficcare, spingere con forza''''', {{AutoreCitato|Gaio Valerio Catullo|Catull}}. [[:s:la:Carmina (Catullus)/56|56, 6]]. |
|||
1. truncus, a, um, tronco, troncato, privo |
|||
d'una 0 più parti, mozzato, mutilato, I) propr., |
|||
corpus, Liv.: homo, Justin.: manus Mucii, |
|||
Sen.: truncae inhonesto vulnere nares, Verg.: |
|||
frons (Acheloi amnis), priva del corno, Ov.: |
|||
tela, rotti, Verg.: pinus, Verg.: col genit.: |
|||
animalia trunca pedum, Verg. II) trasl.: a) |
|||
quasi mutilato, urbs trunca, sine senatu etc., |
|||
Liv.: actio, Quint. bh) quasi troncato, mozzato, |
|||
cioè piccolo, come se fosse mozzato, manus |
|||
(d’un nano), Prop. 4 (5), 8, 42. €) tronco, |
|||
mozzato, reciso, manus, Sen. contr. 1, 4, 3. |
|||
{{Ancora|trutina|<big>'''trŭtĭna'''</big>}}, 26, f. (τρυτάνη), '''''bilancia''', fig''., ad ea probanda, quae non aurificis staterā, sed quādam populari trutina examinantur, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: Romani pensantur eādem scriptores trutinā, {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor}}.: in trutina ponetur eadem, {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor}}. |
|||
2. truneus, i, m., tronco, fusto d’un al |
|||
bero, senza tener conto deî rami, I) propr. |
|||
e fig.: 1) propr.: Cic. ed a.: arborum trunci, |
|||
Liv.: trunci inducti hostilibus armis, i. e. tro- |
|||
paea, Verg. 2) fig., troneo, ipso trunco (aegri- |
|||
tudinis) everso, Cic. Tusc. 3, 83. II) trasl., |
|||
1) del corpo umano = tronco, busto, a) în |
|||
contrapp. alle rimanenti membra, Cic. ed |
|||
Ov. b) în contrapp. al capo, Lucr. e Verg. |
|||
2) pezzo troncato, p. es. pezzo di carne da af- |
|||
fumicare, Ps. Verg. mor. 57. 3) come epîteto |
|||
ingiurioso ad una pers. stupida, insensibile, |
|||
ceppo, Cic. Pis. 19 e de nat. deor. 1, 84. |
|||
{{Ancora|trux|<big>'''trux'''</big>}}, trŭcis (''affine a'' torvus), '''''truce, torvo, fiero, feroce, selvaggio, aspro, minaccioso, arrogante, I)''' dello sguardo'', oculi, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: vultus, {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor}}. ''e'' {{AutoreCitato|Publio Cornelio Tacito|Tac}}. '''''II)''''' trasl.: 1) ''di suoni == '''selvaggio, aspro''', per l'udito'', vox, {{AutoreCitato|Publio Cornelio Tacito|Tac}}.: cantus, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}.: classicum, {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor}}.: laeto cantu aut truci sonore, {{AutoreCitato|Publio Cornelio Tacito|Tac}}. 2) '''aspro, orribile''' per il senso'', a) ''per il senso esterno'', eurus, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}.: pelagus. {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor}}. b) ''per l'interno = '''acerbo, duro, violento, terribile''''', orator, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv}}.: sententia, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv}}.: genus dicendi trux atque violentum, {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint}}. 3) ''di costumi, '''truce, fiero, arrogante''''', ingenium, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv}}.: tribunus plebis, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic}}.: animus, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov}}. |
|||
iriso, Are (intens. di trudo), ficcare, spin- |
|||
gere con forza, Catull. 56, 6. |
|||
⚫ | |||
trùWina, 26, f. (tpvtàvn), bilancia, fig., ad |
|||
ea probanda, quae non aurificis statera, sed |
|||
quadam populari trutina examinantur, Cic.: |
|||
Romani pensantur eadem scriptores trutina, |
|||
Hor.: in trutina ponetur eadem, Hor. |
|||
trux, trucis (affine a torvus), truce, torvo, |
|||
fiero, feroce, selvaggio, aspro, minaccioso, arro- |
|||
gante, I) dello sguardo, oculi, Cic.: vultus, |
|||
Hor. e Tac. II)trasl.: 1) di suoni = sel- |
|||
vaggio, aspro, per l'udito, vox, Tac.: cantus, |
|||
Ov.: classicum, Hor.: laeto cantu aut truci |
|||
sonore, Tac. 2) aspro, orribile per è senso, |
|||
a) per il senso esterno, eurus, Ov.: pelagus. |
|||
Hor. b) per l'interno = acerbo, duro, violento, |
|||
terribile, orator, Liv.: sententia, Liv.: genus |
|||
dicendi trux atque violentum, Quint. 3) di |
|||
costumi, truce, fiero, arrogante, ingenium, Liv.: |
|||
tribunus plebis, Cic.: animus, Ov. |
|||
⚫ |