romancio

1908 Indice:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, IX.djvu Schiañar et mura Intestazione 31 marzo 2021 75% Da definire

Qui giescha un hum Da loeng ino he eau bramo
Questo testo fa parte della raccolta Rätoromanische chrestomathie

Scarica in formato ePub Volkslieder   di Autori vari (1908)

[p. 212 modifica] [p. 213 modifica]

142.

(Nach Ms. Zh.)

[f. 1a] Schiañar et mura . . . .
Guardâ po la schgr . . . .

Mo quel, chi ha Isa . . .
Bain da la mort spend . . .,
5 Quel ais eir stat meis ba[b],
Chi im ha dels perchüra.

Perche cur chia quaist mor . . .
Il fat leiva exequir,
Scha l sves stü inacorscher,
10 Seis fat ha l our stü dir.

Cun bocca confessar,
Seis cour ilg ha chiatschâ,
Ils tradituors nomnare,
Chi lg veivan surplidâ.

15 Mo quels duos tradituorse
Vennen bot bot tschüfs sü,
Serrads in üna tuorre,
Ch’oura nun possan plüe.

Mo cur ils lur savenne,
20 Schi haun els impruvâ,
. . . . . . . . vente
. . . . . . . . chiava.

. . . . . . . . vel bune
. . . . . . . . et incort
25 . . . . . . . . a mantune
. . . . . . . . e forza bod.

. . . . . . . . quaist duos tradituorse
. . . . . . . . ain ch els eiran gronds
. . . . . . . . frars et prüms singuorse
30 Sün els salgits bragiond.

Our d’ lett ils haun struzchia,
Bain bot quels sü pandü,
In pezas tuot zipplæ,
Eir lur dadaint fess sü.

[p. 214 modifica]


35 A quel eir talgia, sçhiarpae
Lün lauter our dals mauns,
Et usche haun pagiae
Be bluot quaist duos furfants.

Usche ha Deis mia vitta
40 Da quaist et auters dons
[f. 2a] Bain perchüra, sai s ditta,
Sün vaink e quatter anns.

L’hura sun visitade
Da Deis in mia cuort,
45 Chi tuot tngieiva clamade:
„Ilg prinz ais ün hom mort!“

Cur las viroulas certe
Stattas cun tai furttüna,
Chia qua eira cuverte
50 Da par tuot ma persuna.

Mo Holand et Urania
Per mai hai bain ura,
In Schottland et Brittania
Eir blers haun suspürâ.

55 Ilg cel ha bot udie,
Meis meidi ais dvantâ,
A mai in agiüd ngüe,
Mai dala mort spendra.

Mo pauck pauck davo quaie,
[f. 2b] 60 Cur eug fuo saun dvanta,
Ha Ludvig, quel grond raige,
Meis Holand maun chiatscha.

Cur ls stadis quai vazetten,
Fouñe tuots stramentats,
65 Pro mai bot quels svuletten,
Per pudair ngir giüdats.

Qua chiatscheck eug quel gialle
Aint in quaraunta ditts
Cun seis tröp infidelle
70 Davent da noss confins.

[p. 215 modifica]


Ott anns eir davo quaie
Chi quel tratt fuo dvantâ,
S’ha oransce per maie
Insembel tngü raspâ.

75 Bain our d suot cël avierte …
Suot mai qua per giürar
Ün inombrabel tröppe
S’haun qua laschad chiattar.

Haun qua suot mai jürae,
80 Vardar bain da salvar,
[f. 3a] Pro mai lur principale
Finn alla fin da stare.

Be cur chia quai dvantava,
Setzond eug sül thrun meis,
85 N’ilg ajer nun schvula
Na crunna sü cheu meis.

La quala haun bain vise
Plü co desch milli homens,
Ils quals tuots haun bragide:
90 „Hei guardâ na curunnâ!“

Scha quai dech üna giada
Fuoss dvanta, s’ dig pilgvair,
Miraquel fuosse statte
Avuonda, deisch tü crair.

95 Mo ott anns davo quaie
Be sün quel di nomnâ,
Cur chi oransche maie
N’um h’ veiva plü per cheu,

Ha Deis quai confirmade
100 Darcheu tras üna crunna,
[f. 3b] La quala ha sumlgiade
In tuot a tschella prüma.

Quell’eira cert masdada
Da trais bellas culuors:
105 Alb, gielck et eir blave
Splandurivan sco l’aur.

[p. 216 modifica]


Et quella ha dürade
N’ilg ær trais huras eir,
Blers s’haun qua smüravlgiade,
110 Mo blers eir stuü tmair.

Che ’l muond tres quella leiva
Qua tras dar ad incler,
Da tschient brick ün saveiva,
Sco chel h’ vess stü murir.

115 Mo brick löng davo quaie,
In spazi da desch anns
Ais ngüd miss pro maie
Üna crunn a mauns.

La curunn a mai ais ngiüda
120 Be gio dalg cheu d’ün raig,
[f. 4a] Dalg qual eira naschüda
La mia spussa d’ fai.

Mo quaist mia curunna
Nun haig eug brick arfschü
125 Tras art d’ambitiune,
Mo Dieu ho provedü.

Il percheu havess tngü saje
Dalg saung eir da meis sör,
Schi nun havess eug quaie
130 Datt condriz da mütschar.

Mo Deis, mastral ch’ais jüste,
Ha fatt santentia zuond
Sco cun Saul e Davide,
Qual veza tuot l’ muond.

135 Mo a mai geiva a coure
Bler aunt miss’Ingelltera,
Chi m dava a mai dolure,
Chell eira gia per terra.

Che dig eug d’Ingialttera,
140 Schi tuot la christantat
[f. 4b] Giascheiva zuond per terra
Bain zainza libertat.

[p. 217 modifica]

Ingün raig dir daschiaiva:
„Il raginom ais meis“.
145 Ludvig agia s’ ludeiva,
Chia tuot ilg muond fuoss seis.

N’ gio fuossas Leopolde?
Sheu nun fuoss alva sü,
Tuot teis imperi gronde
150 Havessas cert perdü.

Per che chia Ludovige
S’ha löng d’ tai n’amurâ,
Las nozas hal tngü ficke
Par tai gia tngü pinna.

155 Ingio fuoss da philippa
Teis raginom sche grond?
Ca stesse cun Madritte
Cittat gronda dalg muond?

[f. 5a] Co stesse vus Schwizers
160 Et Grischuns tuots a fats?
Eug dess huossa paucks crüzers
Per vossas libertats.

Sch’eu nun h’ vessa quel gialle
Las alas gio tondü,
165 Schi s’hvess el salva male
A vuo et auters plüs.

Mo eug quel braf liune
Et leopard nomnã,
N’haig quel grande pavune
170 Sas alas fick sbassâ.

Mo schi guarda crastiaunse,
Uza voss ölgs sün cële,
Co Deis usche pusaunte
Guarda ha cun seis ölgs.

175 Guardâ et simpisaie,
Co el vuo s’ha spendrâ,
Tras meis maun da quel raje,
Grond Ludovic nomna.

[p. 218 modifica]


[f. 5b] N’ gi naun et s’inschnulgiae
180 Sun la schnuolgia dalg cour,
A vos Deis fick ludae,
Cun dar ad el honur.

Mo d’quai nun ais avunda,
Deck da star ad orar,
185 Nos Deis ma plü dumanda,
Eir tapfer da giüstrar.

Vuo tapfers brafs Engles,
Tü Holand meis uffaunt,
Slargia vos cours sincers,
190 Vuo cavaliers pusaunts.

Tü Cesar culg curfurstse
Spong’eir sumlgiauntamaing,
Vuo aliats, ferms fürstse,
Pür sü tuots leidamaing!

195 Vuo Schvizers e Grischunse,
Sch’eschat meis fittamaint,
Giüstra pür sco barunse,
Haiat bun ardimaint!

[f. 6a] Vuo singuors officialse,
200 Lai vuo surfngir grond nom,
Combatai tuots inguale
Palg pled da Deis ilg prüm.

Sgr. collonel Capaule,
In guerra bain dusad,
205 S’ laschai recomendae
Ilg raig et libertat.

Sgnuor obrist latinent
Da chiasa bain Saluz,
Deit eir vuo taframaing
210 Alg inami far truz.

Eir vuo, obrist wachdmaister,
Sgnur Beli bain nomna,
In guerra fick adeister,
Sco vuo ngid fick luda

[p. 219 modifica]


215 Sgnur capitauni Buole,
Chi nun havai sparngia
Ingün daner e cuoste,
Mo h’ vai tuot rasigia.

[f. 6b] Scha lg grond dumandasse
220 Dad ir eir plü inavaunt,
Eug crai, ch el rassiase
Infina bain sülg saung.

Sgr. capitan Gianatsche,
Gubernatur stat deng,
225 Duvra eir vuo voss bratsche
Per Deis et raig Wilhelm.

Juncker Christoffel Schmide
Da Grüeneg bain nomnâ,
In arts et in virtüde
230 Zuond aut et bain stüdgiâ.

Capitauni latinent
Dalg obrist da Capaul,
Un hom zuond bell tramente,
Eir potestat gia stat.

235 Guarda, s’ faschai ün nome
Da brava tapferdat,
De huoss h’ vai chiauschune,
Cheu vuo s dig in vardat.

[f. 7a] Vuo tuots brafs cavallierse,
240 Schi eschat qui scrits sü,
Et eschat eir sche blerse
Sch’ vuo vlai ngir promovü.

Vuo h’ vai suot la bandera
Da vos raig cert giüra,
245 Schlascha ir bain per coure
Imminch’ün in seis gra.

Vuo Schvizers e Grischunse
Salva ilg vos bun nome
Da tapfers brafs barunse,
250 Ch vuo h’ vai par tuot l’ muond.

[p. 220 modifica]


Ch vuo vai bain ün tal raje,
Chia Deis pro sia honur
Ha fat subiect, cragiaie,
La terra et i[l]g mar?

255 L’qual sco muravalgia
Deis ha bain cusalvâ
Taunter blerra chinalgia,
Da taunts ch’haun impruva,

Ad el da tour la vitta
260 Tras con[s]piratiuns,
[f. 7b] Per ödi gronda gritta,
Sco schelms et morders gronds.

Un raig h’ vai giu da fatte
Sumlgont a Salamon,
265 Un vair prus Jasaphatte,
Un tapfer Gedeon.

Schels fuossen sves n’ilg muonde,
Schi ngissan els a dir,
El ais amo plü gronde,
270 Co nuo per cert e sgür.

El ais quel pussaunt chiar
Et chiavals d’Israel,
Cul qual el voul pichiare
Quel narraisck Ariel.

275 Quel ilg qual vain nomnâ
Dals ruoischs quel nöbel raig
Ed ilg prinz dalas gilgias,
Ludovic eug manaig.

Il qual usche blers onnse
280 Ha tgnü usche gronda sai
Dalg saung da vair fidelse,
[f. 8a] Quel spoñs zainza schanai.

Ils ruoiscks quels stoun morire
Da pomeranza d’ sü,
285 Las gilgias stoun finire,
Scha Nassau viva plü.

[p. 221 modifica]


Quaist ha avaunt tschient onnse
Savü prophetizar,
Quel sabi nostrodamus,
290 Chia quai dess huoss dvantar.

Ilg saung dalg Admirale,
Caspar Colingy prus,
Stot bsat dalg raig Wilhelme,
Maza zuond puchiadus

295 N' ilg onn milli tsching ciente
Et eir setaunta e duos
Tras crudel ardimainte
D' las nozas da Paris.

Quaist bun saung zainza cuolpa,
300 Ilg qual ha agia pusat
Tschient e vainck e trais oñse,
Vuol h' vair vandetta fatt!

[f. 8b] Tras maun be da que raje,
Chi da quel saung vain naun,
305 Eug s' dig indret, cragiaie,
Wilhelm l terz nomnâ.

Usche ais el l terma,
Chia Deis ha ordinâ,
Et disch al tiraun ferme:
„Brick plü löng, co qua!“

310 Per quai schi nun tmaraie
A vuo alg inamich,
Mo sü, sü, vuo schfaschaie
Incunter Ludovic.

Perche chel ais rivade
315 Aunt sai ala fin,
Da nossa vart Deis stae
Cun seis agiüd divin.

Cur Jacob quel soing huome
Cun Deis havet luttâ,
320 Sch' ais el vit seis gialuñe
Da Deis, chi lg ha plagia.

[p. 222 modifica]


Quander cur la virtude
Tschasad’ais dalg gialune,
[f. 9a] Ha el da lungua ditte:
325 „O Senger zuopp, eug sun!“

Mo la virtüt pussaunza
D’ la guerra ais ilg daner,
Schi l ha manteng la schaunza,
Chi nun l ha quel ha pers.

330 Da mai chi mangua quaie
In Frauntscha a Ludovic,
Stou el sgür avaunt saje
Ir zopp in cuort temp fick.

Cur David hom da Deise,
335 Tapfer barun pussaunt,
Giascheiv n’ilg cuvels seise,
Ne h’ veiva profiant.

Schi h’ vess el bot stuüe
Bain da la fom morir,
340 Scha Deis nun h’ vess redschü
In agiüd laschar ngir.

Schi co dessai eir pöza
Ad un tal gratiar,
Il qual mort hoz in die
345 Il truz a Deis voul far.

[f. 9b] Siond da ma chi aisse
In Fraunz intuorn intuorn
Da viver pagua spaisa
Et eir zuond gronda fom,

350 Quel raiter nar, la fome,
Ls martraja di e not,
Chi so, nun va plaun plaune,
Fastina davent bain bott.

Da qua vaing milli a giae
355 S’haun fatt da qua daventt,
Quai a Ludvic mal fae,
Chel grisch vain aunt ilg temp.

[p. 223 modifica]

Cur Pharo, raig d’Aegypta,
Sa citat sper l’ mar
360 Havet tngü perz cun gritte,
L’hur ha l stuü chiallar.

Ludvig quel stou eir vair
Giond sa cittat in füm,
Vaunt sai vain el a stair crajaird,
365 Chi sai il raig Wilhelm.

[f. 10a] Cur Attila l gronde
Ha löng tngü da zippa,
Scküna giaischla dalg (dalg) muonde
Baittü e ruvina,

370 Schi ha l stuü chiallare,
Deis ha la giaischla tschüff,
Cun fö fatt arsantare,
Usche cun plüs hal fatt.

Cun tai, o Ludovic,
375 Eug veng sves ad udir,
Co deis t’ castigia fick.
. . . . . . . .

Et huossa sülg davoe
A Deis vlain nuo ruguare,
380 Quel grond singur, la proe
Nos Deis et senger chiar,

Ch el völgia perchürare
Bain da tuot mal e don,
In vitta e consalvare
385 Blers oñs alg raig Wilhelm.

Campaing’e gualtiere
[f. 10b] Saja pür Deis cun ell
In battaglias e guerra,
Ch el nun banduna quell.

390 Da lg tü, ô Deis, vanttüra
Cun seis inamichs,
Tengia davent svantüra,
Tras el allegrans tuots.

[p. 224 modifica]

Seis laed et eir tristeza
395 Volgiast, o Deis, müdar
Vaunt sai aint in algretzchia,
Ün autra spusa dar.

Al Senger dals Singuorse,
400 Alg raig da tuot ils raigs
Sai dat laud glierg honure,
Amen saig huoss eir quai.