Recort dl ann 1866

Jan Batista Alton

Recort dl ann 1866 Intestazione 5 novembre 2016 25% Da definire

grafia moderna


I füc slomina lunc y lerch;
Chʼ al é gran prigo dij chi Merch:
„Lascedʼ la falc y gnidʼ jö de munt,
Insnöt mangede assá y da unt!

Doman adora sʼ abinunsʼ
- Tignide a mënt, o prosc mituns -
Da berba Sepl cun le stlop söl brac,
Le comando é gnü de jí tʼ Andrac.”

Apëna cianta le ial chʼ i jogn
Ponsan al ri y gran bojëgn
Sʼ abina dlunʼ cigan, ciantan
Olache por ater an vá tan ion.

„Mituns, lascé messëis osc pere,
Osta oma, düc, osc bun compere;
Ponsé a chestianes sëgn ne podëis,
Lʼ imparadú sorví messëis.


pagina:7
Fedei sciöche nos ignó nʼ un nʼ él,
N Ladin dagnora é sté fedel,
Tigní dalʼ Austria orunsʼ ʼci sëgn;
N Ladin ne dá mia mai ri sëgn.

Coraje donca, sö mituns,
Ciariede üsc stlops, de dër sapuns
Toledʼ cun os; ciamó n püʼ de vin
Y ite spo debota söl confin!”

Insciö dijô nosc capitan,
Degun ne se moiô intant;
Mo do le comando düc cianté
Y cighé, degun ne fô incanté.

Sorëdl ne dê ciamó te chi plans,
Chʼ an messâ lascé ostí y mitans
Por jí a defëne a vigni cost
La bela patria püra de most.

Les costes dʼ ega plënes, ince
La munt dʼ Inzija cun sü finc,
Chël bur Contrin savess ves dí
Tan bel chʼ al fô döt chël de.

Olachʼ al é La Pli palsé
Podônsʼ, ince bëre por n prisc alzé;
Scʼ an â n gros, restâl te La Pli
Mo no tla ciasa chʼ é de Dî.

Inant messân ciamó chël de
- Na pert orô sʼ indormedí –

pagina:8
Andrac nes ê destiné,
Iló messânʼ nes trapiné.

O bel Andrac, cëntmile salüc
Te menunsʼ da lunc y lerch bi düc,
Ligrëza imënsa sënt vignʼ om
Ponsan a te, la flu de Fodom!

Al ozio ne, ne stôn mai,
Vignun fajô do so tai:
Carté, chidlé, spo bëre y mangé,
Dormí, jí incërch, mo no por sié.

Insciö passân le tëmp saurí,
Dainré ponsân a chi dʼ Ciaurí;
Che mai se tëm da dui Lomberc
Chʼ é solamënt por petlé onerc?

Al capitan orônsʼ düc bun
Porcí chʼ ël nʼ ê degun strambun;
Insciöchʼ orôn podônʼ fá,
Magari te plaza sté al favá.

Da dessené fajôl datrai,
Sciurâ la sabla olache mai
Scʼ al nʼ ê de chi chʼ nʼ orô sot
Y impede jí dërt jô bist y ot.

Bel fôl chi dis iló tʼ Andrac
- En tʼ atri lüsc jetâi al brac –

pagina:9
Madër che düc tan bel se gnô
Y düc sciöche cëra adöm tignî.

Tles ermes piân gonot y ion,
No tan por ferí valʼ Garibaldian,
Valʼ ost che jô massa stort,
Salvé messân da burta mort.

A patrolé messân jí sterch
- Sovënz Fodomes dê lʼ alberch - ;
Valch un che por chësc o chël brodorâ
Bel snel lovâ sö y ciarâ!

A Col ne jôn pa dër gonot,
Mo canchʼ an jô ciarân tl gote
N püʼ scialdi, massa mai, porcí
Che Vijo foss spo gnü dër ri.

Su n iade ti lʼ uns da maradëc
Fracada - fôn bëgn marcadëc -;
Al fô tra nos n teʼ feter mat,
Lʼ inom ves dij dʼ Colfosch le curat,

Chʼ a dʼ ater mai ne ponsâ co a fá
Matades che bëgn dagnora ne vá.
„Chësc é n bel de” ponsâl tra dʼ ël,
„Joré mʼ un oressi sciöche n pavel”.

Batista y Sepl, la flu di jogn, Re
Spo dui Vighilesc, prosc, mo bugn

pagina:10
Da fá matades bel aslöm
Y Tita sant ël prësc adöm;

Pro chisc lapró cun le tëmp bel plan
Nʼ abinel dʼ atri. „Ci malan
Él mai” dijô Vijo düc
Ó jí ta Col, chisc fetri röc?”

„Scʼ odun le nemich, orunsʼ spioné,
Siur capitan, no coiené,
Por chësc lascé nes mëssesʼ jí,
Adora orunsʼ pa bëgn sigü gní”.

“Pinsiers é chisc no da desprijé;
Tolede i stlops por destrighé
Valʼ pür Lombert chʼ odëis aroban
Valʼ biscia, n bo, valʼ vacia o pan.

Mo a mënt tignissʼ: tʼ arest rovëis,
Sce do les sis insnöt gnarëis;
Parora dʼ ordin chësta sî
Tan sigü chʼ i pëti te chësta si.

Fajessʼ onur cun le bëre da jënt,
Les cioches nʼ á copé di cënt;
Mostressʼ insciöche dagnora prosc,
Valënc, saurisc sciöche codarosc.

Osc comandant sî nosc scrivan,
Conësce le conësci bëgn chël tan,
Chʼ an pó se fidé de dʼ ël n menüt -
Podëis sʼ un jí, aldí ëis döt.”


pagina:11
Finí le comando le tlap sʼ un é jü,
Cun ël i stlops por vignʼ aiüt;
Por lʼ ërta strada jôn saurí,
Dër bel a düc parôl chël de.

Rová sot Larcenëi chi mac
Scomëncia döt te n iade a fá ac:
Cighé, cianté, rodé le ciapel;
Porcí i parôl mo sëgn tan bel?

Insciöche le cian che bampa le lu
Ne fej co salté y scraié tres „u”
Avisa insciö cigâ i Ladins
Bampé chʼ ai â delá i Lastins.

Na val en mez düc dui stufâ,
Ladins, Lastins debann se porvâ;
Lasciá i Taliagn ponsân al vin
Chʼ iló scincâ siur Martin.

„Avanti” dij zacá: - plü snel
Por n colp ne sciampa dʼ corf n flagel,
Che düc te n iade sʼ un vá demez
Y a Col dër ligri röia te n pez.

Plü inant degun ne podô jí,
Tra Col y Sëlva fô le fi,
La Codalongia chʼ om passâ
Soltant che la mort ne respetâ.

Ciamëjes cöcenes fôl assá
Chʼ ia Sëlva sö spo jö passâ:

pagina:12
Dalunc parôres beles spo,
Picé che degügn ne rovâ daimpró.

A Col odôn valʼ gabanot,
Alʼ ostaria cartâi gonot;
Chʼ un ais pa fat valʼ bot, aldí
Ne nʼ án pa mai, mi bun Idî.

Mo lʼ argomënt sëgn ái lascé,
A nüsc Ladins messunsʼ passé
Che le tereno jô a spioné chël de;
Ci chʼ ëi ta Col á fat ói dí.

Te dlijia nʼ âi tëmp de jí,
Por ater ince le scrivan saurí
Nʼ i foss pa jü; stimé messân
A dʼ ël y fá cochʼ ël â ion.

„Mituns”, scomëncel, „che nos unsʼ fat
Chësc domisde sigü n bel at,
No n at de speranza o un de fedʼ
Mo bëgn de ciarité, ponsedʼ!

Che nʼ un ciafé Lomberc él vëi
- Y bun por nos y miec por ëi -
Mo sëgn savunsʼ la strada y le tru
Y chël chʼ importa plü - chël rü.

Che nʼ un ciafé Lomberc él vëi,
Mo olachʼ an pó saurí nʼ odëi
Savunsʼ, savun chʼ ai sira tres
Scʼ ai pó gní decá da rü por - res.


pagina:13
Döt cant dijarunsʼ al capitan,
I sá sigü, chʼ ël lʼ alda ion;
Ponsé messunsʼ chʼ al corp intan,
Dagnora bëgn ne vá la fan.”

Felizi os, ostis da Col,
Chël vin che dadî ves stô söl col,
Döt lʼ ëis spazé chël de saurí
Osc vin de ri ajëi plü ri.

„Na moscia decá, na moscia iló,
Ciajó delá, ciajó chiló,
Pan sëch a chësc, pan sëch a chël,”
Insciö dijô lʼ ostí tra dʼ ël.

Valʼ dʼ indertöra nʼ êl da odëi,
Döt cant fajô le vënter dorëi;
Ciajó, café fajô gní stome
Co mai da ajëi podôn sté intun?

„O prosc Ladins de döt contënc,
Tut fora i bugn y prosc parënc,
Porcí dé fora i grosc por vin
Fat dʼ ega intënta dʼ ostí bëgn fin?

Sce pö ma valʼ sî cöce y mol,
Na man de nʼ ëra i grosc ves tol,
Minëis dʼ avëi boiü insací,
Dʼ avëi toché la man - porcí?

Orëis dé fora i grosc? fajele;
Fajëis ma bëgn, mo aedʼ ciorvel,
Spenei por roba bona y vin
Y no por porcaria de n cuzin.”


pagina:14
Insciö le scrivan y comandant.
Les lavadöres al incant
Metüdes, fora düc adöm,
Scebëgn chʼ an â na picia löm.

I vic chʼ an â fat a jí
Fajôn bëgn plü ciamó tl gní;
Ci che nʼ ê la gauja orëis savëi?
Le dovér bëgn fat y no lʼ ajëi.

Raport de döt al capitan
Apëna rová fajôn dër ion,
Scebëgn chʼ al fô nia püch rabius
Chʼ an â jomé so tëmp prezius.

De chëstes scoreries fajôn
Da vigni pert olachʼ orôn:
Jön Plan, ta Reba y a La Pli,
Ia Ampëz, scebëgn chʼ al fô n püʼ ri.

Passé nosc tëmp che fô bëgn cört,
Le comando ânsʼ dʼ jí vers la Curt;
Na pert jô ion, na pert ingert:
Vignun ponsâ a so bun ert.

Tles ermes pié ne nʼ unsʼ podü,
Lomberc, savëis, nʼ á orü gní sö;
Por chësc messân lascé Fodom
Vignun de nos bel sann y intun.