Pagina:Vico, Giambattista – Le orazioni inaugurali, il De Italorum sapientia e le polemiche, 1914 – BEIC 1965567.djvu/34

factus erat, aequabilius quam sol et astra suos circumagunt cursus recta contenderei, in vitae constantia stabilius quam terra in seipsa consisterei, intra fines Immani divinique iuris religiosius quam intra litora oceanus continerctur, virtutis frugem cuique aetati ferret convenientem et aptam, et adolescens temperantiae, vir fortitudinis, senex prudentiae, in omni vita iustitiae exempla iugiter daret; neque ex libidine unquam hominem exueret, et in brutum animai cupiditati pronum tamquam Circaeo aliquo poculo verteretur. Enimvero libera humani animi electio omnis materies mali: bine omnis pernicies, cuncta exitia, quaelibet pestes, quibus genus afflictatur humanum. Etenim arbitrii libertate abusus homo res oranes suopte ingenio insontes noxias fecit: ingentes saxorum struices supra caput eduxit, unde ruinas acciperet; mari ausus est se committere, ubi naufragia faceret; ferrum perstrinxit, ut sibi vulnera infligerct; gulae irritamentis famem antecapit; vino somnum praevertit; deliciosa ciborum varietale antevenit funera; et undique caussas corradit quibus suam ipsius naturam divexet ac perdat. At liaec tolerabiliora quam illa, ut sint qui literarum studiis, quorum proprius est usus haec ipsa depravati arbitrii damna emendare, abutantur; et animorum cibuin et oblectamen in mala venena et ingrata convertant: et quae res ad componendam animi tranquillitatein et optime formandos mores vel unice vel plurimuin valent, ex iis ipsis solicitudinis caussas colligunt, easque malo suo ingenio, veluti contagione quadam, labefactent. Isti sunt homines vel simulate eruditi, vel vana eruditione, ut cum Epicteto loquar, praediti: illi, quia eruditos haberi volunt, nec tamen sunt; hi, quia eruditi sunt quidem, sed suam eruditionem omnem, non ad sapientiam et animi modestiam humanitatemque, sed ad inanem gloriolam compararunt. Itaque, ut utrumque vitetis genus, optimae spei adolescentes, qui in vere literatos ac sapientes viros adscisci studetis, in haec verba sponsionem hodierno die faciatis necesse est: A literaria societate malam fraudem, quantum in vobis est, omnem abfuturam. Quod est summum dicendorum caput: per vestram fidem attendite.