Pagina:Poesie siciliane.pdf/269

511 cantu nonu 512

30
     Vurpigghiuni diavulu spatatu
In malizia, in astuzia, in frodi, e ingegnu,
Chi avia scrittu un lunghissimu trattatu
In scannagghiari lu femineu regnu,
Pri cui ’ntra l’accademia ripurtatu
Nni avia lu premiu, dissi cu cuntegnu:
Avugghiáti di diri, è tempu persu,
La donna nun á drittu, nè riversu,
31
     È gran temerità, curnuti Eroi,
Lu riduciri in classi, ed in sistemi
Li capricci dunnisci, nè tu poi,
Magu, aviri da nui sti provi estremi;
L’impossibili cerchi, si tu voi,
Cuntirò di l’oceanu, quannu fremi,
Li stizzi d’acqua, ma a la tua dimanna
La potenza diabolica si azzanna.
32
     Fila-mecci pedanti senza paru,
Ripigghia e dici: oh beni! oh bravu! oh viva!
Aviti ben parratu, e avirria a caru,
Chi stu vostru discursu oggi si scriva;
Jeu sacciu di quannu era anchi scularu,
Chi pri donna si senti cosa viva;
In summa dicu, chi la donna è un enti,
Chi esisti, e vi lu provu cu argumenti.
33
     Chi costa di materia e di forma,
Ch’è stata ’ntra l’archetipi pinseri...
Ma lu magu gridau: chi vaja a dorma,
E si chiuda la vucca stu sumeri,
Si fa lu mastru, si cci dia la ’nnorma;
Iddu chi cridi, chi per anni interi
Vogghia sintirlu diri e disputari
Di cosi, chi nun áju chi nni fari?
34
     Basta basta, per ora jitivinni,
Resti lu Catapocchiu mariolu;
Si una donna mi piaci, tu cci scinni
Dintra lu cori, e cci lu metti a solu;
A st’oggettu ti scelsi e ti trattinni,
Pirchì sì scaltru, e cci spari e lu volu,
Sì suttili, e trasennu pri li pori,
Vidi zoccu ánnu in menti, e ’ntra lu cori.
35
     Scopri qual’è l’oggettu, chi ad amari
O la natura, o lu capricciu impegna
Rivelami qual’iu divu pigghiari
Forma ch’esprima l’idolu, chi regna,
Cioè l’oggettu a cui divi abbuccari
La donna la cchiù saggia, chi si tegna;
Chiddu pri cui la sorti è già decisa,
Nè cci resta cchiù arbitriu di difisa.
36
     Accussì stabilisci, e scurri attornu
Cu lu spiritu so familiari,
Girannu ogni paisi, ogni contornu,
Trasformatu in oceddu singulari;
Li cchiù beddi picciotti, chi lu jornu
Cu lu so raggiu veni a illuminari,
Scopri, ed è tanta la putenza, chi ávi,
Chi scopri chiddi chiusi sutta chiavi.
37
     Manna lu spirdu, e ’ntra li cori spia
L’arcana irresistibili tendenza,
Scopri cui nn’è l’oggettu, e pri magia
Nn’imita li maneri e la prisenza;
Vidi in iddu lu beni, chi disia
Ogni donna ingannata, e cci dispenza
Li carizzi cchiù teneri ed ardenti,
Li cchiù cari favuri e complimenti.
38
     La virginedda, e la cchiù casta donna,
Ch’è stata specchiu d’onestà e custanza,
Chi sempri risistiu, comu culonna,
All’oru, a li biddizzi, all’eleganza,
Si vidi, quannu menu si lu sonna,
Tutta la sua virtù misa in valanza,
Pirchì lu cori a scumpigghiu cci metti
L’oggettu di li soi segreti affetti.
39
     Vidi in iddu la tenera sua vampa
La ziticedda spusata di friscu,
Cci curri a brazza aperti, adduma, avvampa,
E cadi da se stissa ’ntra lu viscu;
In iddu la matrona ávi la stampa
Di ddu bizzarru giuvini fuddiscu,
Chi cci scappau cchiù voti, ora chi veni
Cunsidirati comu si lu teni.
40
     È cosa da notari, chi ’ntra tanti
Cori dunnischi unni squatrau l’affetti,
Rari voti successi chi pri amanti
Cci truvau lu maritu ’ntra li petti:
Rari voti truvau l’omu custanti;
Ma li bizzarri, e li cchiù strani oggetti,
Anzi a lu spissu si vidi riduttu,
Vulennu cumpiacirli a farsi bruttu.
41
     Ora si trova canciatu in Colossu;
Ora in un mascaruni di taverna;
Ora spurpatu, e siccu comu un ossu,
Cu pettu a botta, e stomacu a lanterna;
Ora cu gran mustazzu e nasu grossu;
Ora la forma di un rumitu esterna,
E ’ntra li tanti formi, chi á mutatu,
Di raru un bell’aspettu cci á tuccatu.
42
     Multu menu cc’è occursu di duviri
Imitari costumi, e modi onesti,
Nè saviizza, nè virtù, o sapiri,
Ma modi strani e carricati gesti;
Cussì currennu appressu a li piaciri
L’infami magu pri cità e foresti,
Un gornu pri disgrazia fici posu
Ad un casteddu meu dittu Tobbosu.
43
     Unni cc’era ’na soru mia diletta,
Ch’era chiamata donna Dulcinia,
La prima criatura cchiù perfetta,
Donna non era no, ma vera Dia;
Li Grazii si l’avevanu già eletta
Pri la sua vaga e bedda Citeria,
E di gigghi, e di rosi assemi junti,
La facci cci adurnavanu e la frunti.