Pagina:Le opere di Galileo Galilei I.djvu/126

iuvenilia.

123

riis rebus accommodari¹ possit. Quare aliqui, teste² Aristotele eodem loco, illud accommodarunt¹ cuicunque rei quae alterius sit aliquo modo principium: qua re puncta et unitates elementa vocarunt. Secundo modo alii, ibidem, pro omnibus iis quae aliquo modo rem componunt, licet inter se non distinguantur: unde universalia, idest genus et differentia, quod metaphysice³ componant, dicuntur elementa. 3^o: potest illud sumi pro principiis concurrentibus ad rei productionem; et sic Aristoteles, 12 Met. 23, dicit elementa esse tria, hoc est materia forma et privatio. 4^o: pro eo quod quomodocunque concurrit ut materia; et sic Aristoteles, p.^o Posteriorum t. 38, propositiones immediatas appellat elementa, et, 2^o Phys. 31, suppositiones appellat materiam et elementa conclusionis, et, ibidem, appellat elementa syllabarum⁴, et 5 Met. t. 4 et 7^o Met. t. ult.^o. Verum, authore Galeno in fine p.ⁱ commentarii in Hippocratem⁵ De natura humana, haec omnia⁶ dicuntur abusive elementa. Quare, si loquamur de elementis rerum naturalium, sic quadruplex est huius nominis significatio; ut recte notavit Conciliatur differentia 11, et colligitur ex Galeno tum in p.^o De elementis tum in p.^o commentario in Hippocratem⁵. Prima igitur est, ut elementum significet causas intrinsecas rem componentes, idest materiam et formam: quae maxime videntur posse dici elementa, quia ex his primo componitur res et in haec ultimo resolvitur, et ipsa non amplius ex aliis componuntur neque in alia resolvuntur; quod non omnino caeteris significationibus aptari potest. Et haec, authore Eudemo apud Simplicium⁷ in prooemio⁸ Phys., a Platone primo fuerunt dicta elementa; et idem etiam usurpavit Simplicius⁷, Philoponus, Averroes et Albertus p.^o Phys. p.^o. Et hac ratione Averroes, 3^o Caeli com. 31, ait, Aristotelem in libris Physicorum egisse de elementis universalibus⁹ omnium corporum simplicium et compositorum¹⁰: unde Philoponus, in t. p.^um 2i De generatione, reddit rationem quare Aristoteles, 3^o Phys. 45, 2^o De generatione t. p.^o, et 2^o De partibus cap. p.^o, quatuor corpora simplicia appellet vocata elementa: reddit rationem, quia, inquit, non sunt ipsa vere elementa, siquidem ex aliis prioribus componuntur, idest materia et forma quae sunt propriissime elementa. Quamvis autem elementa in hoc sensu dicantur

1. 1, 2. accomod.... —
2. 1. texte —
3. 7. met.^cae —
4. 13. sillabarum —
5. 14, 18-19. Ipocrate —
6. 15. hae omnia —
7. 24, 25-26. Symplic.... —
8. 24. proemio —
9. 28. universalium —
10. 28-29. simplicium compositorum —