Pagina:Italiani illustri ritratti da Cesare Cantù Vol.2.djvu/239


tommaso campanella 229

in calma, con magistero facile; far camminare li carri per terra col vento; far che i soldati a cavallo adoprino ambe le mani senza tener la briglia, e guidar bene il cavallo; e far libri contro dei machiavellisti e della dottrina greca, zizania del Vangelo, e persuadere all’unità, convertire i principi di Germania e screditare Calvino. Conchiude firmandosi frà Tommaso Campanella spia delle opere di Dio.

Sul tenore stesso va una lettera latina al papa e cardinali. Post Lutherum triginta annos expectatur antichristus magnus, ut prophetavit Joachinus abbas, qui etiam Lutheri adventum prædixit, et astipulantur Ubertinus et Joannes Parisiensis, et d. Seraphinus Firmanus et alii multi; jam præesens est, vel anno 1630 revelabitur: et hoc tempor e luna convertetur in sanguinem, etc... Dixit Dominus ad divam Catherinam nostram, renovationem Ecclesiæ mox futuram, de qua D. Vincentius et B. Joannes episcopus et B. Egidius et Savonarola, et B. Brigida et B. Raymondus et magister Caterinus expectant, et alii innumeri, et ille Firmanus vir prudens et spiritualis: et addidit se facturum flagellum de funiculis creaturarum malarum ad purgandam Ecclesiam ab ementibus et vendentibus. Quis autem non vidit illud? In Græcia ìnvaluit, in Germania convaluit, in Italia præsto est. Ego natus sum contra scholas antichristi, contro Aristotelem qui dixit mundum æternum, et æquinotia et stellas et motus semper eodem ordine et situ et modo fieri. Et ego ostendam quod non perseverant sicut ab initio, et quod verum est quod dicit D. Seraphinus, quod Aristoteles et Averroes sunt unum de septem capitibus Antichristi, et phiala iræ Dei.... Machiavellus dogmatisavit cum eo quod religio sit inventìo sacerdotum et illusio populorum: et ubi Macometus et Lutherus non habent potestatem (hoc est in Italia et Hispania) regnant Machiavellus et Politici.

E la tira innanzi lunghissima ed irta di citazioni; e raccomanda allo Scioppio di presentarla: Si porrigas pontifici literas, non malum puto. Si de miraculis qua? policeor riserit, dicito me habere fidem, quantum sinapis grammi.

Di simil tono scrive al re di Spagna, all’imperatore, agli arciduchi d’Austria, quoniam reipublicæ Christiana salus omnis in invictissima, piissimaque familia vestra versatur.

Ad esso Scioppio dicea: Videant me non modo ho3reticum non esse, sed etiam a Deo excitum ad omnes haìreses eliminandas, precipue vero philosophorum et astronomorum et latentium machiavellistarum, quo- .