Pagina:Gibbon - Storia della decadenza e rovina dell'Impero romano V.djvu/171


167

qui omnia Synodi Nicaenae scripta recipiunt, de solo autem CONSUBSTANTIALI ambigunt, non ut adversus inimicos affici nos decet... Sed veluti fratres cum fratribus disceptamus, ut cum quibus nobis eadem sit sententia, controversia autem de Verbis. Onde si vede chiaro quanto sia rispettoso il Critico a giudicare Atanasio attaccato dal contagio del fanatismo, e a darci i due opposti partiti, come egualmente agitati dallo spirito d’intolleranza. Riguardavasi finalmente come scandaloso ed empio in bocca di quegli impugnatori della Consustanzialità, che lo prendevano in opposizione all’eguaglianza perfetta del Figlio col Padre e all’unità dell’essenza, come porta la sua genuina e nuda significazione. Et me movet (cum scandalo) homoousii nuditas1. Così il S. Vescovo di Poitiers, il quale prosiegue2. Multa saepe fallunt, quae similia sunt... similitudo vera in veritate naturae est. Veritas autem in utroque naturae non negatur HOMOOUSION, come leggesi concordemente nei Codici MSS. ed esige il buon senso. Has enim similitudines, quae non ex unitate naturae sint, metuo. Così pure S. Atanasio de Synod. Qui secundum substantiam simile dicit, participationem quadam simile esse definit... Hoc vero factarum rerum est, quae propter participationem fiunt similes Deo. Così l’A. de Filii Divinit.3. Denique sublato Homoousion idest unius substantiae vocabulo, Homoousion, idest similem (Filium) factori suo posuerunt, cum aliud sit similitudo, aliud veritas. Ed in tal caso non fa di mestiero di

  1. S. Hilar. Apol. ad Reprehens. VIII.
  2. Lib. de Synod. §. 89. Nat. etc.
  3. Tra le op. di S. Ambrogio C. 2.