Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/886

1747 Narnia Nasica 1748

movere, Cic.: nares corrugare (arricciare), Quint.: così pure ne mappa nares corruget, faccia arricciare il naso all’ospite, Hor.: omnis copia narium, fiori odorosi, Hor. II) partic., naso, come membro con cui si esprimon la finezza del giudizio, le beffe, l’ira, il disgusto, homo obesae naris, di naso ottuso, senza buon naso, Hor.: homo emunctae naris, uomo di acuta, di fine osservazione, Hor. e Phaedr.: acutae nares, buon naso, Hor.: naribus uti, motteggiare, Hor.

Narnĭa, ae, f., città dell’Umbria sulla Nera (Nar); oggi Narni. — Deriv.: Narnĭensis, e, narnese, quindi in Narniensi, nel podere presso Narnia.

narrābĭlis, e (narro), narrabile, raccontabile, Ov. ex Pont. 2, 2, 61.

narrātĭo, ōnis, f. (narro), narrazione, racconto, tanto il narrare che la cosa narrata, Cic. ed a.

narrātĭuncŭla, ae, f. (dimin. di narratio), breve narrazione, raccontino, aneddoto, facezia, Quint. e Plin. ep.

narrātŏr, ōris, m. (narro), narratore, raccontatore, facetus, Cic.: col genit. ogg., ceteri non exornatores rerum, sed tantummodo narratores fuerunt, Cic.

narrātŭs, ūs, m. (narro), narrazione, racconto, veniet narratibus hora tempestiva meis, Ov. met. 5, 499.

narro, āvi, ātum, āre (da narus == gnarus), far noto, I) narrare, raccontare, descrivere (oralmente o per iscritto), a) generic.: alci alqd, Cic., alqd, Cic., de re, Cic.: alqm, Cic.: coll’acc. e l’infin., Cic. ed a.: seg. da quo modo, ut (come), Cic.: assol., Cic.: male narras, tu mi dai una cattiva notizia, ciò non è grato al mio orecchio, Cic.: bene narras, tu mi dai una buona notizia, ciò mi riesce gradito, Cic.: narrant, si racconta, seg. dall’acc. e l’infin., Plin. 2, 126 e altr.: narratur, si racconta, seg. dal nom. e l’infin., egredienti nave eadem figura occurrisse narratur, Plin. ep.: ea, quae procul ab oculis facta (esse) narrabantur, Liv.: fabula, qua narratur Graecia collisa (esse) duello, Hor.: narratur venisse venefica, Ov.: seg. dall’acc. e l’infin., nunc Chamavos et Angrivarios immigrasse narratur, Tac. Partic. sost., narrata, ōrum, n., il narrato, il racconto, Hor. b) raccontare alla gente, divulgare, ne res per quemquam narraretur, Justin, 1, 9, 19. II) trasl., generic.: dire, parlare, mentovare, nominare, quid narras, Ter.: nihil, Ter.: narra mihi, dimmi un po’, Cic.: narro tibi, haec loca venusta sunt, bisogna che te lo dica, Cic.: filium narras mihi, Ter.: Catulum et illa tempora, Cic.

narthēcĭum, ĭi, n. (ναρθήκιον), scatoletta da unguento e da belletto, Cic. de fin. 2, 22.

nārus == gnarus, V. Cic. or. 158.

Nāryx, ry̆cis, f. (Νάρυξ), Narice, città dei Locri Ozoli (patria di Atace), da cui partì una colonia per l’Italia e fondò la città di Locri nel Bruttium. — Deriv.: Nāry̆cĭus, a, um (Ναρύκιος), a) naricio, locrese, Locri, i Locresi (in Grecia) di Narice, Verg.: heros, Aiace d’Oileo, Ov.: Narycia (sc. urbs), la città di Locri in Italia, Ov. b) di Locri (in Italia), pix, Verg.

Năsămōnes, um, acc. as, m.(Νασαμῶνες), Nasamoni, popolo della parte S.O. della Cirenaica fino al mezzo della gran Sirte. — Deriv.: Năsămōnĭăcus, a, um (Νασαμωνιακός), nasamonio.

nascor, nātus sum, nasci (propr. gnascor, dalla radice GEN, affine a γεννάω), esser generato, I) propr.: A) esser generato; nascere, dall’uomo e dalla donna, bestiae ex se natos diligunt, i loro nati, Cic.: ex fratre et sorore nati, i figli, Nep.: de paelice natus, Ov.: silice non nati sumus, Cic.: natus servā, Liv.: natus deā, Ov.: nasci certo patre, aver un padre, Cic.: generari et nasci a principibus, Tac.: nascentur ab illis, Verg.: assol., post homines natos, dacchè ci sono uomini, Cic.: in (per) miseriam nascimur sempiternam, Cic.: Graeci nati in litteris, cresciuti in mezzo alle scienze, Cic. B) discendere, nascere; trarre origine, nascetur pulchra Trojanus origine Caesar, Verg.: antiquo genere natus, da antica famiglia, Nep.: amplissimā familiā natus, Caes.: natus summo loco, di stirpe nobile, Cic. II) trasl., di ogg. concr. ed astr., originare, provenire, nascere, sorgere, mostrarsi, divenire, crescere, nasci ex omnibus rebus omne genus posset, Lucr.: ex hoc nascitur, ut etc., ne segue che, ecc., Cic.: ab eo flumine collis nascebatur, Caes.: nulla pestis est, quae non homini ab homine nascatur, Cic.: profectio nata a timore defectionis, Caes.: a vobis natus sum consularis, Cic.: nascitur ibi plumbum, Caes.: humi nascuntur fraga, Verg.: assol., nascentur violae, Phaedr.: luna nascente, al sorger della luna, Hor.: nascere, Lucifer, sorgi! Verg.: natae nebulae, Ov.: ut mihi nascatur argumentum epistulae, perch’io trovi materia per la lettera, Cic.: in sermone nato super cenam, che s’era intavolato, Suet. — Deriv.:

natus, a, um, 1) sost.: a) natus (gnatus), i, m., figlio, natus crudelis, di Alcmeone, Verg.: volucer, di Amore, Ov.: da, nate, petenti, Verg.: plur. nati, figli, Verg., Ov. ed a. poeti; in prosa solo in contrapp. a parentes e sim., parentes natique, viri natique, Liv.: caritas inter natos et parentes, Cic. b) nata (gnata), ae, f., figlia, maxima natarum Priami, Verg.: si quis gnatam pro muta devovet agna, Hor. 2) agg.: a) ad o in alqd o sempl. alci rei, nato per q.c., fatto per q.c., destinato dalla natura a q.c., quindi atto, idoneo, abile, vir ad omnia summa natus, Cic.: ad dicendum natus et aptus, proprio fatto per, ecc., Cic.: bos ad arandum natus, Cic.: nata in vanos tumultus gens, Liv.: viri in arma nati, Liv.: nati in usum laetitiae scyphi, Hor.: nationes natae servituti, Cic.: otium natum sermonibus serendis, Curt.: coll’infin., fruges consumere nati, Hor.: natus tolerare labores, Ov. b) con avverbi, cosiffatto (di tal natura), ita natus locus est, Liv.: versus male nati, Hor.: quindi e re nata, Ter., ovv. pro re nata, Cic., secondo la natura della cosa o delle circostanze. c) con una determinazione di tempo all’acc., d’età, all’età di, annos nonaginta natus, Cic.

Nāsīca, ae, m. (nasus), Nasica, sopran-