Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/635

1245 Idyia ignis 1246

(ID, VID, V. iduo), Idi, metà del mese, il giorno 15 nei mesi di marzo, maggio, luglio ed ottobre, negli altri mesi è il giorno 13, Cic. ed a.

Ĭdȳia, ae, f. (Ἰδυῖα) Idia, madre di Medea.

īdyllĭum, ĭi, n. (εἰδύλλιον), poesia piuttosto breve e graziosa, che tratta per lo più di cose campagnole, idillio, poesia pastorale, tuttavia non ristretto unicamente a questa sorta d’argomenti, V. Plin. ep. 4, 14, 9.

Īgĭlĭum, ĭi, n., piccola isola del mar Tirreno, sulla costa Toscana, oggi Isola del Giglio.

ĭgĭtŭr, avv., in queste circostanze, così, allora, I) in gen., Lucr. 2, 678. II) partic.: A) in una conclusione logica necessaria == adunque, per conseguenza, quindi, si mentiris, mentiris. Mentiris autem: igitur mentiris, Cic. B) in propos. interrogat. == dunque? ebbene? in quo igitur loco est? credo equidem in capite, Cic.: quid igitur faciam? che faccio io dunque? Ter.: dices quid igitur causae fuit? qual fu dunque la cagione? Cic.: in interrogazioni ironiche, sarcastiche e di sdegno, dicet aliquis: haec igitur est tua disciplina? Cic.: quin igitur ad diripiendos thesauros discurrite? Curt. C) coll’imperativo == dunque! ebbene! animadverte igitur, rectene hanc sententiam interpreter, Cic.: fac igitur, quod etc., Cic.: comun., vide igitur, Cic.: e col cong., sit igitur cura elocutionis quam maxima, dum sciamus, Cic. D) (come οὖν), dopo digressioni, episodi e parentesi, per riprendere il filo del discorso == dunque, cum Patrone Epicureo ... Is igitur Patro, Cic.: scripsi etiam (nam ab orationibus disjungo me fere), scripsi igitur etc., Cic. E) per riassumere molte cose già dette, od anche per trarre una data conclusione == orbene, adunque, pro imperio, pro exercitu, pro provincia, pro his igitur omnibus rebus etc., Cic. — Igitur sta dopo una o due parole, o persino in ultimo, dopo parecchie parole strettamente congiunte, però anche in principio (di spesso in Sall. e Curt.).

ignārus, a, um (in e gnarus), I) inesperto, ignaro, ignorante, di q.c., col genit., faciendae orationis, Cic.: poet., ignara mariti, non maritata, Hor.: ante malorum, non memore, Verg.: con de e l’abl., de caede Galbae ignari, Tac.: seg. da prop. relat. o da prop. interrog. indir. (con qui, quid, quantus, ubi e sim.), Cic., Sall. ed a.: coll’acc. e l’infin., non sumus ignari multos esse etc., Cic.: assol., Sall.: sost., ab imperito dicendi ignaroque, Cic. II) passivo == ignoto ad uno, straniero; col dat., regio hostibus ignara, Sall.: proles ignara parenti, Ov.: sost., per occulta et vigilibus ignara (per vie occulte ed ignote alle sentinelle), Tac.: assol., ignari montes, Verg.: ignara lingua, Sall.

ignāvē e ignāvĭtĕr, avv. (ignavus), I) pigramente, lentamente, senza energia, ignave dicere multa, senza forza, inefficacemente, freddamente, Hor.: an ego, cum omnes caleant, ignaviter aliquid faciam? Hirt. in Cic. ep.: compar. ignavius, Verg. ge. 3, 465. II) partic., codardamente, vilmente, ne quid timide, ne quid ignave faciamus, Cic. Tusc. 2, 55.

ignāvĭa, ae, f. (ignavus), ignavia, pigrizia, infingardaggine, mancanza d’energia, contr., industria, Sall.: contr. labor, Cels.: ed in partic., codardia, viltà, contr. fortitudo, Cic.: e contr. virtus, Sall.

ignāvĭtĕr, avv. V. ignave.

ignāvus, a, um, agg. (in e gnavus), I) ignavo, lento, pigro, senza energia, 1) propr.: a) in gen. (contr. strenuus, industrius), senectus, Cic.: apes, Verg.: anni, Ov.: homo ignavior, ignavissimus, Cic.: col genit., legiones operum et laboris ignavae, Tac.: con ad e l’acc., haud ignavus ad ministeria belli juvenis, Tac.: ignavissimus ad opera et muniendum hostis, Liv. b) partic., codardo, vile, imbelle (contr. fortis, bonus, ma anche audens, ferox), ignavus miles et timidus, Cic.: hostis, Liv.: canis, Hor.: sost., ignavus, i, m., ignavo, imbelle, poltrone, Sall.: plur., Cic. 2) trasl., di c. inan. == impotente, inefficace, gravitas, immobile, Verg.: nemus, infruttifero, Verg.: Galliae ignavum conferunt stipendium, in pigrizia ed oziosità (cioè contribuendo in denaro invece di contribuire in uomini), Vell. II) attivo == che rende pigro, frigus, aestus, Ov.: quindi ratio, sillogismo della fatalità, del destino, che rende gli uomini inerti, Cic.: così anche genus interrogationis, Cic.

ignesco, ĕre (ignis), diventar di fuoco, ardere, accendersi, I) propr., Cic. de nat. deor. 2, 118. Ov. met. 15, 847. II) trasl., di passione == infiammarsi, ardere, Rutulo ignescunt irae, Verg. Aen. 9, 66.

ignĕus, a, um (ignis), igneo, di fuoco, ardente, caldissimo, I) propr., A) in senso stretto: sol, sidera, Cic.: aestas, Hor.: ardor, Cornif. rhet.: Aetne, Ov.: vis, fuoco più puro, come elemento primitivo dell’universo secondo Eraclito, Cic. de nat. deor. 3, 35. B) in senso più largo, di color di fuoco, ardente, splendente come fuoco, astra, Verg. Aen. 4, 352. II) trasl., focoso, vivace, caloroso, infuocato, furor, Ov.: vigor, Verg.: Tarchon, Verg.

ignĭcŭlus, i, m. (dimin. di ignis), piccolo fuoco, focherello, fiammetta, I) propr., Cic. e Quint. II) trasl.: 1) vivacità, violenza, desiderii, ardente desiderio, Cic. 2) scintilla, principio, incentivo, stimolo, virtutum, Cic.: jacit igniculos viriles, manda (dimostra) segni di animo virile e ben deciso, Cic.

ignĭfĕr, fĕra, fĕrum (ignis e fero), che porta fuoco, ignifero, infuocato, aether, Lucr.: axis, Ov.

ignĭgĕna, ae, m. (ignis e geno == gigno), nato dal fuoco, epiteto di Bacco, Ov. met. 4, 12.

ignĭpēs, pĕdis (ignis e pes), dai piedi di fuoco == straordinariamente veloce, Ov. ed a.

ignĭpŏtens, entis (ignis e potens) dominator del fuoco, epiteto di Vulcano, Verg. Aen. 8, 710; 12, 90.

ignis, is, m., fuoco, I) propr. e meton.: 1) propr.: a) in gen.: vivus ignis, fuoco ardente == carboni ardenti, Vell.: ignem concipere ovv. comprehendere, prender fuoco, Cic. e Caes.: ignem accendere, Verg.: ignem ab igne capere, accendere fuoco dal fuoco (prender luce da luce), Cic.: ferro ignique, V. ferrum, n° II, 2. b) incendio, pluribus simul