Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/292

559 conjungo compro 560


separata), Cic. e Quint.: causae (contr. simplices), Quint.: quae vita (rustica) disjuncta a cupiditate est et conjuncta cum officio, Cic.: coll’abl., mendicitas aviditate conjuncta, Cic.: col dat., officii praecepta conjuncta naturae, conformi a natura, Cic. sost., conjunctum, i, n., a) come t. t. retor., circostanza, Cic. de or. 2, 166 e 167. B) come t. t. di fisica, proprietà coesiva, coesione, Lucr. 1, 451 e segg. b) di c. anim., congiunto, mediante qualche vincolo, alla vita pubblica o famigliare, a) generic., congiunto, famigliare, amico, parente (contr. alienus), Pompejus c., Nep.: cum iis et inter se conjunctissimi, Cic.: c. cum alqo vinculis et propinquitatis et affinitatis, Cic.: conjunctus propinqua cognatione, Nep.: C. Mario sanguine conjunctissimus, Vell.: tam conjuncta populo Romano civitas, Caes.: urbs mihi conjunctissima, Cic.: quoniam in re publica conjuncti sumus, perchè noi siamo amici politici, Cic.: sost., cognatione propinquà conjunctus, Nep.: sanguine conjunti (contr. alieni), Sall.: conjunctus an alienus, Quint.: trasl., dell’amicizia ecc. stessa, quae fuit umquam amicitia consularium in nostra civitate conjunctior? (più stretta, fedele), Cic.: civium Romanorum omnium sanguis conjunctus existimandus est, tutti i cittadini romani devono esser considerati come congiunti di stirpe, Cic. B) congiunto in matrimonio, o digno conjuncta viro! Verg. ecl. 8, 32: trasl., si (eadem) vitis est ulmo conjuncta marito, Catull. 62, 54.

con-jungo, junxi, junctum, ĕre, congiungere, unire, legare, annodare, collegare, col dat. (a che? con che?), con cum e l’abl., con inter se e col sempl. abl., I) propr., (contr. solvere), a) legare insieme, accoppiare animali (contr. disjungere), boves, Cato: bis binos (equos), Lucr. b) c. inan.: naves, Caes.: navi onerariae alteram, Caes.: calamos plures cerà, Verg. II) trasl.: 1) congiungere nello spazio, unire, connettere l’una cosa all’altra o porre l’una nell’altra, a) generic.: a) c. inan.: dextras, Verg.: dextram dextrae, Ov.: eam epistulam cum hac epistula, Cic.: columellas inter se capreolis, Caes.: quindi congiungere un edifizio, ecc., un luogo con un altro, seguitare, connettere, aggiungere, al passivo = congiungersi, aggiungersi, connettersi, confinare, aedificia (sc. moenibus), Liv.: pontem oppido castrisque, Caes.: omnes naves cum castris una munitione, Caes.: montem cum oppido (di un muro), Caes: castra castris, unire un accampamento all’altro, Caes. e Liv. B) spingere, cacciare addosso un animale ad un altro, equum equo Quadrati, Hirt. b. G. 8, 48, 5. b) congiungere in un vincolo, unire, collegare, e se conj. o passivo conjungi, congiungersi, unirsi, connettersi, collegarsi, se cum iis, unirsi con loro (nella fuga), Caes.: primis conjugun tur ultimis (nella marcia), Curt:partic, l’accampamento, le truppe in un sol corpo, castra, Liv.: exercitum, Caes.: copias suas, Auct. b Afr.: castra cum Lepido, Auct. b. Al.: arma Sidicinis, Liv.: oppidanos sibi, Hirt. b. G.: se cum Belgis, Caes.: se Hannibali, Liv.: se Rhodiae classi, Liv.: cum Aeduis conjungi, Caes. 2) nel tempo: a) quasi congiungere un tempo con un allro, noctem diei, aggiungere la notte al giorno, Caes. b) far seguire immediatamente q.c. a q.c., consultis facta, Vell.: tristibus dictis atrocia facta, Tac.: o continuare, proseguire q.c. senza interruzione, abstinentiam cibi, Tac.: consulatus, Suet. 3) generic. esternamente o internamente, porre in relazione o connessione, congiungere, unire, a) nella pronunzia, unire, congiungere, pronunziare insieme, vocales, Cic. ß) nell’esporre, congiungere, connettere, aggiungere, pauca huic commentario, Hirt. b. G.: opere ipso conjungi, Curt. y) mettere in relazione qualche circostanza, condizione, ecc., con qualcuno o q.c., congiungere, unire, connettere, intrecciare, annodare q.c. a q.c., far dipendere da q.c., causam o salutem alejs cum communi salute, Cic.: cum probro privato imperii dedecus, Cic.: disserendi ratio conjungitur cum suavitate dicendi et copia, va di pari passo con, ecc., Cic.: raro unire, costituire colle sue parti, e pass. risultare, e duplici genere voluptatis conjunctum esse, Cic. 8) pregn., aa) intraprendere in comune q.c., bellum, Cic.: cum alqo injuriam, unirsi per una ingiuria, Cic. ßß) conchiudere, stabilire una relazione, conubia, Cic.: societatem ami citiamque, Sall.: necessitudinem, Cic.: benevolentiam, Cic. b) pers.: a) generic., congiungere, legare, alqm, Cic.: alqm cum deorum immortalium laude, unire strettamente, Cic. B) congiungere con qualche vincolo nella vita pubblica o privata, unire, affratellare, polit., alqm sibi, Caes.: (sibi) Lepidum ad rem publicam defendendam, Planc. in Cic. ep.: negl affari, se in negotio, Cic.: in società, in amicizia, alqm hospitio atque amicitia, Cic.: multos sibi amicitia, Sall.: tibi me communia studia conjungunt, Cic.: in parentela, cum tota domus conjugio et stirpe conjungitur, Cic.: se tecum affinitate conjungi cupit, Nep.: in matrimonio, filias suas alcjs filiis matrimonio, Liv.: alqm secum matrimonio, Curt.: e sempl., sibi alqm, Suet.: o se cum alqo, Ov.: e conjungi Poppeae, Tac. y) unire in amore, riconciliare, diversos iterum amantes, Prop. 1, 10, 15.

conjunx, V. conjux.

conjuratio, onis, f. (conjuro), congiuraunione col giuramento, lega, a) generic.: Acarnanica, Liv.: conjurationem nobilitatis facere, Caes.: Etruriae principum conjuratio de bello facta, Liv.: trasl., quae haec est conjuratio (sc. mulierum), Ter.: urbana, partito dei cittadini, Plin. pan. b) in senso cattivo congiura, cospirazione, complotto, Catilinae, Sall.: c. in (contro) alqd, Liv.: conj. adversus alqm, Eutr.: conjurationem facere, Caes.: contra alqm, Hirt. b. G., contra rem publicam, Cic.: adversus alqm, Liv. epit.: in tyranni caput, Liv.: deserendae Italiae, Liv.: meton., congiura = i congiurati, Cic. Cat. 1, 13.

con-juro, ävi, ätum, äre, I) in gen. = giurare con, giurare insieme, a) generic.: quae jurat mens est, nil conjuravimus illā, Ps. Ov. her. 21, 135. b) prestare insieme (in massa) il giuramento militare, ut omnes Italiae juniores conjurarent, Caes.: ut consul quos conjuratos haberet dimitteret, i chiamati sotto le