Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/290

555 congruo conjectio 556


gruenza, convenienza, armonia, Suet. ed a.: quindi simmetria, proporzione, Plin. ep. ed a.

congruo, grui, ère (com e *gruo, da annettersi con ruo), concorrere, incontrarsi, coincidere, I) propr.: Zenon congruere judicat stellas, s’uniscano, si mescolino insieme, Sen.: ut vicesimo anno ad metam eandem solis, unde orsi essent, dies congruerent, Liv. II) trasl., incontrarsi, a) riguardo al tempo, accordarsi, convenire, concordare, corrispondere (contr. discrepare), assol., Quint. e Suet: cum solis lunaeque ratione (dei giorni e mesi), Cic.: ad id ipsum (di un’epoca), Liv.: impers., forte congruerat (si era dato per caso), ut etc., Tac. b) riguardo alla natura, all’essere, alla disposiz., ecc., concordare, corrispondere, convenire ad un ogg., confarsi, essere in armonia, a) di c. inan. (contr. discrepare, repugnare), assol., Cic.: inter se, Cic.; inter omnes, Liv.: cum alqa re, Cic.: alci rei, Cic.: in alqa re, Cic.: in unum, Liv.: impers., quemadmodum congruit (si accorda), ut etc., Plin. ep.: Canidius timidius decessit quam professioni ejus congruebat, Vell. 3) di pers., del loro animo, ecc., assol., Ter.: lingua, moribus, armorum genere. Liv.: de re una solum dissidere, de ceteris mirifice congruere, trovarsi perfettamente d’accordo, Cic.: c. alcjs cum moribus et natura, Cic.: corporis doloribus (dat.), sentir con altri i dolori del corpo (simpatizzare), Cic.: re inter se, Ter.: in eum morem, concordare in questo costume, Liv.

cônicio, jeci, jectum, ĕre (com e jacio), I) in senso più ristretto, gettare, gettar dentro, gettar sopra, od anche sempl. gettare, 1) propr.: a) generic.: fasces virgultorum, Liv.: celeriter stramenta, Hirt. b. G.: arma lecta in acervum, Liv.: sarcinas utrimque in acervum, Liv.: sarcinas in unum, in medium, Liv., e in medio, Liv.: vasa fictilia in naves, Nep.: ignem in objectam saepem, Liv.: serpentes vivas in vasa fictilia, Nep.: interfectum in plaustrum, Cic.: sortes in hydriam, nel contesto sempl. conicere sortes (contr. educere), Cic.: parim. c. alcjs nomen in urnam, Sen.: nomina in urnam, Liv. e Plin. ep.: quindi alqm in sortem o alcjs sortem, trarre uno a sorte, Cic.: purpureas vestes super, Verg.: e(poet.) col dat., igni galeas, Verg.: vincula collo, Ov. b) lanciare giavellotti ed altre armi verso un punto, scagliare sopra un ogg., spesso semplic., gettare, tirare, scagliare, tela, pila, Caes.: jaculum, sagittain, Verg.: lapides telaque in nostros, Caes.: tela intra vallum, Caes: jaculum inter ilia, Ov.: e fig., petitiones ita, ut vitari non possint, Cic. 2) trasl.: a) in gen., gettar verso, lanciare; anche volgere, rivolgere, porre addosso; dirigere verso qualcuno o q.c., addossare ad un ogg., oculos in alqm, Cic.: in disputando vocem, Cael. in Cic. ep.: orationem tam improbam in alqm, Cic.: in unum vigilem culpam, Liv.: e (poet.) col dat., querelas absenti, Tibull. b) pregn., mettendo insieme, quasi cogliere q.c.; dedurre, presumere, congetturare, indovinare, a) generic.: cetera, Ter., callidissime de futuris, Nep.: de matresavianda ex oraculo acute arguteque, Cic.: coll’acc. e l’infin., Cic.: seg. da prop. relat., Cic.: assol., ut conicio, Ter.: Partic. perf. sost., belle conjecta, graziose congetture, Cic.: male conjecta maleque interpretata, false congetture ed infelici interpretazioni Cic. ß) esporre congetturando, interpretare, in illam provinciam omen communis famae atque sermonis, Cic. II) in senso più largo: 1) propr.: a)=far portare ovv. andar in qualche luogo, gettare, spingere, trarre, cacciare, prendere, recare, ricoverare, navem in portum (della tempesta), Cic.: e (fig.) id sub legis superbissimae vincula conicitis, Liv.: partic. ess. anim., alqm in medium, prendere in mezzo alcuno (nell’andare: di due pers.), Cic.: mulieres in eum locum, quo etc., Caes.: auxilia in mediam aciem, Caes.: exercitum in angustias, Curt.: hostes in fugam, Caes: e per punire, alqm in eculeum, Cic.: alqm in carcerem, alqm in vincula, Cic.: alqm in custodiam, Nep.: alqm in lautumias, Cic.: e se conic. = gettarsi in qualche luogo, precipitarsi, trasportarsi (spingersi), rifugiarsi, se intro, Ter.: se in portum (di delfini), Cic.: se ex fuga in templum Minervae, Nep.: se in scalas tabernae librariae, Cic.: e (fig.) se in mirificam latebram (nel disputare), Cic.: se in fugam, Cic. b) colle mani, ecc., porre, introdurre, eo (=in fasciculum) epistulam, accludere, includere nella lettera, Cic.: alqm in culleum, Cic.: partic. conficcare, infiggere un’arma, cultros, Ov.: gladium in adversum os, Caes.: cultros in guttura velleris atri, Ov.: conjectum in gutture ferrum, Ov. 2) trasl., a) gettare, porre, recare trasportare, in un tempo, conici in noctem, esser sorpreso dalla notte, Caes.: se in noctem, partire in fretta col favor della notte, Cic.: proelium in noctem, protrarre, Auct. b. Afr: crimen in ea tempora, id., Liv.: in una certa divisione, forensem turbam in quattuor tribus, Liv.: nulli conicientur in ullum ordinem (judicum), nulli eximentur, Cic.: (mediante trasformazione) in una figura, animum ad alias animalium formas, mutare sempre in nuove figure di animali, Sen.: in una condizione esterna o interna, alqm ex tranquillissima re in nuptias, porre sotto il giogo matrimoniale, Ter.: alqm ex occultis insidiis ad apertum latrocinium,costringere, Cic.: rem publicam in perturbationes, Cic.: hostes in terrorem ac tumultum, Liv.: se in turbam, Cic.: c. se mente ac voluntate in versum, volgersi alla poesia, Cic. b) porre denaro in q.c., tantam pecuniam in propylaea, Cic.: HS millies in culinam, Sen. c) introducendo per iscritto, porre in qualche luogo, accogliere, legem in decimam tabulam, Cic.: plura in eandem epistulam, Cic. d) oralmente, produrre, addurre, trattare, causam in comitio aut in foro ante meridiem, Lex. vet. in Cornif. rhet. 2, 20.

conifer, fera, ferum (conus e fero) conifero, che produce pinocchi, Verg. Aen. 3, 680.

coniger, gera, gerum (conus e gero), (come il prec.), conifero, che produce pinocchi, Catull. 64, 106.

conitor, V. connitor.

conivěo, V. conniveo.

conjectio, ōnis, f. (conicio), I) tiro, tratto, getto, telorum, lo scagliare, Cic. Caecin. 43. II) il porre insieme, trasl., a) avvicinamento di più cose per paragonarle, annonae atque aestimationis, Cic. Verr. 3, 189. b) esposizione