Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/277

529 concordia concurro 530


odia, Cic.: alqm senatorem, non c., Liv.: b) digerire (ciò che si è udito o visto) far proprio, assimilarsi, comprendere esattamente, Sen. ep. 2, 4 e 84, 7. 2) meditare, maturare, ponderare, clandestina consilia, macchinare, Liv.: diu deliberare et concoquere, utrum..... an etc., Cic.

1. concordia, ae, f. (concors), concordia, unione, armonia, accordo (contr. discordia, repugnantia), I) propr.: Cic. ed a.: equestris, dell’ordine equestre, Cic.: concordiam cum alqo confirmare, Cic.: concordiam ordinum (gradi) disjungere ovv. turbare, Cic. e Liv.: meton., et cum Pirithoo, felix concordia, Theseus, un corpo e un’anima sola, Ov. met. 8, 303. II) trasl., di c. inan. e astr., concordia, accordo, rerum discors, Hor.: rupta rerum, Sen.: sociata nervorum, Quint. - Deriv.:

2. Concordia, ae, f., dea della Concordia, che in Roma aveva più templi (innalzati di solito dopo tumulti), in uno dei quali il Senato teneva spesso adunanze solenni.

concorditer, avv. (concors), d’accordo, concordemente, in buona armonia, c. et amore mutuo vivere cum alqo, Suet.: concordius bellum gerere, Liv.: concordissime vivere cum alqo, Cic.

concordo, ävi, ätum, äre (concors), esser d’accordo, concordare, Justin.: cum alqo, Ter.: trasl.: di c. inan., concordare, consonare, esser d’accordo, armonizzare insieme, concordant carmina nervis, Ov.: di astr., assol.: cum alqa re, Sen. ed a.

concors, cordis (com e cor), concorde, d’accordo, armonico (contr. discors), Cic. ed a.: fratres concordissimi, Cic.: trasl., regnum, Liv.: civitatis status, Cic.: concordi sono, di concerto, a una sola voce, Ov.

con-crèbresco, bui, ĕre, crescere insieme, cum euro, Ps. Verg. Cir. 25.

con-crédo, credidi, creditum, ere, affidare, consegnare, confidare, alci alqd, Cic. ed a.

con-crèmo, ävi, ätum, äre, distruggere, annientare col fuoco, ardere totalmente (in Cic. comburere), omnia tecta, Liv.: domus super se ipsos, Liv.: eos viros igni, Liv.: Puteolis duas naves fulminis ictu concrematas esse, Liv.

con-crèpo, crepúi, crepitum, äre, I) intr., strepiture, risonare, fare strepito, digitis, far scoppiettare le dita, Cic.: gladiis ad scuta, far strepito, battendo gli scudi colle spade, urtando fra di loro gli scudi e le spade, Liv.: ostium concrepuit, la porta cigolò, Ter. II) tr., far risonare, Temesaea aera, Ov. fast., 5, 441.

con-cresco, crèvi, crètum, ĕre, I) condensarsi, a) indurire, coagularsi, rapprendersi, congelarsi, agghiacciarsi, concrescunt crustae, Lucr.: concretum lac, Verg.: nix concreta pruina, Verg.: concreta glacies, Curt.: nive pruinaque concrescit aqua, Cic.: concretus gelu Danuvius, il D. gelato, Flor.: rigido concrescere rostro ora videt, Ov.: concreti sanguine crines, rappresi, Verg.: partic. sost.: nihil concreti habere, Cic.: trasl.: concretus dolor, dolore chiuso (senza lagrime), Ov. b) condensarsi ottenebrarsi, oscurarsi, Cic. poët de div. 1, 18. c) del crescere, ritirarsi in sè, rattrarsi, Prop. 5, 8, 41. II) intens., condensandosi, crescere, formarsi, sorgere, nascere, putres concrescere fungos, Verg.: aut simplex est natura animantis aut concreta ex plurimis naturis, Cic.: trasl., concreta labes, corruzione contratta, Verg. Aen. 6, 746: partic. sost., multa concreta, molti vizi, Verg. Aen. 6, 733.

concretio, ōnis, f. (concresco), I) astr., condensamento, concrezione, rapprendimento, Cic. ed a. II) concr., il materiale, materialità, Cic. Tusc. 1, 66.

concrètus, a, um, part. agg. (da concresco), denso, condensato, rappreso, concreto. duro, coagulato, glacies, Liv.: aër, caelum, aria greve, Cic.: dolor, chiuso (=senza lacrime), Ov.

con-crucio, are, tormentare, torturare, Lacr. 3, 148.

concubina, ae, f. (concubinus), concubinu, colei che, senza essere sua sposa, convive con un uomo, non potendo contrarre con lui un matrimonio legale, Cic. ed a.: posteriorm. = concubina, drudla, cortigiana, Tac. e Suet.

concubinatus, us, m. (concubinus), concubinato, Plaut. ed a.: trasl., c. nuptarum, concubinato colle mogli altrui, Suet. Ner. 28.

concubinus, i, m. (concubo), concubino, drudo (cfr. concubina), Cat., Quint. ed a.

concubitus, us, m. (concumbo), il coricarsi, porsi a giucere, quaeris concubitus? domandi come ci ponemmo a dormire? Prop. 5, 8, 36. II) partic., concubito, accoppiamento, coito, dell’uomo, Cic. ed a.: degli animali, Verg. e Col.

concubius, a, um (concumbo), che è proprio del dormire, concubia nocte, nel tempo del primo sonno profondo, a notte inoltrata, nel cuor della notte, Cic. ed a.

conculco, ävi, ätum, äre (com e calco), calpestare insieme, trasl.: I) ostilmente, calpestare, conculcare, maltrattare. alqm, Cic.: miseram Italiam, Cic., II) calpestar coi piedi === disprezzare, vilipendere, Cic. ed a.

concumbo, cubui, cubitum, ĕre (com e

  • cumbo), mettersi a giacere, giacere, I) in gen.,

di animali, Prop. 4, 1, 4. II) partic., porsi a giacere per coito, giacere con alc., cum alqo o cum alqa, Cic.: alci, Prop. e Ov.

concupiens, entis, (cupio), cupido, brumoso, regni, Enn. in Cic. de div. 1, 107; dubbio.

concupisco, pīvi ovv. při, pitum, ĕre (com e cupio), desiderare, bramare q.c., esser desideroso, bramoso di q.c., mirare col desiderio, aspirare a q.c., porre come meta dei propri desideri, delle proprie aspirazioni (contr. spernere, respuere, abnuere, contemnere, pertimescere, dedignari, a) coll’acc., non pecuniam, non opes, Cic.: mortem gloriosam, Cic.: tribunos plebis, Liv.: nihil sibi, Planc. in Cic. ep. ß) coll’infin.: ducere alqam in matrimonium, Cic.: y) coll’acc. e l’infin. pass.: discerpi senatorem, Suet. 6) assol.: fingebat et metum, quo magis concupisceret, Tac.

con-curro, curri (raro cucurri), cursum, ere, correre insieme, concorrere, I) da tutte le parti correre, accorrere, giungere, arrivare, venire frettolosamente, in fretta a questa volta, anche rifugiarsi, ricoverarsi, cercar rifugio a (al pass. impers., concurritur, concursum est e sim.), populus concurrit, Cic.: undique ex agris, Nep.: ex proximis castellis eo (colà),