Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/1128

2231 quadrigarius quadrus 2232

Liv.: come cocchio tirato da quattro cavalli, aureae e inauratae, Liv.: falcatae, Liv.: eburneae, come pezzi della scacchiera, Suet.: partic. quadriga nelle corse, curru quadrigarum vehi, Cic.: quadrigas agitare, Suet.: di a. animali, quadrigae camelorum, Suet. b) sing.: quadriga currusque, Plin.: quadriga Amphiaraa, Prop.: di carri, cocchi, quadrigae impulsus, Suet. II) fig., come imagine di grande velocità, aut equis aut quadrigis poëticis, Cic.: e di grande sforzo, navibus atque quadrigis petimus etc., con ogni ardore, a tutta forza, Hor. ep. 1, 11, 29.

1. quădrīgārĭus, a, um (quadriga), proprio di una quadriga (che corre nel circo), habitus, dell’auriga della quadriga, Suet. Cal. 19: sost., quadrigarius, ii, m., auriga che guida la quadriga nel circo, Cic. fr. ed a.

2. Quadrīgārĭus, ĭi, m., V. 2. Claudius.

quădrīgātus, a, um (quadriga), che ha per impronta una quadriga, nummus, denaro d’argento, Liv. 22, 52, 3.

quădrīgŭlae, ārum, f. (dimin. di quadrigae), piccola quadriga, Cic. de fato 5.

quădrĭjŭgis, e (quatuor e jugum), da tiro a quattro, equi, quadriga, Verg. Aen. 10, 571.

quădrĭjŭgus, a, um (quatuor e jugum), da quattro cavalli, I) agg.: equi, quadriga, Ov. e Curt.: currus, Verg. e Plin. pan. II) sost., quadrijugi, ōrum, m., quadriga, Ov. ed a.

quădrĭmestris, e (quatuor e mensis), quadrimestre, di quattro mesi, agnus, Varr.: consulatus, Suet.

quădrīmus, a, um (quatuor), di quattro anni, di pers. == bambino di quattro anni, merum, Hor.: Cato, Cic.: infans, Liv.

quădringēnārĭus, a, um (quadringeni), di quattrocento, cohortes, di quattrocento uomini ciascuna, Cic. e Liv.

quădringēni, ae, a (quadringenti), num. distrib. (ogni) quattrocento, Liv. ed a.

quădringentēsĭmus, a, um (quadringenti), quattrocentesimo, Liv. ed a.

quădringenti, ae, a (quatuor e centum), quattrocento, Cic. ed a.

quădringentĭēs, quattrocento volte, HS, Cic. ed a. (comun. in numeri cccc HS).

quădrĭpĕdans, V. quadrupedans.

quădrĭpertītus (quădrĭpartītus), a, um (quatuor e partior), diviso in quattro parti, quadripartito, distributio, Cic.: commutationes temporum, Cic.: exercitus, Tac.

quădrĭpēs, V. quadrupes.

quădrĭplātŏr, V. quadruplator.

quădrĭplex etc., V. quadruplex.

quădrĭrēmis, e (quatuor e remus), con quattro ordini di remi, quadriremis navis e sost. sempl. quadriremis, is, f., nave con quattro banchi di rematori, quadrireme, quadriremis navis in Liv., sempl. quadriremis in Cic. ed a.

quădrĭvĭum, ĭi, n. (quatuor e via), quadrivio, crocicchio, Catull. 58, 4.

quădro, āvi, ātum, āre (quadrus), I) tr., ridurre a quadrato, a forma quadra, quadrare, A) propr.: abies atque populus ad unguem quadrantur, Col. 11, 2, 3. B) trasl., dar simmetria a q.c., compiere armonicamente, quadrare, chiudere esattamente; quadrandae orationis industria, lo sforzo, lo studio di serrare, chiudere armonicamente, architettare il discorso, Cic.: quae pars quadrat acervum, compie il mucchio, Hor. II) intr., essere quadrato, quindi trasl.: a) generic., convenire, adattarsi, star bene, esser simmetrico, di c. concr., omnis in unguem via quadret, Verg. ge. 2, 278: di astr., quadrare, convenire, andar, star bene, adattarsi, confarsi, piacere, andare a genio, conjunctio quadrat, Cic.: omnia in istam (mulierem) quadrare apte videntur, Cic.: visum est hoc mihi ad multa quadrare, Cic.: opus est scire, quod quoque loco verbum maxime quadret, Quint.: quoniam tibi ita quadrat, omnia fuisse ... paria, Cic. b) di numeri, accordarsi, tornare, corrispondere, quo modo sexcenta eodem modo quadrarint, Cic. II. Verr. 1, 92.

quădrum, V. quadrus, a, um.

quădrŭpĕdans (quădrĭpĕdans), antis (quatuor e pes), che cammina con quattro piedi, che galoppa, 2) agg.: canterius, Plaut.: equo juxta quadrupedante, Plin.: trasl., sonitus, di un cavallo che galoppa, Verg. Aen. 8, 596. b) sost. == cavallo, plur. in Verg. Aen. 11, 614.

quădrŭpēs ({{Ancora|quadripes|quădrĭpēs), pĕdis (quatuor e pes), che cammina con quattro piedi, che ha quattro piedi, quadrupede, A) di animali: a) agg: quadrupes malum, del coccodrillo, Plin. b) sost. com., animale di quattro piedi, quadrupede, α) m.: saucius quadrupes, Verg.: quadrupedis (di cavallo) cursus, Ov.: quadrupedum vectiones, Cic.: quadrupedum cursu Verg. β) f.: bos aut alia quaevis quadrupeda, Cato: quadrupeda nulla, Verg.: urbi condendae quadrupedem fuuram decem, Aur. Vict. B) di uomini, se le braccia vengono considerate come piedi, quadrupedem constringito, legagli mani e piedi, Ter.: multos quadrupedes cavei coërcuit, stare carponi, sostenersi sulle mani e sui piedi, come bestie, Suet.: quadrupes per angustias effossae cavernae receptus in proximam cellam, andando carponi, Suet.

quădrŭplātŏr, ōris, m. (quadruplo), quadruplicatore, I) in gen.: quadruplatores beneficiorum suorum, magnificatori dei loro benefizi, usurai dei loro benefizi, Sen. de ben. 7, 25, 1. II) delatore, denunziatore che riceveva il quarto dei beni confiscati a chi veniva denunziato o della multa che questi pagava, Cic. ed a.

quădrŭplex, plĭcis (quatuor e plico). I) quadruplice, quadruplicato, onerariarum (navium) ordo, Liv.: acies, Auct. b. Afr.: judicium, giudizio centumvirale (diviso in quattro tribunali), Plin. ep.: sost. == quadruplo, Liv. 45, 42, 3. II) poet. trasl., quattro in genere, stellae, Cic. Arat. 93.

quădrŭplus, a, um (τετραπλοῦς), quadruplo, Suet. ed a.: sost., quadruplum, i, n. quadruplo, somma quadrupla (come pena, risarcimento), Cic. ed a.

quădrus, a, um (quatuor), quadrato, quadro, sost., I) quădra, ae, f., quadrato, 1) in gen., deni in quadram pedes, Quint. 1, 10, 43. 2) pezzetto quadrato, tozzo, fetta, panis, Sen. (e sempl. quadrae, focaccie, Verg. Aen. 7, 115): et mihi dividuo findetur munere quadra, Hor. II) quădrum, i, n., quadrato,