Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, XII.djvu/357

In di romontsch en l’ Aula a Cuera

poets vivents, novellas e romans. La collecziun ha num „Biblioteca popular de l’ Avenç“. Dapi ina retscha ded onns han ils Catalans rimnau cun premura lur canzuns, praulas e detgas, ed igl Avenç porta il meglier de quei. Era canzuns popularas cun melodias vitier. Tier nus duei daventar il medem. Cura che jeu hai finiu la Crestomazia 5 — e quei sperel jeu en 4 ne 5 onns — pertratgel jeu ded edir ina biblioteca populara, che compeglia sper las ovras veglias classicas de nies romontsch bialas poesias e novellas originalas de nos auturs moderns. Speciala attenziun mereta en quella biblioteca la tradiziun dil pievel, la praula, detga, canzun, ils legns e versets d’ affons. Deigi il pievel cantar 10 romontsch, sto el enconuscher las veglias melodias ch’ in competent historicher della musica ha renconuschiu sco remarcablas ed originalas. Reguladas, ch’ ellas sappien era vegnir cantadas dals chors virils e mixts, contribuessen ellas sco nuot auter al risvegl dil romontsch. Mo ensemen cun la veglia melodia ei la canzun completa. 15 Per ina tala collecziun vala il plaid tudestg: „Per il pievel ei mo il meglier bien avunda.“ Ed jeu selubeschel d’ exprimer il giavisch, in ne l’ auter de vus vegli far in studi special sur in ne l’ auter vegl u giuven autur della literatura. Studieis vus in autur en ils onns della frestga giuventetgna e continueis vus pli tard quei studi, saveis vus far inaga 20 in’ ediziun vengonza de vies autur de predilecziun. Ina tala ediziun drova cert liung studi. Mo tgi duei far quella, sche buca la giuventetgna cun l’ egliada d’ argien digl idealismus, las forzas giuvnas e fermas? Speronza che cura ch’ ei vegn de far la glesta de quels che lavuran per il futur „Tschespet romontsch“, entaupi jeu bein enqual de mes auditurs ded oz. 25 Il ver risvegl romontsch supona lavur, ed el sto saver quintar per la scola e la literatura sin vies agid desinteressau ed energic. Bein tier buc in pievel ha il sempel um priu ina aschi viva, decisiva part della veta publica sco tier nus. Il maun, cha sesalzava tier la tscharna, che decideva la sort della patria, menava il spadun per defender quella. 30 Igl ir a cumin ed ell’ uiara era tier nos vegls ina sontga obligaziun. Quei explicheschan las profundas differenzas religiusas e politicas, dallas qualas raquenta a nus l’ historia grischuna. Units ein ils Romontschs adina stai en la carezia per lur lungatg, e quel lein nus cultivar vinavon en biala unitat ed activa harmonia. 35 Possi vossa premura ed energia far, ch’ il studi romontsch sin la scola cantonala daventi ina reha fontauna de nova frestga veta per il dultsch lungatg mumma, che quel flureschi sco la flur d’ enzauna sin igl ur della giuvna unda alpina!