 |
Questa pagina è ancora da trascrivere o è incompleta. | |
Nibelungas, ils Grecs l’ Ilias. Sch’ ins dat in’ egliada sin las literaturas dil mund, anflein nus bein aunc biaras, che ein buca vegnidas tier in lungatg unitari de scartira. Pér la lutga gloriusa per la libertat e las empremas conquistas de tiara jastra han sligiau la lieunga romontscha. Mo 5 cura che Gion Travers ha cantau la loscha canzun dell’ uiara de Muosch per la frestga gloria della Grischuneria era la divisiun dils Romontschs de quella e tschella aua schon perfetga, e la giuvna reformaziun ha buca saviu anflar il ligiom per unir igl engiadines e sursilvan. Igl ei suenter nies meini stau in’ emprova malgartiada, contraria al spért historic, de vuler 10artificalmein unir ils dus lungatgs de scartira romontscha. Ina tala uniun san mo grondas forzas politicas ne prestaziuns d’ emprem rang complenir. Ins ha piars bia e custeivel temps, uras decisivas cun quella nunpusseivla uniun, ed ils scolars dil seminari de scolasts, instrui en in lungatg artificial, nunenconuschents cun in lungatg viv, ein sebess en bratsch al tudestg. Sche jeu ditgel quei, vi jeu buca emblidar ils gronds merets reals de G. Ant. Bühler, che ha igl emprem cun gronda energia e desinteress alzau la bandiera della lutga per il lungatg mumma. Mo pér il studi della tradiziun populara e della literatura veglia ha tier nus sco tier ils auters pievels svegliau igl interess per il romontsch. Jeu regordel cheu 20vid ils scolasts Tumaisch Dolf e Stiafen Loringiet, che en il medem temps ch’ els rimnan la tradiziun populara de Schoms han entschiet il combat per il romontsch al pei dil Piz Curvèr. Nos giuvens scolasts romontschs seregheglian dapertut, e frestg schierm prui en las scolas sper igl Inn e sper il Rein. Il temps strenschiu d’ in’ ura scammonda a mi de plidar pli alla liunga dalla literatura romontscha. Mo la vigurusa traducziun dils Psalms de Chiampel, ils pleins vers dil melodius Martinus ex Martinis, las finas poesias dil melancolic Caderas, il saun humor de Caratsch, las zartas bialas flurs della poesia religiusa dil Cudisch de canzuns, las canzuns nazionalas de Huonder pleinas de veta e vigur, 30las Spatlunzas e Mesiras de Giachen Casper Muoth selaian paregliar cun il meglier dellas grondas literaturas. Nies Giachen Casper Muoth ha en ils conts dil Cumin d’ Ursera dau viarva franca e loscha a quei che nus havein agen e propi. Sch’ el fuss staus leugiu sper la Mar nera ne al pei dil Monserat, fussen quels conts daventai bandieras d’ uiara per ils 35Rumens e Catalans. Nus lein negin’ uiara, nus lein mo defender quei ch’ ei nies e propi. La canzun il Cumin d’ Ursera duess mintga mattatsch e mattatscha saver ordadora, la mumma romontscha cantar sper la tgina, ed igl affonet emprender, aschia dad ella de carezar il lungatg mumma. Ei ha fatg a mi 40bein entafuns il cor, cura che la beinmeriteivla Uniun dils Grischs ha
