Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, XII.djvu/322

quels. Sco la canzun della merlotscha, che resuna la primavera, anfla spert in echo giu da mellis autras frastgias e la suava melodia emplenescha igl entir uaul aschia la canzun populara. Excellent rispunda il poet tudestg Friedrich Sallet en siu poem „das Volkslied“ sin questa damonda: 5 „Und wie sich Vögelein bringen Ein Lied von Wald zu Wald, So hört man singen und klingen Von Land zu Lande bald.“ Mes auditurs han forza udiu durond il deletgeivel meins Matg ina gada duront la sera a resunar giu dils quolms il melancolic e cast tun della tiba. Schi gleiti sco ils mieivels tuns, resunan giu din quolm, pon ils pisturs sin ils auters bucca star en tegia; ei prendan lur tibas e gleiti resuna la suava melodia dapertut. La madema misteriusa forza ha la canzun populara. En la canzun populara vesein nus al pievel el cor, udin 15a bater quel, udin il rir e bargir dil pievel. Cheu resuna il giubel, cheu selai sentir il plirar, cheu schulau las gomias, cheu audan ins las benedicziuns dil pievel. De haver fatg attents silla bellezia della canzun populara e della muntada che quella ha per la litteratura, ei il meret dil genial Herder il grond cor dil qual, sco ina giganta arpa d’ Eolus udeva ils 20schems e las risadas dils pievels, sco el di sez en l’ introducziun tier „las vuschs dils pievels“ (Stimmen der Völker), in opus nua ch’ el ha rimnau las pli bialas canzuns dils pievels germans, schlaws, ramontschs en excellentas traducziuns tudestgas. Quei cudisch ha fatg attents ils literats sin il scazi d’ aur, ch’ il pievel possedeva senza ch’ el sez savevi. Adumbaten 25 ei stau la lavur dil pedant Nicolai a Berlin, il qual leva beffiar il genial opus de Herder puplicond il „Klein fein Almanach von Vollks“. Denton ei aber la revoluziun franzosa rut’ ora e quella cun sias ideas cosmopoliticas e siu intent de rumper las barieras che spartevan ils pievels, era bucca adatada d’ augmentar la carezia per canzuns popularas. Mo cura 30ch’ il despot regiment d’ in Napoleon ha entschiet a scher sin la totona dils pievels e la spada de quel ei vegnida gl’ emblem della giustia, ei el cor dils pievels il sentiment patriotic e nazional sereghigliaus et ei han puspei encuretg neunavon las trofäas de lur antenats ed ils opus dils babuns. Era la veglias canzuns popularas della Germania han puspei 35enflau la meritada grazia. Cun profund sentiment per il bi han ils dus poets Achim d’ Arnim e Clemens Brentano rimnau las pli bialas flurs della canzun populara tier in tschupi egl cudisch „Des Knaben Wunderhorn“. Quei che quels dus genials umens han muncau havend memia pauc schanetg per las fuormas primitivas et adatg el rimnar, han ei fatg 40bien compleinamein tras il sen poetic, cun il qual els han rimnau las