 |
Questa pagina è ancora da trascrivere o è incompleta. | |
CASPAR DECURTINS. Sur dellas detgas, ils usits e la poesia dils Sursilvans. (Nach La Ligia Grischa, 4. Jan. 1873 u. f., Feuilleton.) Ei schai aunc bein enqual Carfunchel el stgir grep. (Alfons de Flugi.) Leu si, nua che las loschas petgas de granit sesaulzan, perdetgas d’ ina daditg emblidada revoluziun ella natira, e nua ch’ il giuven Rhein mussa spumond sia insurventscheivla forza el combat cun ils coloss, ils quals vulan retener siu rapid curs, schai ina ruasseivla vallada, ils magnifics 5 pezs della quala sclareschan lunsch giuadora ella bella Svizzera, cura ch’ il solegl della damaun argentescha lur crunas. Din zun vegl origin sa quei pievel segloriar, il qual habitescha quella contrada. Buca mo las blihidas purgameinas e stgiras ruinas dattan perdetga de quei, mintga ver Sursilvan sedat d’ enconoscher entras la formaziun de siu tgau. Quellas 10curtas cavazzas de Muster, (aschia numna Prof. His en sia scartira sur las cavazzas dils Rhætiers, las cavazzas della Surselva sura) han gudognau l’ attenziun dils anthropologs ed archeologs. Remarcabla ei la semegliadetgna denter nossa fauna et quella dellas habitaziuns lacustras (Pfalbauten). Bein enqual exemplar de razzas, schiglioc dapertut mortas ora, sesanfla aunc leu si en ils culms della Surselva. Forsa, che colonists dellas habitaziuns lacustras han portau las emprimas spigias en la Surselva. La historia sa mo dils Taurischers, in pievel celtic che ha priu siu domicil sper las fontaunas dil Rhein per far plaz als Tusciers. Quels valerus Celts han suenter vehements e sanguinus combatts 20stoviu sesuttametter alla acquila romana. Era leu si nua che la neiv perpetna betscha las flurs alpinas, haveva la libertat piars siu davos refugi. Las mummas dils Rhætiers, raquinta Florus, hagien bess lur affons ellas lontschas dils Romans, aschi cara eri ad ellas la libertat. Temps suondonts han viu a mond ils pievels della Germania tras quella vallada tier 25l’ acquista della biala Italia. Ils nobels Amelungs e suenter ils loschs Merowings han regiu sur la Rhætia. Bein enqual dils virils Goths, dils pussens Francs ed Alemanns vegnan ad haver construiu lur casas sin las rehas pistiras, ed els stgirs uauls della Surselva. In grond diember vitgets ni uclauns anflein nus gia el testament de Tello. Mo nus havein buca mo vegls cudischs ed admirabels documents, che datan perdetga de quels emprims habitonts, els sezs han schau anavos in monument, che cuzza aschi ditg sco ils culms della Surselva stattan. Lur bi scazi ei ina
