Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, XI.djvu/155


La val Bragaia 145

prädaria ma issa èn tütt devasta dallan aua e di drög. In mez el pais as vè la veila chiësa dal Cumün o pretori, in dua c’al gneva insemal al magistrato Criminäl da tüt la Bargaia, cun daspair una torr radonda cun ent prascun sotterranea e avanz da instrument da la tortüra. Sü un’altüra coroneda da crepp ei pè da la muntagna, ca forma al sustegn dal Piz Duan as vè anca segn da lan riuna d’ün veil castel ca gio ent i prüm secul dal Cristianesim partagneva e la famiglia Pravost, üna da lan pü veila nominëda ent l’istoria da la Rezia. Ün membro da quista famiglia è stag diretur da l’università da Padua e ün Gudenz dal nom dal prüm apostul da l’evangeli in quista cuntrëda fugind perseguità da l’Italia indua c’as disc ca l’era stag vescuf da Novara era gni e s’ha stabili in quisti lög.

Sagond un’antica leggenda al füss statg decapita su sur Visavran per ordan dal prefet romano, el’ vess purta la si teista infin ent’al lög indua ch’e pö statg fonda la baselga. Uni e la baselga è pö stag fonda ün ospizi e uspadël, ca serviva da recovar per i mala e i povar da tüt la Bragaia da lan pua cuntribuziun da la quäla quistan istitüziun as mantagnivan. Per lung temp er dopo la riforma San Gaudenz è stag ün santuari ben venera indua ch’i gnivan e pellegrinei da cuntreda da lönc, massimament da la Valtlina.

Da quist lög la streda passa sü e cranc pel mott da la Malögia sot la sumbria da veilan planta da pign. Sün söm la motta as zera l’öil una vasta e bela prospettiva. E la dretgia as vè lan cima da la Margna el vadregg dal Müret per indua ca passa una strëdetta ca mena en la val Malenc, in Valtlina ca ent i temp passa eran bler batüda cavai da soma, ca traspurtevan al vin da Valtlina. Ei pè dal Mürett ai è l’alp da Cuvloc, ca sarëda ent in ün bög cun ün bel läghet cun ent pesc, circondada una selva da Tgembar presenta, un gran bel avdeir. E la saneistra as vè la muntagna da Lunghin cun bellan sponda erbusa, bei gropp da crepp e plasceivlan cascädetta. In faccia as presenta al läg, da Malögia cu lan si riva pittoresca, cun bii promontori e üna penisoletta in fond. Circa la mità da quist läg as trova sül territori da Bragaia e l’altra mità sün quel d’Ingiadina. La sträda postale la va dreè la riva saneistra ma e la dretgia una strädetta mena el läg sulitari da Isola ch’è al duan lög abitaa bargaiot vers al cunfini d’Ingiadina. In la stagiun da lan flur lan altüra lo intorn el’ doss da lan muntagna en tütt quata d’un tapè verd e ross forma da 35 lan sclinzerna, ca crescan lo in gran quantità. El mezdè da Isola as zëra la Val Feid, ca cuntegn belan pastüra e ent al fond ün bel vadregg.

La variaziun as incuntra d’un pais e l’altar da la Bragaia. Lan diversan forma da lan si muntagna ai da un’aspetto grandius serii e pittoresch. El plasceir as unisc er l’orribil per lan ruvina da lan aua di

Romanische Forschungen, XXXVII. 10