Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, X.djvu/335


Pled, fat sül plaz grond da Müstair 307

muoingias; in lur scolas vegnan instruidas var 12000 scoleras; in lur instituts ed ospitals as rechattan ura preschainta plü co 72000 amalats. — Gnianca da dumrar quai, cha quistas muoingias lavuran nellas missuns della India orientala, ingiua üna muoingia soletta ha battià var 1000 uffaunts avaunt co morir.

Con quai po ognün svess decider, chid ais statta da miavart saimpla adulaziun o chid ais prope vaira, cha P. Theodos ais stat ün dels pü buns patriots ed il pü grond filantrop della Svizzera.

III°. Nus piglain amò in ögl ün’atra vart dell’actività da P. Theodos. Il cussglier del stadi Dr. P. C. Planta requinta in sia biografia da P. Theodos, ch’el ha fat magister, ma ün magister dalla moda veglià; e cur cha tottas modas novas sun passaintadas, schi tuornain eir nus alla moda veglia. El veva ün bun natüral d’instruir e da mossar e da requintar ailch instructiv da sia experienzia; dar instrucziuns e prediar al era quasi üna passiun. El ais stat ün famus predicatur, quai dischevan seis auditurs da Salzburg, da Freiburg in Breisgau, a Luzern ed a Cuoira. In occasiun d’üna missiun nella catedrala da St. Gallen schi veva’l pro mincha predia var 8000 auditurs.— Ma el non voleva splendurir ò far sensaziun tras sias predias, ma bain esser nüziaivel a seis auditurs. Per via da quasi ha’l continuà sias instrucziuns tras seis cudeschs, ils quals el ha miss in stampa. Seis Goffine ais comparü in plü co 254000 exemplars; l’ün o l’ater da quels sarà bain eir a Müstair.

E seis compatriots da Müstair, — non hauni clappà nügli’ ater da P. Theodos co forsa ün Goffine? Aveva’l tottalmaing imblüdà seis lö nativ, il lö da sia chüna — la bella val Müstair? Quai foss amò statt’üna bella. — AP. Theodos avain d’ingraziar 2000 fcs pel fond dels povers, plü co 1000 fcs pella scola. — Qualün sa regorda amò dalla gronda lavina in „taunter ruinas“. Cha Müstair ha survegnü, — per serrar jò la lavina cun mürs, — üna lavur, chi gniva a cuostar da plü co 60000 fcs — üna subvenziun chantunala da 20000 fsc, e cha’l uais-ch da Cuoira e la venerabla clastra da Müstair haun dat insembel plü co 20000 fcs, e cha la clastra suletta l’onn 1860 ha dat in üna jada 8800 fcs, — tot quai ha d’ingraziar l’onorat comün da Müstair alla iniziativa da P. Theodosi. — Scha bain, cha tot quai, chi ais gnü fabrichà cun quista munaida, ais it in malura l’onn 1876, — chi dess quai, cha P. Theodos ha fat pel comün (e quai ch’ils35 bainfatturs haun dat), tottüna restar in grata memoria. In occasiun da quella ruina ha rovà P. Theodos las muoingias, ch’ellas dessan dar da buntà ailch fond a fitt; ed ellas haun dat 1639 lattas, chi importan preschaintamaingla bagatella da 390 fcs fitt, intaunt cha la clastra lascha iñò con quai a favur dels privats da Müstair üna soma anuala da 400—500 fcs; eir


20*