Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, X.djvu/135


Instruzziun ad imprender da bustabbiar 107


Ils Bustábbs faun las Syllabas, las Syllabas faun ils plẽds, ils plẽds consìstan in una, duas, trais, quatter, cinch, è es plũs syllabas. e. g. gust. porta. patáffa. pantunuda. amplexábitur. participátio. misericordiaivel. &c.

[p. 15] Dalls Accénts.

Ils Accénts sun certs Strichs, chi sa suola far per cognósher, e savair la pronùntia dels plẽds, e sun de trais sõrts

Il prum eis

L’acùt, il qual veng fatt inavò ishea: l, e quel s’ dovra in Latin, e Ladin su’ ls pleds, chi haun plũs, co doas syllabas, e quel Vocàl, ò Diphtóng, sun qual veng fatt, e tratt quell Acùt, stò gnir pronuntià pu cler, e cun plu forza. e. g. Dóminus regnávit, decórem indútus est. artâvel. mashuêra. jejüna.

Quell Acút s’ chiatta in blers officis sul’ plèds de trais, o plũs syllabas.

[p. 16] NB. 1mo. Sha quell Acùt stò gnir fatt su’ ll i shi s’ lasha in Latin, e Ladin ora il ticcal dell i. e. g. Benedícta. suscípiat. venìte. farìna. chiarína. chialandrìna. cerclída.

NB. 2do. In pleds Latins, chi haun be doas syllabas, veng adúna il Vocál, ò Diphtòng della pruma syllaba pronuntiá pu clèr, e cun plu 20 forza. e. g. Ave. salve. Pater. Mater. frater. soror. &c.

Il Secónd eis

Il Circumfléx, o Chiappuccét, il qual veng fatt ishea ~, e s’ dovra in quẽs plẽds Latins, chi tèrminan, ó vaun ora in ãsti. e. g. fundãsti. mitigãsti. &c. 25

[p. 17] In Ladin s’ dovra quel Circumfléx sun quẽs plẽds, chi vegnan tratts, e pronuntiáts alla lunga, sco hvessan duoi Vocáls, ó Diphtóngs adinguàls. e. g. Sor. sõr. frãr. cõr pãsh. crũsh. ãter. ãtra. sõma. &c.

Il terz eis proprie

’L accént, o Grave, il qual veng fatt in avaùnt ishea ’ & adùna solum su’ ll última syllaba, ovèro su’ ll ultim Vocál, ò Diphtóng.

In plẽds Latins veng quell Accènt fatt zont d’inrár, & er sha’ l veng fatt, shi nu s’ pronúntia quel Vocál, sun qual veng fatt quell Accént, pu cler, ó cun plu forza. e. g. proptéreá. ideó. frustrá. &c.

[p. 18] In Ladin veng quell Accént fatt su’ ll ultim Vocál, ò Diphtóng 35 de blerissems pleds, & in totts ques pleds veng l’última syllaba, ó ’l ultim Vocàl, ò Diphtóng saimper pronuntiá pu cler, e cun plu forza. e. g. Mustáir. amùr. buntá. chiarín. pantaún. cuttá. &c.