Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, VIII.djvu/616

606 Domeni Pünchera

vita a quaist spiert, schi viverà inavant ün töch della veglia Engiadina e s’imprimera a tuottas estras tendenzas, a tuots esters costüms, usche cha eir quaists dvaintan engiadinais. Eir quia avain nus darcho Dieu in lia, perche el ama la flur, chi flurescha in simplicità e modestia, sainza ch’ella sapcha e fetscha savair ch’ella ais bella.

Sper quaist spiert da simplicità e modestia viva in Engiadina eir ün spiert leid e social, adequat alla splendur del solai, allas vivas coluors da god e prà e flurs e lai. Laschain pür viver inavant eir quel! Dieu ais eir in tal. In mez ils dürs combats dels elemaints della natüra ais quel ün salüd del tschel, chi dà forza per ils pass nella profuondità da dis plü serius. Mantgnain be in tuot nos agir buna conscienza ed ans tgnain al scrupulus adempimaint da nos dovair, schi podains eir conservar il spiert leid e serain.

Ün spiert da vicendevol agüd, da sacrifizi e misericordia han saimper demussà ils vegls Engiadinais. Diletta raspada, ils Engiadinais mai non han fat granda romur con lur religiusità. Qua e là ha ün giavüschà plü interess in merit. Tant plü bella ais la lavur del spiert da vicendevol agüd e sacrifici in quaista populaziun, il spiert da beneficenza. Scha tala ierta viva amò, schi dain ’la nova vita, e darcho viva inavant ün töch Engiadina, perche nel spiert da vicendevol agüd, chi non as restringia be sün singuls benefizis, ma chi ha saimper cour ed ögl per il debel e bsögnus: in quaist spiert ha Dieu sia dmura prediletta, in quaist spiert ha il cristianismo il centro da sia forza e vita, quia ais il vair contrapais cunter il vil egoismo.

Nus avain dit viavant, cha il möd d’agir dels compatriots nel ester haja forma üna fortezza spirituala intuorn nos pitschen pajais. Non smanchain, cha tal spiert dels babuns, miss in acziun eir nel pajais stess, fuorma güst suot dattas circonstanzas darcho üna tala fortezza spirituala. Il respet, cha innumerabels giasts della vallada dessan tour con sai ais simil al crap, chi crouda nel mar e trametta oura sias uondas al infinit. Tala stima s’implanta dad ün in l’oter e dess influenzar sün il spiert e las intenziuns da quels chi ans circondeschan, eir dels plü possants.

Del rest! A chi avrin nus in prüma lingia las portas? Oravant tuot facilitain nus las comunicaziuns con quels chi gnittan con nus a Chalavaina, con quels, chi ans güdettan a conservar la libertà, con quels, chi gürettan las lias, con quels, chi da seculs innan pensan e resaintan in medem spiert sco nus. Nus pigliain davent hoz ün ot trapart tranter nus e noss confederats grischuns e Svizzers, als quals nus podain ingrazchar bain diversa chosa spirituala e materiala, sporta in temps passats ed in preschaints. Nus ans allegrain bleranzi da’ ls avair plü ardaints e da’ ls