Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, VIII.djvu/607


Survista della literatura ladina 597

familiarisar, per podair sustegner victoriusamaing ils furius contracuolps della contrareformaziun, executats il prüm tras Borromeo, nel seguit tras Baldirun e’ ls capuziners.

Tras las normas ortograficas, statuidas ed observadas nels supraindichats seis trais imprimats, es Bivrun dvantà l’autur da noss’ortografia ladina e ’l promotur da nos idiom. Recurrind al latin l’ha el amplifichà da terms. S’ha l’ortografia con il temp eir in divers rapports modifichada e megliorada, nel fondamaint es ella tantüna restada fidela allas normas da Bivrun, in latin notifichadas. L’ovra inaugurada da Travers, d’inguidar e d’ammossar il pövel eir a scriver in seis agen linguach, ha Bivrun adestramaing e con grand success promovü.

Mort es el, tenor notizia del cronist Champel, l’an 1572, schi non s’ha al dit cronist infichà ün sbagl nella penna e chi ’s stovess leger invece da 1572 il millaisem 1592. In quaist ultim cas füss Bivrun mort in età d’86 ans, in ota età, sco cha Champel ed à Porta dischan. Pigl occasiun aquia in passand d’observar, cha eir in merit al dato per la nascita da Travers as lascha constatar ün simil sbagl. Champel notificha, cha Travers saja mort als 22 Auost 1563, in età da 75 ans1. Da que resultess, ch’el füss nat l’an 1488. Tenor charta, scritta a Bullinger ed addütta dad à Porta in sia Istoria retica, declera Travers svessa, suot dato 18 November 1559, d’avair 76 ans. Usche füss el nat nel 1483, sco cha nos istoriografs tuots notifichan. Non füss que pero possibel, cha nus nella charta da Travers a Bullinger dovessan leger na 76, dimperse 70. Alla penna del vegl Travers po chöntsch esser capitada la 0 malreuschida, sumiglianta al 6. Eu per mia part, eir sch’eu in mia biografia da Travers dal 1884 m’ha condrizà suainter ils oters, in debit resguard sün la notizia da Champel, chi es usche positiva e concisa, incliness plü a quaist avis.

A pêr ed a pass con il nov Testamaint da Bivrun va ün oter imprimat, in idiom d’Engiadina bassa, il Psalterium raeticum, ün cudesch da Psalms da Duri Champel stampà in prüma ediziun a Basilea, pro Jachen Kündig, tras Jac. Parc, 1562, in seguonda eir là, ma tras Joh. Excerzier e Joh. Jak. Genathius, 1606, in terza e probabelmaing illegala a Lindau, 1606.

Nel Psalterio sun comprais be circa 100 dels psalms biblics, ed alchünas, circa 40, zuond cristianaisas chanzuns, chi’ s convegnan con la scrittüra sancha, ma non vegnan chantadas in baselgia. Duos psalms.

  1. Ulr. Campel, zwei Bücher rätischer Geschichte in Th. Mohr, Archiv für die Geschichte der Republik Graubünden, II. 428,