Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, VIII.djvu/599


Survista della literatura ladina 589

manuscrits, bunamaing reampli sia crestomatia ladina pel 16. secul. A’ ns formar dal ampel material nels manuscrits contgnü eir be üna pitschna survista, serva, da’ l metter tenor seis contenuto in differentas partidas.

a) Ils dramas.

Quaists sun tuots plü o main libras versiuns d’Originals tudais-chs our d’imprimats da Zürich, Basilea e Strassburg. Sco chi ’s avaiva nel principi e prüm svilup della reformaziun in Germania interas grandas collecziuns da tals poëms, p. ex. da Rosenblüt e da Folz, da Hans Sachs e dad Ayrer, usche eir in Svizra da Nic. Manuel, da Georg Binder, da Funkelin e d’oters plüs. La major part dels artists e dels laureats poëts, tuots bain versats in Plautus e Terenz, secondaivan als reformaturs a plü podair. In resguard a lur contenuto e forma sun ils blers da nos dramas ladins istorias biblicas rimadas, ritmadas, e nel fondo main dramatisadas co dialogisadas. La repartiziun in acts e scenas eir nels rars cas, ingio ella compara, es pac güstifichada e plü be investitura arbitraria. Il process actual o dramatic es bain s-chars, ma il dialog s’ fa viv e tanter aint perfin picant.

Sco ils plü principals dels dramas as po segnalizar da contenuto biblic: Josef vendü in Egipto, Josef in chasa da Potifar in trais differentas versiuns, l’istoria da Job, dels trais giuvens nel fuorn d’ fö, l’istoria da Tobias in 14 cantadas, chi correspondan in contenuto als chapitels del cudesch apocrif; l’istoria da Susanna, da Bel a Babel, l’offerta d’Abraham, in cantata dialogisada, proverbis da Salomon, l’istoria del figl pers, del rich hom e del pover Lazaro, davart la naschentscha e davart la passiun da Gesu Cristo, davart la resüstanza da Cristo eir in cantata; da contenuto profan: l’istoria dellas desch etats, d’Hecasto, davart l’amur del cavalier Valentin e d’Eglantina, la figlia del rai Pipin. Sainza dubi chi füttan eir amo oters dramas vertits; las versiuns sun pero idas smaridas. Constater as lascha que dall’istoria da Judit e da Wilhelm Tell.

L’istoria da Josef, vendü in Egipto, sco eir las trais chanzuns davart Josef in chasa da Potifar, rubrica Decurtins in sia crestomatia, sco eir il figl pers, sot nom da Travers. Strictamaing constatar non ’s lascha quaista derivanza dimia, pustüt brich in reguard allas trais chanzuns da Josef o del pover famagliet in chasa estra, missas gio per plazs da giuventün a sustegn da fideltà e bun deport e cunter perversa, orba e sfatschada inclinaziun. L’arandschamaint dels vers para pustüt nella plü lunga da quellas ün pâ imbruglià. Las otras duos plü cuortas sun probabelmaing be extrats della prüma. Nonobstante stima Decurtins, d’avair scopert in quella la comedia attribuida da Champel a Travers.