Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, VIII.djvu/570

560 Andrea Vital

perchè ogni dialect ho sias proprieteds apprezziablas e niaunch’ün, cognuschieu e cultivo debitamaing, nun ais inferiur a quel d’Engiadin’ota.“

L’expressiun da fidanza infantila nella charità del Segner, cha Pallioppi nomna in prüm lö sco attribut da sias poesias, chattain nus dapertuot dispars in sias ouvras e pro soggets da differenta natüra; eu menzionesch be Il firmamaint, L’evangeli, Mieu bun pastur, Allas stailas, Ün trafögl, Pazienza e fidaunza. Da sia commovainta admiraziun della natüra, particularmaing dellas teneras figlias da Flora, ans dan testimonianza tanter otras stupendas chanzuns: Ils buttuns da rösa, Gentiana acaulis, La viola, Il vadret, Prümavaira, La minchületta, Rösa da god e Groffel da spelm. Seis viv entusiasmo per la patria e per ils eroes da nossa istoria, dals temps memorabels da Chalavaina e della reformaziun inavant fin alla perioda da rissas, questiuns e pratchas internas, relevain nus da Nossa patria, All’Elvezia e da quel admirabel ciclo da sonets nel seguond fascicul. Sia indignaziun della perfidia e della sceleratezza ans muossan con coluors vivas e favella energica ultra plüssas poesias già nomnadas in particular las seguaintas: Garibaldi, Ils martirs als despots, Chanzun del perseguito, Il meteor, Lealted, Cuors del muond, Remuneraziun, Alla fortüna, Gloria ed invilgia, La mort da Giuda ed ils trais sonets All’Italia.

Eu aggiundsch a quaistas quatter categorias da chanzuns, cha nos poet ha svess stabili, amo qualchünas. A sia malcontentezza col ir del muond e con sia sort da el sovent ün’expressiun amara e forsa na saimper güstifichada, p. ex. in Egalited ed in Liberted. Scha quaistas poesias fuorman ün contrast collas otras, schi stan tant plü bain in consonanza con seis cour pür, chi ais saimper pront a portar sacrifizis e non domanda per sai oter co üna sbrinzla d’amur, quellas ch’el dedicha alla vita da famiglia: Infanzia, Il svagliarin della mamma, La benedicziun della nona e Partenza. La chanzun d’amur ha chattà be pacs representants: Galanteria, L’amur e La guardia. Da quaistas ha La galanteria ün tun plü alleger ed umoristic, ed al medem gener appertegna eir la versiun d’üna chanzun populara bernaisa: Cher courin, che plürast tü. Il numer dellas poesias umoristicas ais dunque pitschen. Eir la satira ais representada be nels plants d’ün vegl marmuogn, intitulats Las giuvintschellas e scrits singularmaing nell’età da 23 ans. Que ais üna poesia tuot implida dad observaziuns finas supra las deblezzas del bel sexo, ils noschs effets dell’educaziun moderna e della moda in general, e tant richa in expressiuns insolitas, ma adattadas, ch’eu restet instupi, legiand, a che epoca cha ’l poet l’haja composta. Già ch’ella gnit publichada pür l’an 1866, as lascha supponer, ch’el l’haja quella vouta glimada ed inrichida