Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, VIII.djvu/560

550 Andrea Vital

per quaist motiv, ch’el recenset fich resentidamaing l’ouvra dad Andeer supra l’origen e l’istoria della lingua retoromantscha, chi comparit cuort temp dopo1. Andeer as muossa ün pa sceptic reguardo alla derivanza da pleds romantschs dal celtic, scriva eir supra ils stüdis relativs da Pallioppi sainza congniziun exacta dels fats; in ultra repeta el que, chi eira stat scrit nel Fögl davart l’uniun dels dialects ed imbütta indirectamaing a Pallioppi, ch’el vöglia admetter be l’idiom d’Engiadina ota sco lingua püra e bella. Pallioppi l’attacha perque con energia e fina satira in ün artichel 2 nel Fögl d’Engiadina, chi ais üna nova prouva da seis stil elegant e logic e della forza da sia polemica. La resposta dad Andeer comparit nel medem periodic 3 e fa seis possibel, per calmar a Pallioppi, que chi para ais eir reuschi.

In seguit ha operà il cudesch da Pallioppi sia influenza sur ils confins dell’Engiadina ota oura. Eir ils auturs dell’Engiadina bassa han adoptà circa las medemmas reglas ortograficas, mantgnand pero tantüna lur idiom net s-chet. Particularmaing la nouva ediziun della bibla muossa que ad evidenza 4. E chi ha pisserà quaista lavur? Güsta il reverendo P. J. Andeer, da quel temp a Celin, insembel con reverendo N. Vital a Fetan. Vairamaing üna bella satisfacziun per l’autur dell’Ortografia!

Eir da noss frars tschalovers in Surselva gnit appreziada l’ortografia ed ortoëpia da Pallioppi debitamaing. Quaista lavur servit per base dels stüdis da professur Carigiet, chi publichet cuort temp dopo la comparsa da medemma ün’intraguidamaint per l’ortografia romontscha 5. E chi non sa, cha professur J. A. Bühler ha tut bler material per sia ortografia combinada our dall’ortografia ed our dad otras ouvras da Pallioppi, e ch’el l’ha saimper stimà e venerà sco ün dels plü benemerits linguists romantschs!

* * *

Chi chi avess cret, cha Pallioppi s’occupa unicamaing a sfögliar las pandectas per tscherchar argumaints da defaisa per seis clients o a svutrar dizionaris, lexicons, grammaticas da tuotta sort linguas per as perfeczionar in seis stüdis filologics, quel s’avess sbaglià grandamaing. Ne la giurisprudenza,

  1. Über Ursprung und Geschichte der rhätoromansichen Sprache, von P. J. Andeer, Chur 1862.
  2. Literatura romauntscha, Fögl d’Engiadina, An 1862, Nr. 31.
  3. Literatura romantscha, Fögl d’Engiadina, An 1862, Nr. 38.
  4. La sancta Biblia, quai ais la sancta scrittüra del vegl e nouv testamaint, tradüt in lingua ladina d’Engiadina bassa, stampà a Colonia l’an 1870.
  5. Carigiet P. Bas. Ortografia generala, speculativa ramontscha cun in special, quort compendi per diever dil scolar. In’ovra originala dedicada a tuts perderts Ramontschs, oravon als scolasts. Mustèr, 1858.