Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, VIII.djvu/553


Landamma Zaccaria Pallioppi 543

sia mamma. Pac temp dopo il retuorn da nos student dall’università, als 9 Juli 1844, avet lö la nozza, e la giunfra spusa dvantet üna veritabla ed exemplara engiadinaisa, üna buna, pisserusa e fidella muglier e mamma e massera.

Jung gefreit
Hat Niemand gereut,


disch il proverbi tudais-ch, e quia s’ha ’l verifichà.

* * *

Nus avain compagnà il giuven Pallioppi dalla chüna fin al introit nella vita prattica. Nos requint ais pür massa fragmentaric, plain lacunas e staziuns, chi non sun scleridas sufficiaintamaing; ma nus avain tuottüna podü relevar, cha l’educaziun e las scoulas, ch’el ha giodü, l’abilitaivan plainamaing ad occupar üna posiziun remarcabla nella vita publica ed in sia vocaziun. Guardain uossa ün pa, co cha que al get a man.

Ouravant tuot non podaiva mancar, cha seis convaschins da Celerina al confidessan las caricas, dellas qualas els podaivan disponer in vschinancha. Effettivmaing ha el lavurà bler per seis comün in diversas posiziun, nomnadamaing ais el stat quasi tuot sia vita, e que il caracterisescha, commember del cussagl da scoula, quasi saimper sco actuar. Seis protocols, chi non pon avair quanto a lur contenuto oter co ün interess local, sun quanto a lur fuorma ün stupend monumaint da prosa romantscha classica. Eir deputà da sia vschinancha nel Cumön pitschen füt el bleras voutas. L’an 1853 l’eleget il Cumön grand sco nuder del circul; dal 1855 — 1857 füt el landamma, dal 1857 — 1859 deputà al Grand Cussagl e güdisch da pasch. Il titel da landamma al restet, tenor veglia üsanza, durante tuot sia vita, e blerz, pustüt glieud dad otras valladas, il titulaivan perfin Giunker Landamma. Dal temp, cha in pricipi be üna, plü tard be pacas famiglias nöblas avaivan il dret da furnir ils landammas d’Engiadin’ota, s’avaiva mantgnüda nel pövel l’idea, cha ’l landamma saja saimper ün giunker. Non disch p. ex. eir Caratsch in üna poesia:

Tuot combino füt dalla mamma
E dal padrin Giunker Landamma!

Pallioppi, chi eira ün hom vairamaing nöbel da cour e da caracter, ma bricha da naschentscha e da schlatta, as divertiva particularmaing, cur ch’el avaiva d’explichar a qualche client, ch’el saja bainschi landamma, ma bricha giunker.

El as retret allura plan plan vieplü dalla vita publica nel intent da consacrar seis temp liber al stüdi della filologia ed in special della lingua romantscha, ed usche as fet que, cha seis convaschins non avettan plü occasiun da ’l onurar con otras caricas e ch’el restet, sco dit, per tuot seis dis landamma.