Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, VIII.djvu/310

300 Florian Grand

constateschan l’existenza da chaunts ladins populers nell’epoca anteriura all’introducziun della scrittüra romauntscha. In sieu sen istoric, al quel avains d’ingrazcher tauntas preziusas notizias dalla vita e dall’istoria da noss babuns, ans ho el conservo eir ün pêr fragmaints da chanzuns patrioticas, chi s’avaivan mantgnidas tres la tradiziun e gnivan aunch’a sieu temp chantedas dal pövel.

Il pü vegl dels fragmaints dechaunta il valorus combat dels Engiadinais cunter ils Tirolais nella guerra dellas gillinas, nel an 1475 e la gloriusa mort del Winkelrieth engiadinais, Bart Gualgelm da Ramuosch. Schabain cha quaista chanzun füt reprodütta già in divers lös, traunter oter eir nel „Tramagliunz“, schi la stimains tuottüna, in sia qualited scu il pü vegl monumaint linguistic ladin, d’egna d’esser restampeda aunch’üna vouta e la laschains seguir aquia:

„Quell da Schlander e d’Unuder a chiavalg
Haun dritzad queus ün mal cussalg.
E ha ho par daschdrür la val d’Engiadina
Che nun chiaunt gial ne gialgina.
Marti Joan diss: mütscha, mütscha tu Bart Gualgelm
La vita t’ cuosta, schilt et helm.
Diss el, sch’ la mia vita dess a mai custar,
Völg eug hunur e laud chiatar.
Lg pilgaa la vita, dat in ’lg champ fadiff da soart
Ch’ l’ha undesch glyds ruott aint la moart.
La bandera dad Halla qua bain fuo
Zuond schdrammada da mez ingio.“

Circa ün decenni pü tard, 1486, declarettan ils Grischuns per via dellas valledas Puschlev, Vuclina, Buorm e Clavenna la guerra als düchedi da Milaun. L’invasiun dels Grischuns a Buorm ais l’ogget d’üna seguonda chanzun populera, dalla quela Champell ans comunichescha in si’ istoria retica il seguaint fragmaint:

„Las ligias trais rivavan,
Ils Burmins tuts à mütschar.
’Ls prüms bots ch’ las ligias davan
’Ls Burmins d’ temm à tramblar.
Als Grischuns puschiad venn d’ ls dunnauns:
Mattauns turnad vo pouvras
Proa’ ls pitschens vos uffaunts.“

Ultra quaists prodots ed alchüns proverbis in rima contgnieus nella sopra adütta ouvra da Champell chattains in sieu Cudesch da Psalms