Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, VII.djvu/99


Alchiünas Bellas et Nüzaivlas Histoargias 85

Cajus Caligula, ilquel eis sto pü sumgiaunt ad üna sgrischusa bes-chia, u ad ün monstro, co ad ün hom. Quist ho fat sieu chiavagl Burgermaister da Roma, et ho commis tuots vicis, chi paun gnir manzunos. Alla davous eis el gnieu mazo das seis sudos. Et eis gnieu zieva el il V. Imperadur Claudius, ün hom grandêr, superbi, ma na dafat nosch, perchie chia el ho fat bgierras chiosses moderadamaing et ventüraivlamaing, mo bgierras eir narras-chiamaing et crudelmaing. Messalinam, sa prüma duonna, ho el fat murir insemmel cun Silio per causa da sa vitta spoarchia; pigliet alhura Agripinam et gnit tus-chianto da quella. Et uschea gnit l’Imperi aint a maun al VI. Imperadur, chi eis sto Nero, ilquel eis sto ün dals pü grands et sgrischus tirans, chi me hegian vivieu sur terra. Ils prüms 5 anns, chi’el gnit Imperadur a Roma, ’s amussaiv’el [f. 77a] zuond bening et amiaivel, da tel soart chia, cura chi’el stuaiva suotascriver ad üna sentenzchia dalla moart incunter ünqualchiün, schi sulaiva el dir: O vules Dieu, chia nun saves ne lêr ne scriver. Ma bain bod zieva ho el cumanzo seis sgrischus fatts et schlascheda vitta. Perchie et ho fat mazer tuottas duos sas duonnas: Octaviam et Poppeam Sabinam; el ho fat amazer seis frer Britannicum, sa mamma Lepidam et bgiers oters principels, taunt mas-chials co femnas. Quist ho fat dechiapiter Paulum et crucifichier s. Petrum. Ne füt avuonda da que, chia el fet eir tus-chianter seis padraster Claudium, chi eira sto Imperadur aunz co el, seis magister Annæum Senecam, et oters. Cun seis magister fet el uschea. El il tramtet alchiüns servituors, chi l’dschessen, chi’el stues murir. Seneca eira be schanto à maisa cun sa duonna et mangiaiva. Cura chia sa duonna udit que, nun ho ella sullettamain vulieu lascher murir, ma fet taunt et aruet taunt, chia ella pudes murir cun el, chia ella obtgnet alla davous quella grazchia. Co dalungia füttane à Seneca et a sa duonna avertas sü las avainas in la bratscha. Et siand chia Seneca eira [f. 77b] vêlg, megiar et flaivel, schi nun ho il saung vulieu cuorrer our. Co dimena ’s ho el fat avrir eir las avainas dals peis, et siand chia nell’alhura l’saung nun vulaiva currir, ho el aruo a sieu fidel amich Statium, chi’el il des spoardscher no il tœssi, chi’el da lung temp havaiva pino, aciochia nun l’gnis pü lœng tormento. Quel ho el bavieu our, et nell’quel nun vulaiva operer ünguotta. Alla davous eis Seneca ieu in ün bang, tres l’tanf et chialur dalquel l’arest dal saung eis currieu our da fat, chia el eis moart sainza üngiüna dulur. Mo alla duonna da Seneca ho Nero fat cusir darchio las avainas, aciochia ella aunchia quista gieda restes in vitta et zieva pudes gnir turmanteda taunt pü fich. Pü inavaunt ho Nero in divers lougs fat chiatscher fœ à sia egna Patria, la cited da Roma, tres ilquel incendi la pü bella part dalla cited eis arsa. Et cura chia la flamma eira la pü