Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, VII.djvu/489


Conversatiun 475

Stüd. Ma co? Nun vaivat tut sü ’l Stylo nouf? qualch’ün ’m ha pür gnü scrit à l’Università chia l’Engadina ’l veiva eir adoptà, e sun adüna stat in quista cretta.

Anv. Be l’Engadin’auta l’ha tut sü.

Stüd. Am displascha bain, chia no’ ns laschan surpassar in tuotas bunas chaussas da quist noss vaschins, chi pür habiteschen ün paiais plü ingrat co no.

Anv. Quanto a mai, vess eug huossa cret, chia Stylo velg, Stylo nouf, fuoss quasi l’istess: ma siand chia las natiuns las plü illuminadas han tut sü l’ultim, [p. 7] schi ’m impais lhura eir, chia sainza bunas raschuns nun vessen ellas fat quist tanto; e in seguito da quista suppositiun, vessen eir no, sainza dubi, fat bain dad imitar lur exaimpel.

S. Sgiüramaing, e in tuot cas stuessen ils ignorants imitar ils buns exaimpels da quels chi han pratica e savair dels fats. Per ils saimpels es la fede implicita quasi dapartuot necessaria. Però fa ün bain ta tour instructiun, e dad agir seguond cognoschentscha tuotas voutas ch’ün puo.

A. Eug sun eir da quist sentimaint, e vess perquai grand applaschair da savair la raschun da quist Stylo nouf. Vo, chi gnivat da quistas scoulas autas, nun ’m pudessat . . . .

S. Unguotta plü facil; be un pa d’ patientia, schi in quist puncto ’s poss dar intera satisfactiun.

A. Schabain sun bod velg, schi cur ch’eug poss imprender qualchaussa, nhai amo adüna dalet lapro. Pür nan coll’explicatiun.

S. Una bella prouva della dignità e eminentia d(c)[e]l Crastian es eir quista, dad havair sottomiss il Solai, la gliüna e las stailas a seis servezen, fand servir quist corps celests a mesürar il temp cun extezza, [f. 8] a seis plaschair e a sia granda commodità: ma eir a la conquista da quist prezius avantach es ell’arivà pür pac a pac e dopo nomber da Seculs.

La plü antiqua masüra del temp, della quala ’ls Crastians reunids in Società, haien fat uso, es quella d’ün’Eivna; probabelmaing in memoria della creatiun del muond in 7 dids.

Dopo, haviand els observà il cuors della gliüna ch’ella als appariva da 4 eivnas in 4 eivnas di novo nell’istessa maniera, partiten els gio il temp in Mais. Dasortchia l’ann dels prüms temps nun eira auter co ün mais.

Observand ils Crastians plü inavant eir il Solai, remarchetten els ils 2 Solstiziums e ’ls 2 Equinoxiums.

A. Che, che voul quai dir, quist Sols —?

S. Il Solstiz d’uviern, es il di il plü cuort dell’ann, cioe il 21 December S. n. Il Solstiz da stà es il di il plü lung, cioe ’l 21 d’ Giun. L’Equinoxio della prümavaira voul dir, di e not dell’istessa lungezza nel