Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, VII.djvu/462

448 Petrus Dominicus Rosius de Porta

[fol. 7a] & Arithmetica, in fats de Religion non vain musso oter co fatt memorizær il Catechismus & que sainz’ulterior otra explication. Ma cunbain quæ tant ais necessario, non ais que sufficiaint, La Religion Christiana, di quæla il Catechisem ais ün compendio, s’ refuonda sün factums tæls chi ais l’Historia; onde chi non ha il prim debita congnition de qual impossibelmaing inclegiaro ils puonchs chi vegnian explichios n’il Catechismo. Ch’ün pilgia per Exaimpel il I. & IV. Cumandamaint ils artticuls del Symbolo, in quæls confessains Dieu Bap Creator de tottas chiosas, JEsum Christum naschieu della Verg. Maria, crucifichio, sepulieu, resüsto, jeu a Cêl. &c. & s’ cattero esser impossibil quels d’incler, sainza prævia notitia dellas Historias della Creation, del pœvel d’Israel, della Nativitæt, mort & Ascension de JEsu Christ. Onde ais dimena clær, chia la cognition de quaistas chiossas deva al Catechismo scha brich ngir premissa. schi al main con quella accompagniæda. Et que pro primo.

Secondo. A’ m concedaro ogniün chia üna cognition pure Historica, & residente in la memoria, non merita l’elogio de [fol. 7b] ngir ditta salüdaivla, scha non vain eir mossò tiers quella üna via mediante quale l’horror contr’il mæl, & l’amor vers il bœn vegnia n’il cour implantæda. Que dvainta con metter las Doctrinas avant œls, chi our de quaist & l’otra Historia naturælmaing flueschan. Ma tæl specie de lavur ais fin in co a noassas Scholas incognita.

Tertia. Chi in üna de nossas scholas triviælas intra, vsarò esser n’ils mauns dels discents, Cudeschs di qualunque sort, Ladin, Romansch Schilover, Todaisch, Sacro, profan, didact historic, velg, nouv, tenor la comoditæt domestica ha suministro, sainza delectu, mentre serva per lêr, u spunir essendo in ultra nianc s’ cerchia plü: Tæl varietæt non ais dech causa d’üna tædiusa fadia als Magisters, dimperse ais eir ün impedimaint al studio dils discents. In la militia, ais l’uniformitæt dell’armatura, un articul antesupposto: Ma l’istess uso renda in l’institution Scholastica l’uniformitæt de bons compendis al captu della juventüt accomodòs. Et que tschantsch our d’experientia.

Observand eau dimena chia la publication [fol. 8a] della lavur Hübneriana in nossa lingua, & introduction de quella in nossas scholas poassa levær via tuots quaists defets, havess eau giavüscho ch’ünzachi havess eir a nus fat que commodo quæl tuots protestants hora giodan. Ma vsiand chia difficilmaing surviv’eau que temp, n’il quæl di tel eistra lavor poassa pilgær frütt, haig tandem gia avant nouf anns in casa mia a Fettano, ad uso dels confidos a mia disciplina, quella in noassa lingua transferieu: Et tale huossa sün instant desideri de bons amis va in publica lgüsch, essendo præviamaing persvass dil bon frütt ais adattaivla de prodür: Perche sainza