Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, IV.djvu/813


Il Novellist II 805

sir et il considereivel funds, il qual el haveva per part artau dals geniturs de sia muglier e per part comprau durant quels anns de sia absenza.

Non obstant questa granda richezia, la quala gli havess permess de viver da signur cun tot sia familia, haveva maester Gian Runell fatg imprender scadin da ses quater figls in mistregn, bein savend che la beinstanza sei mo aschia de mantener nella familia e che l’activitad sei la megliera preservativa inconter las tentaziuns, las qualas sminaçian alla giuventetgna. El non voleva, che ses figls daventien cavaliers e poltruns, ils quals consumeschien ils fritgs de sias stentas e fadigias tras ina vita lischenta. Siu figl vegl era in excellent calgèr e quel surprendet la botega del bab e lavuret da qua d’invia cun la medema intelligenza et activitad, sco siu bab, et era cun bun success. Dus auters figls eran daventai pastiziers et ingrandittan pli tard l’intrapresa de lur bab. Al quart figl, il qual fuva era stau pastizier, compret il bab pli tard ina dellas meglieras osterias della citad de Venezia et il adester e lavurus giuven extendet cun il temps ses affars considereivlamein. A tots quater figls era la fortuna in seguit stada fitg favoreivla e scadin dels quater frars vegnit tras propria activitad tier granda beinstanza. Sias treis figlias, las qualas il maester haveva educau fitg bein e tratg tier la simplicitad et activitad, det el pli tard per mugliers a treis diligents giuvens da Sent, ils quals havevan tras lur activitad e diligenza fondau in Italia lur propris affars, et ellas havevan totas treis fatg ventireivlas partidas.

Gia il prim ann dopo siu arrivo in Engiadina, honoret il cummin il signur Gian Runell — aschia il nomnet ins ussa generalmein in Engiadina — cun la misterlia, e maester Gian Runell l’acceptet era, mo na per ambiziun, dimperse per operar cun tot sias forzas per la prosperitad dellas communitads. Circa desch anns restet el in quest offici e durant quels [p. 98] anns havet la dretgira (drettüra) permanenta vacanza, pertgei il mistral nov era in hum della pasch e concordia e provava adina de metter perina las parts litigantas, avant che que vegni tier in process. Et alla granda influenza, la quala el possedeva in totas communitads, reussiva que quasi adina de far il mediatur tranter las parts, da maniera che in process era daventau ina granda raritad in siu circul.

In sia vita privata exercitet Gian granda beneficenza in totas occurrenzas; el assisteva bugen a scadin convischin cun cussegl et era cun danèrs, nua che quei era de basegns e che el vezeva, che in agit sei bein applicau. Principalmein era el in grand benefactur della giuventetgna, procurand a quella tras sias extendidas conoschenschas e relaziuns bunas plazzas in Italia. Blers giuvens da Sent e dad autras vischnauncas engiadinèsas survegnittan bunas plazzas nels stabiliments de ses figls a Venezia,