Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, IV.djvu/811


Il Novellist II 803

era cun contristada da sia partenza; mo Gian impromettet ad ella de il proxim September puspei turnar a Sent u sin visita ne per puspei la prender a Venezia, sche sia sanadat ad ella sei returnada. Quella gada arrivet el pli spert a Venezia, pertgei ils giarsuns engiadinès eran frescs giuvens e buns pedunzs de far strapazs. Era se mussettan tots habels e diligents in lur lavurs et imprendettan lur mistregns, che que era in plascher. Sia pli granda attenziun mettet ussa Gian sin sia pastizeria. El laschet renovar il indrizament et imbellir la botega, nella quala ils confects e simila mercanzia vegniva tenida vanal, da maniera che sia stizun era la pli bella da totas similas. La clientella creschet e Gian comenzet a far grandiusas façentas cun sia mercanzia de pasta.

Il autun returnet el puspei in Engiadina per remanar sia muglier a Venezia, essend quella ussa scampada da sia debolezia. Sia familia s’ingrandit nels anns sequents considereivlamein. Cun l’Engiadina stet Gian ussa adina in rapport. Mintga mai vegnivan giuvens engiadinès pro el, et els ils prendeva pro el, ne che el als anquiriva adequatas plazzas. Plirs de ses prims famegls engiadinès il havevan bandonau e se colocau in autras citads della Venezia e della Lombardia e Gian ils susteneva tots cun buns sussegls cussegls et era cun danèrs, per che els savessen era far lur ventira. Quels novs maesters tragettan allura adina novas forzas or’da l’Engiadina et aschia se formet in questa contrada plaun a plaun ina intêra emigraziun de calgèrs. Na tuts quels cattettan in Italia lur ventira, però lur paun quotidian savevan tots guadagnar et era spargnar insembel impau danèrs per lur familias a casa. Blers de quels calgèrs havevan comenzau de far aschia: la stad lavuravan els a casa lur funds e cura che quellas lavurs eran glivradas, prendevan els lur utensils de calgèr e mavan cun lur figls in Italia. Blers cattavan lavur pro ils compatriots, che eran maesters nellas citads; auters mavan dad in liuc a l’auter, lavurand oz qua, damaun là per ina modesta diurnada. La primavèra turnavan els allura puspei cun las hirondellas e portavan a lur familias ils danèrs, che els havevan spargniau insembel durant il inviern. Cun quest agit se mantenettan bleras familias e restavan conservadas dalla miseria. In qualtgin de quels calgèrs faget bunas façentas e vegnit tier beinstanza; tots però preferivan de a la fin de lur dis turnar in lur patria e guder qua ils fritgs de lur stentas e fadigias.

Ina aunc bler pli granda extensiun prendettan cun il temps las pastizerias dels Engiadinès. La pastizeria del maestro Giovanni Runello era cun il temps vegnida zun renomada et ils giuvens engiadinès, ils quals havevan impriu lur mistregn in questa botega, eran lunsch inturn çercai nellas citads della Italia, cura che els possedevan in bun certificat del

51*