Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, IV.djvu/764

756 Gion Antoni Bühler

dellas vischnauncas limitrofas (vischinantas, confinantas) fagevan; era havevan quels calzèrs in pli bel e pli fin nutigl, che quels che ins portava generalmein in questa contrada; pertgei il nutigl era da pèll vadi, in pe da vachetta, sco quei che ils contadins dovravan pro lur calzèrs senza excepziun. Gian credeva ded esser in bun calgèr e de saver star a pêr a ses collegas lunsch inturn, mo quei stovet el confessar a sesez, in pêr calzèrs aschia, sco quels che Fili gli haveva portau per laschar cunçiar, non fuss el stau habel de far. „Fina lavur quei“, schet el inconter sesez, „e ti che credevas ded esser in calgèr da vaglia, eis nagut inconter il maester, il qual ha fatg quels calzèrs, quei ei in auter calgèr che nus auters calgèrs della vall engiadinèsa.

Fili Vulpi era in hum che non haveva calzèrs superflua, perquei vegnit el gia l’auter di puspei pro il Gian, per guardar, sche ses calzèrs seien reparai. A Gian era questa visita filg fitg desiderada, pertgei el haveva aunc d’imperar il vegl sur dad ina caussa e l’autra. Principalmein havess el bugen saviu, tgei via ins stovessi prender per ir in Italia, pertgei Gian conoscheva aunc pauc il mund e la geographia; da Sent a Scuol, Tarasp e Fettan in si e da Sent a Crusch e Ramosch in giu, quei era l’intêr mund che el haveva viu in sia vita. Fili descrivet la via che el era passau, sia descripziun però era fitg magra; el se regordet che el era passau tras la vall Müstair e sur in culm, che il manet da là daven a la bassa, mo ils noms dels vitgs e dellas pintgas citads haveva el imblidau del tot. Quellas informaziuns che Gian reçevet dal vegl Fili eran bein fitg insufficientas, mo ellas gli dettan almeins in vestitg de quei che el voleva saver. A Fili haveva Gian ditg nagut pertgei che el demandi suenter da quellas caussas, era el sez saveva strusch pertgei che el hagi talas merveglias.

Plirs dis lavuret ussa il giuven pro in contadin, et el stovet se sforzar ded esser leger per non laschar incorscher il contadin e sia familia sia melancholia, gie el comenzet aschi zun a cantar ina gada ne l’autra; mo tot quei era ina hilaritad sforzada, innaturala; Gian non saveva esser da buna veglia pli. Haveva il pauper giuven lavurau tot il di cun la pli granda diligenza, sche fageva el allura la sera aunc ina promenada, et in sia melancholia [p. 52] extendeva el quella savens sin ina granda distanza; el preferiva de passentar il temps de sia libertad sin la cultura, in pe de se metter in lêtg; pertgei el cattava mai negin ruaus durant la notg, anzi il silenzi nocturn che vegniva da lez temps gnanc interrutt dad in guitader (guardia de notg) era aunc pli perigulus a sia melancholia.

Ina damaun havet Gian strusch comenzau sia lavur, che el levet in