 |
Questa pagina è stata trascritta e formattata, ma deve essere riletta. | |
| 728 | Placi a Spescha |
[p. XI] Cou ei pia la historia de tiu Lungatg e de tia naziun, ch’ei conprobada tras ils aucturs antiquaris. Ussa vi ieu confirmar qnella pli e pli, e quei or de tiu agen Lungatg.
Sem, Lud, Lydia, Lydus, Tyrrhenus, Athys, Thuscia, Rhætus en ils noms d’antiquitat. De Rhætus deriva: Rhætsia, Rhæam, Rhæalta, Rhætsin, Rhæalps, de Thuscia: Tuscis, Thusis, Thusan, Tusaun, de Athys: il flus Athesis: Ætsh, el Tyrol: de Tyr e Rhenus: Tyron, Tyraun, Tyrol, Rhen, Rhein ed Œn, en Œngiadina; de Lydus: Lydi, Lydi, Lydi, Lydien, Lydishen; de Lud, ne Lyd: Lydia, Ludia; De Sem: Sem, il qual dat a tutas caussas l’entschata, e Lydi - Sem, stagl Lydi - Sen, ne Lydi - Shen.
[p. XII] Veses pia, giuvna romantsha, ch’il Lungatg de tia muma ei bucca fabulaus, ne ditgaus si, sonder conprobaus ded aucturs renomai, e confirmaus de las vanzadiras de noms antics, che coresponden cun ils moderns.
Er in’enprova de l’antiquitat rhætsiana ei, ch’ils Græcs nomnaven ils Hetruscs, e Thuscs: Thurseis; pertgei quei plaid vol dir: quels che baghegian Thuors; ed, en verdat, nuo che quels en vegni, e stai, vesen ins las Thuors, ch’ei han baghegiau.
De tuts ils Aucturs, che descriven la historia romana, ei solet Dionysius de Halicarnas, che til’en dubi l’emigraziun de Lydia en la Hetruria. Per il motiv de siu ditg, ne manigiau, e per confirmar quel di el: ch’il Lungatg de la Hetruria sei ussa buca quel tal, sco en Lydia. Gl enprim eis ei gronda questiun, sch’el hagi giu travegniu, sch’il lungatg ded ina, ne de lautra naziun eri essenzialmein disvariaus, per lautra ne di el cu, ne co, ne tras tgei. Pertgei in Lungatg po esser midaus en ina, e en l’autra tiara restaus il medem. Il davos reg de Lydia ei staus Crœsus, ed ei vegnius convenshius de Cyrus, reg d’ils Persers, e Meders. Per quella pia, ed è per autras rashiuns po il Lungatg de Lydia esser vegnius midaus, ed encontercomi quest de la Hetruria era buca vegnius midaus, suenter il dir de Livius. Consequentemein ei gl argumen de Dionys mo negativs, e quest de Vellejus Paterculus, ed auters, afirmativs, e per quei po el bucca sposar gl auter, ch’ei afirmativs.
Per auter sche quella colonia Tyrrhenia fuss stada fingida, sche co vessen ins (nom) [p. XIII] nomnau la tiara Hetrusca aschi sevens: Tyrrhenia, e la Mar?
Ch’il Latin scriva: Lydus, Tyrrhenus, Hetruscus, Rhætus, Rhenus, ed Œnus ei buca la consequenzia, che la sylba — us — deti la decisiva, pertgei il Lungatg hetrusc era divers d’il Latin, e seschav’enconoscer tras las præposiziuns, e buc’entras las sylbas davosas, sco il Latin.
